လိုတိုရှင်း စီးပွားရေးသုတ (၇၁)

စျေးကစားခြင်း (Speculation )

          စျေးကစားခြင်းဆိုသည်မှာ စျေးနှုန်းအတက်အကျအပြောင်းအလဲများပေါ်တွင် အမြတ်အစွန်းရရှိရေးအတွက် ဘဏ္ဍာရေးအာမခံစာချုပ်များဖြစ်သည့်  စတော့များ၊ ဘွန်းများ သို့မဟုတ် ကြိုရောင်းကြိုဝယ်စာချုပ်များကို ရောင်းခြင်း၊ ဝယ်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြေအနေအရ ဆက်လက်ကိုင်ထားခြင်းတို့ကိုလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်။ စျေးကစားသည့်အနေဖြင့ ်ရောင်းခြင်း၊ ဝယ်ခြင်းတို့ကို အထူးသဖြင့် ကာလတိုအတွင်း ပြုလုပ်လေ့ရှိပြီး စွန့်စားလုပ်ကိုင်ရသော၊ အန္တရာယ်ရှိသောအလုပ် လည်းဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အမြတ်အစွန်းကြီးကြီးမားမားရရှိနိုင်သကဲသို့  အကြီးအကျယ် ဆုံးရှုံးမှုများလည်းရှိနိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

          စျေးကစားခြင်းကို စတင်ထူထောင်ကာစ ကုမ္ပဏီများနှင့်ပတ်သက်၍လည်းကောင်း၊ ရေနံကဲ့သို့ စျေးနှုန်းအတက်အကျများသော ကုန်စည်များနှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း ပြုလုပ်ကြသည်။ အနာဂတ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် စျေးနှုန်းများကို အလောင်းအစားသဖွယ် ကြိုတင်ခန့်မှန်းခြင်းဖြင့် အမြတ်အစွန်းရရှိအောင်ပြုလုပ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ စျေးကစားသူများသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ရန်အတွက် မကြာခဏငွေချေးငှားခြင်းဖြင့် ငွေကြေးအရင်းအနှီးမြှင့်တင်ခြင်းကိုပြုလုပ်ကြသည်။ ချေးယူထားသောငွေဖြင့် တိုးမြှင့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းသည် အမြတ်အစွန်း ပြန်ရချက်ပမာဏ တိုးလာနိုင်သကဲ့သို့  ကြီးမားသောဆုံးရှုံးမှုများလည်းဖြစ်လာနိုင်သည်။              ကျွမ်းကျင်သောရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသူများသည် ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသောဆုံးရှုံးမှုများကို ကန့်သတ်ထားနိုင်ရန် အခြားသောငွေကြေးဆိုင်ရာ အရန်ထားခြင်းများပြုလုပ်ထားကြသော်လည်း ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းသည်ပင်လျှင် အလားအလာရှိသော အကျိုးအမြတ်များကို ကန့်သတ်သလို ဖြစ်သွားသည်များလည်းရှိသည်။

 

ဝေါဟာရများ

ဈေးကစားခြင်း=speculation   

ဘဏ္ဍာရေး အာမခံစာချုပ်များ=financial securities   

ငွေချေးငှားခြင်းဖြင့် အရင်းအနှီးငွေပမာဏမြှင့်တင်ခြင်း=leverage  

စတင်ထူထောင်ကာစ ကုမ္ပဏီများ=start-up companies

ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသော ဆုံးရှုံးမှုများ=potential losses

 

လိုတိုရှင်း စီးပွားရေးသုတ (၇၂)

ငွေကြေးအရံအတား ပြုလုပ်ခြင်း (Hedging)

          ငွေကြေးအရံအတားပြုလုပ်ခြင်းကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများက ၎င်းတို့ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည့် ဆုံးရှုံးမှုဘေးအန္တရာယ်များကို လျှော့ချနိုင်ရန် အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ ၎င်းတို့၏ လက်ရှိရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများတွင် ဆုံးရှုံးမှုအန္တရာယ်များလျော့ကျစေရန် နောက်ထပ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတစ်ခု ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည်။  

          ငွေကြေးအရံအတားပြုလုပ်ခြင်းသည် ဆုံးရှုံးမှုဘေးအန္တရာယ်ကို ခုနှိမ်ခြင်း၊ ထေလိုက်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ ငွေကြေးအရံအတားပြုလုပ်ခြင်းသည်     အလားအလာရှိနေသော ဆုံးရှုံးမှုများမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကျိုးအမြတ်များကို ကန့်သတ်ထားသကဲ့သို့ရှိနေပြန်သည်။ ဥပမာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတစ်ဦးသည် စတော့ရှယ်ယာတစ်ခုကိုဝယ်ယူသည့်အခါ သတ်မှတ်ထားသောနေ့ရက်တွင် သတ်မှတ်ထားသောဈေးနှုန်းဖြင့် ရောင်းချနိုင်ခွင့်ရှိသည့် ကြိုတင် ကန်ထရိုက်တစ်ခုကိုဝယ်ယူနိုင်သည်။ ထိုသို့ဝယ်ယူထားခြင်းအားဖြင့် စတော့ဈေးအကြီးအကျယ်ကျဆင်းသွားသောအခါ ၎င်း၏ဆုံးရှုံးမှုပမာဏကို လျှော့ချပေးနိုင်သည်။ စတော့ဈေးနှုန်း အလွန်အမင်းမြင့်မားလာသည့်အခါတွင်လည်း ၎င်းရရှိနိုင်သည့် အမြတ်အစွန်းကို ကန့်သတ်နိုင်သည့်အခြေအနေလည်း ရှိလာနိုင်သည်။

          ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍတွင် ပို့ကုန်သမားများသည် ငွေကြေးတန်ဖိုးအတက်အကျကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ဆုံးရှုံးမှုများအတွက် ငွေကြေးအရံအတားများ ပြုလုပ်ထားတတ်ကြသည်။ ဘဏ်များသည်လည်း ချေးငွေဆပ်မှုပျက်ကွက်နိုင်ခြေရှိသူများအတွက် ငွေကြေးအရံအတား ပြုလုပ်ကြသည်။ ထို့အတူ လေကြောင်းလိုင်းများသည်လည်း လောင်စာဆီဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုကို ကာကွယ်နိုင်စေရန် ငွေကြးအရံအတားပြုလုပ်၍ ကြိုတင်အစီအမံများကို စီစဉ်ထားတတ်ကြသည်။ ကြိုရောင်းကြိုဝယ်စာချုပ်များ၊ ငွေကြေးသဘောတူညီချက်များ၊ ရောင်းဝယ်မှုအခွင့်ထူးများ၊ အာမခံပေါ်လစီများ စသည့် များပြားလှသော ဘဏ္ဍာရေးကိရိယာများနှင့် နည်းနာ များကို ငွေကြေးအရံအတားပြုလုပ်ရာတွင် အသုံးပြုကြသည်။

 

ဝေါဟာရများ

ငွေကြေးအရံအတား ပြုလုပ်ခြင်း=hedging

အကျိုးအမြတ်များ=gains 

ငွေကြေးတန်ဖိုးအတက်အကျ=currency fluctuation

ဘဏ္ဍာရေးကရိယာများ=financial instruments

အာမခံပေါ်လစီများ=insurance policies

 

လိုတိုရှင်း စီးပွားရေးသုတ (၇၃)

ကုန်စည်စျေးကွက် (Commodity Market)

          ကုန်စည်စျေးကွက်ဆိုသည်မှာ ရေနံကဲ့သို့ စွမ်းအင်ကဏ္ဍထုတ်ကုန်များ၊ ကြေးနီ၊ ရွှေ၊ ငွေကဲ့သို့ သတ္တုတွင်းထွက်များ၊ ပြောင်း၊ ဂျုံ၊ ကော်ဖီနှင့် ကိုကိုး ကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်သီးနှံများ စသည်ဖြင့် ကုန်ကြမ်း သို့မဟုတ် အခြေခံထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍမှ ထုတ်ကုန်များကို ကြိုရောင်းကြိုဝယ်ခြင်း ပြုလုပ်နိုင်သည့်  

စျေးကွက်ဖြစ်သည်။ ကုန်စည်စျေးကွက်အတွင်း၌ လိုချင်သည့် အချိန်တိုင်း၊ လိုချင်သည့်ကုန်စည်ကို အရောင်းအဝယ်မပြုလုပ်နိုင်ပေ။ ကုန်စည်စျေးကွက်အတွင်း

ရောင်းဝယ်မှုများကို ချမှတ်ထားသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများဖြင့် ရောင်းဝယ်နေကြသည့် ကုန်စည်ဒိုင်များတွင် ဖြစ်ပေါ်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။

          ကုန်စည်ဒိုင်များသည် ကုန်စည်ရောင်းဝယ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ စံသတ်မှတ်ချက်များ သတ်မှတ်ထားသကဲ့သို့  ရောင်းဝယ်မှုပြုလုပ်မည့် ကုန်စည်များကိုလည်း စာရင်းတင်ထားရန်လိုသည်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ကုန်ပစ္စည်းအမည်ပေါင်း ၁၀၀ ခန့် ထိုအစီအစဉ်ဖြင့် ရောင်းဝယ်မှုပြုနေကြသည်။ ကုန်စည်တစ်မျိုး၏ ရောင်းဝယ်မှုသည် လူတစ်ဦးမှ အခြားသူတစ်ဦးထံသို့ လက်လွှဲပြောင်းပေးပြီးသည့်နောက် ပြီးဆုံးသွားခြင်းမရှိပေ။ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ဝယ်ယူရောင်းချမှုများဖြင့် ရောင်းဝယ်မှု    ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေနိုင်သည်။ အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်သူများသည် ကုန်ပစ္စည်းများကို သဘောတူထားသည့်စာချုပ်များဖြင့် ဖလှယ်ကြသည်။ ငွေကြေးဖြင့် တိုက်ရိုက်ရောင်းဝယ်မှုများလည်းရှိသကဲ့သို့ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် လဲလှယ်ရောင်းဝယ်မှုများလည်းရှိသည်။

           ကြိုရောင်းကြိုဝယ်ပုံစံဖြင့် ကုန်စည်များရောင်းဝယ်ခြင်းသည် စျေးနှုန်းများကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းပြီးပြုလုပ်ရသောကြောင့်  နိုင်ငံ့စီးပွားရေးအခြေအနေအပေါ် များစွာသက်ရောက်မှုရှိသည်။ ပမာဏကြီးမားစွာပြုလုပ်နေသော ရောင်းဝယ်မှုများသည် ကုန်စည်များ၏ စျေးနှုန်းအခြေအနေကိုပင် များ စွာပြောင်းလဲသွားစေနိုင်သည်။ ဥပမာ စျေးကွက်ပေါက်စျေးထက်မြင့်မားလျက် ကုန်စည်ပမာဏများစွာကို ရောင်းချဝယ်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည့်အခါ ကုန်ပစ္စည်းများ တစ်နေရာတွင်စုပုံရောက်ရှိ နေပြီး ဈေးကွက်အတွင်း ကုန်စည်ပမာဏနည်းပါးသွားသောကြောင့် စျေးနှုန်းများမြင့်တက်လာနိုင်ပြီး ကြိုတင်ဝယ်ယူစုဆောင်ထားသူများ မျှော်မှန်းထားသည့်အတိုင်း စျေးနှုန်းအမြင့်၌ အမြတ်အစွန်းများစွာ ရရှိလာနိုင်ပေသည်။  

 

ဝေါဟာရများ

ကုန်စည်စျေးကွက်=commodity market    

သဘာဝသယံဇာတ အခြေခံသည့် ကဏ္ဍများမှထုတ်ကုန်များ=primary products 

ကုန်စည်ဒိုင်=Commodity excahange

ကြိုရောင်းကြိုဝယ်ပုံစံဖြင့် ကုန်စည်များရောင်းဝယ်ခြင်း=commodity futures  

ပမာဏကြီးမားစွာရောင်းဝယ်မှု=large-scale trade     

 

လိုတိုရှင်း စီးပွားရေးသုတ (၇၄)

ငွေကြေးစျေးကွက်(Money Market) 

          ငွေကြေးစျေးကွက်ဆိုသည်မှာ အချိန်ကာလသက်တမ်းအားဖြင့် တစ်နှစ်အောက်သာရှိသော ချေးငွေအာမခံစာချုပ်များ၊ ဥပမာ အပ်ငွေလက်မှတ်များ၊

ဗဟိုဘဏ်မှ ထုတ်ဝေသည့် ငွေတိုက်စာချုပ်များကဲ့သို့ ကာလတိုကြွေးမြီအာမခံစာချုပ်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ငွေကြေးစျေးကွက်တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းသည် အလွန်ရှေးကျသည်ဟုဆိုနိုင်ပြီး လုံခြုံစိတ်ချမှုရှိသည်ကို မည်သူမျှမငြင်းနိုင်ပေ။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ငွေကြေးဆုံးရှုံးနိုင်မှု၊ စွန့်စားရမှုအနည်းငယ်သာရှိသကဲ့သို့ ပြန်ရချက် အမြတ်အစွန်းပမာဏမှာလည်း နည်းပါးသည်ကိုသတိပြုမိကြသည်။

          ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတစ်ယောက်အနေဖြင့် ၎င်း၏ငွေကြေးကို အချိန်မရွေးပြန်လည်ထုတ်ယူနိုင်သည့်အခြေအနေရှိသည်။ ကြီးမားသောအဖွဲ့အစည်းများ၊ အစိုးရများအတွက် ကာလတိုငွေကြေးလိုအပ်ချက် စီမံခန့်ခွဲမှုရန်အတွက် အသုံးဝင်သည်ဟုဆိုကြသည်။ စတော့စျေးကွက်ကဲ့သို့ မဟုတ်ဘဲ ငွေကြေးစျေးကွက်ထဲရှိ အာမခံစာချုပ်စာတမ်းများမှာ ပမာဏများပြားစွာရောင်းဝယ်လေ့ရှိပြီး အများအားဖြင့် ဘဏ်များအချင်းချင်းကြားတွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

          သာမန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် ငွေကြေးစျေးကွက်အာမခံစာချုပ်စာတမ်းများကို ဝယ်ယူရန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူထောင်ပေါင်းများစွာ ငွေကြေးများစုပေါင်းထားသည့် ငွေကြေးစျေးကွက်ရန်ပုံငွေထဲသို့ ဝင်ရောက်၍ အာမခံငွေကြေးစာချုပ်များဝယ်ယူနိုင်သည်။ ငွေကြေးစျေးကွက်များသည် ချမ်းသာကြွယ်ဝသော ရင်းနှီးမြှုပ် နှံသူများအတွက် ပိုမိုအသုံးတည့်သည်ဟု ဆိုကြသည်လည်းရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ငွေများစွာအပ်နှံလေလေ၊ အတိုးနှုန်းရရှိမှုပမာဏ များလေလေဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။    

ဝေါဟာရများ

ငွေကြေးစျေးကွက်=Money Market

ငွေကြေးဈေးကွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု=Money market investment

အပ်ငွေလက်မှတ်များ=certificates of deposit

ငွေတိုက်စာချုပ်များ=treasury bonds  

ငွေထုတ်ခြင်း=withdrawing 

 

လိုတိုရှင်း စီးပွားရေးသုတ (၇၅)

အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေ (Mutual Fund)

           အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေဆိုသည်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများက စတော့ရှယ်ယာများ၊ ဘွန်းများ (ငွေချေးစာချုပ်များ) နှင့် အခြားသော အာမခံငွေကြေးစာချုပ်များကို ဝယ်ယူရန်အတွက် ငွေကြေးများစုစည်းထားသည့်နည်းလမ်းဖြစ်သည်။ စတော့များဝယ်ယူသကဲ့သို့ပင်ထိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသည် အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ရန်ပုံငွေရှယ်ယာများ ဝယ်ယူရောင်းချခြင်းဖြင့် နှစ်စဉ်အမြတ်ဝေစုများ ရရှိနိုင်ကြသည်။ ရှယ်ယာသည် ၎င်းတို့ဝယ်ယူသည့် အာမခံငွေကြေးစာချုပ်အုပ်စု၊ အမျိုး အစားများကို ကိုယ်စားပြုသည်။

          အကျိုးတူ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေ အများစုတွင် ကျွမ်းကျင်သောမန်နေဂျာများ ရှိတတ်သည်။ သူတို့သည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရရှိရန်အတွက် မည်သည့်ငွေကြေးစာချုပ်၊ မည်သည့်စတော့ရှယ်ယာကို ဝယ်မည်ရောင်းမည်ကို ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်ပေးကြရသည်။ အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေသည် အဖွဲ့၏ရည်ရွယ်ထားသော အကျိုးအမြတ်ပန်းတိုင်၊ စွန့်စားရမည့်အဆင့်တို့ကို ချိန်ဆလျက် ပြည်တွင်း၌သာမက နိုင်ငံရပ်ခြားရှိ စတော့များ၊ ဘွန်းများ သို့မဟုတ် အခြားသောအာမခံ ငွေကြေးစာချုပ်များတွင် ဝယ်ယူရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်သည်။ အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေအဖွဲ့တွင် မန်နေဂျာများ၏ လစာ၊ စီမံခန့်ခွဲမှုစရိတ်အပါအဝင် အခြားသောကုန်ကျစရိတ်များကိုပေးနိုင်ရေးအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများထံမှ စရိတ်စကများ အချိုးကျကျခံနိုင်ရန် သတ်မှတ်ထားသည်။ အထူးသဖြင့် ရန်ပုံငွေ၏အက်ဆက်ပိုင်ဆိုင်မှုတန်ဖိုး၏ သုည ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ဖြစ်တတ်သည်။

          အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေ၏အတိတ်ကာလလုပ်ဆောင်များကိုကြည့်၍ အနာဂတ်အခြေအနေကို ခန့်မှန်းနိုင်မည်မဟုတ်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယခင်က အကျိုးအမြတ်ဖြစ်ထွန်းခဲ့သော်လည်း အနာဂတ်ကာလများတွင် ကောင်းမွန်စွာလည်ပတ်နိုင်မည်ဟု တစ်ထစ်ချမပြောနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေသည် ဘဏ္ဍာရေးစျေးကွက်ထဲရှိ ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေနည်းပါးသည့် စတော့များ၊ ငွေကြေးစာချုပ်များကို လိုက်လံဝယ်ယူပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအစုအဖွဲ့အဖြစ် ဖန်တီး နိုင်သောကြောင့်  ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူအများစုက နှစ်သက်ကြသည်။ ထို့ပြင် ငွေကြေးအရင်းအနှီးပမာဏနည်းပါးသည့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၊ စျေးကွက်အကြောင်း ကျွမ်းကျင်မှု မရှိသေးသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအတွက်လည်း ကောင်းမွန်သည်ဟု ဆိုကြသည်။

          အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေအဖွဲ့၏ ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် ကျွမ်းကျင်သူများ၏ စရိတ်စကအပါအဝင် ကုန်ကျစရိတ်များ ကျခံပေးနေရသော်လည်း  ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူအများစုသည် တိုက်ရိုက်စတော့ရှယ်ယာများဝယ်ယူခြင်းထက် အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ရန်ပုံငွေအဖွဲ့များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ် လျက်ရှိနေကြသည်။

ဝေါဟာရများ

အကျိုးတူရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရန်ပုံငွေ=Mutual Fund

ဘေးအန္တရာယ်အဆင့်အမျိုးမျိုး=varying risk levels   

စီမံခန့်ခွဲမှုစရိတ်=administrative cost

လုပ်ငန်းကုန်ကျစရိတ်=transaction cost

ကျွမ်းကျင်သူ မန်နေဂျာ =professional manager