ယူကရိန်းအစိုးရအပေါ် အနောက်အုပ်စု၏ ထောက်ပံ့မှုများ တစ်စတစ်စ လျော့နည်းလာမှုသည် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်ကို  ရဲဆေးတင်ပေးနေသကဲ့သို့ ဖြစ်နေပြီး ယူကရိန်းတွင်ဖြစ်ပွားနေသည့် စစ်ပွဲသည် နှစ်နှစ် ကျော် ကြာမြင့်လာခဲ့ပြီးနောက် ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရန် အလားအလာ မတွေ့ရှိပေ။

ယူကရိန်းသည် နယ်မြေများကို ပြန်လည်သိမ်းယူရန်အတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်ရန် အခိုင်အမာဆုံး ဖြတ်ထားစဉ် ပူတင်သည် ယူကရိန်း အစိုးရ၏ အပြည့်အဝလက်နက်ချမှုဖြင့်သာ ကျေနပ်သွားဖွယ်ရှိနေ သောကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်သည် စစ်ပွဲထပ်မံဖြစ်သွားဖွယ်ရှိသည့် နှစ်တစ်နှစ်ဖြစ်မည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် သံတမန်များက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုလအတွင်း လက်ယာယိမ်း အမေရိကန် talk show အစီအစဉ် တင်ဆက်သူ တက်ကာကာလ်ဆင် နှင့် အင်တာဗျူးတွင် ပူတင်က ရုရှားသည် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးများကို ပြုလုပ်ရန် စိတ်ဝင်စားခဲ့သော်လည်း ယူကရိန်းအစိုးရသည် ယင်းကဲ့သို့ ဆွေးနွေးမှုများကို သဘောတူလက်ခံလိမ့်မည်မဟုတ်ဟူသည့် ရုရှား အစိုးရ၏ ကိုယ်ပိုင်သတ်မှတ်ချက်များအပေါ်များစွာ မူတည်နေသည်ဟု အရိပ်အမြွက် ပြောကြားခဲ့သည်။

“မကြာမီ ဘယ်လိုအချိန်မျိုးမှာပဲဖြစ်ဖြစ် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းတာတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့မမြင်မိပါဘူး” ဟု မော်စကိုမြို့တော်ရှိ နိုင်ငံခြားရေးနှင့်ကာကွယ်ရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များအဖွဲ့၏ ရုရှားအစိုးရနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ကောင်စီအကြီးအကဲ ရိုဒေါလူယန်နော့ဗ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

“သူတို့(ယူကရိန်းနဲ့ရုရှား)ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းနိုင်တဲ့ အကြောင်းအရာ ဘာမှမရှိပါဘူး”ဟု ၎င်းက အေအက်ဖ်ပီသတင်းကို ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဆောင်းရာသီသည် ရက်ပိုင်းအတွင်း ကိယက်ဗ်မြို့တော်ကို သိမ်းယူရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သော ပူတင်အတွက် အရှက်ရဖွယ် ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် သူသည်  ယူကရိန်း၏ မအောင်မြင်သော တန်ပြန်ထိုးစစ်၊ နိုဝင်ဘာသမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အိမ်ဖြူတော်သို့ ဒေါ်နယ်ထရန့် ပြန်လာ ရန်အလားအလာနှင့် ဥရောပတွင် လက်ယာစွန်းဝါဒီများ ပိုမိုနေရာရရှိလာခြင်းနှင့်အတူ အုပ်စုပြန်လည်ဖွဲ့ စည်းနေကာ တစ်ဖန်ပြန်လည် အားပြည့်အင်ပြည့် ဖြစ်လာဖွယ်ရှိနေသည်။

“ရုရှားနဲ့ ညှိနှိုင်းတာ ပိုကောင်းမယ်မဟုတ်လား”ဟု ပူတင်က ကာလ်ဆန်ကို ပြောကြားခဲ့ကာ ယူကရိန်း၏ ပိုင်နယ် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ရုရှားအစိုးရအား ထိန်းချုပ်ခွင့်ပြုမည့် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို ဆွေးနွေးရန် အမေရိကန်ကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

“အနှေးနဲ့ အမြန်ဆိုသလိုပဲ ကျွန်တော်တို့တွေ သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို ရရှိလာမှာပါ”ဟု ပူတင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

လပေါင်းများစွာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နောက် ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် စစ်မြေပြင်တွင် တိုးတက်မှု ပိုမိုရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် လွန်ခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ယူကရိန်း အရှေ့ပိုင်း ရှိ အက်ဒီဗက်ကာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ထိုကဲ့သို့ အရေးကြီးသည့် အောင်ပွဲရရှိမှုအတွက် ပူတင်က မိမိတို့စစ်တပ်နှင့် တိုက်ခိုက်ရေးသမားများကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့သည်ဟု ကရင်မလင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒီမီထရီပက်စ်ကော့ဗ်က နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာကို ပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်မြေပြင်တွင် လက်နက်ခဲ ယမ်းပြတ်လပ်မှုများနှင့် စစ်သားအင်အားချင်း မမျှမှုတို့ကြောင့် ယူ ကရိန်းတပ်ဖွဲ့များသည် ထိုမြို့မှ ဆုတ်ခွာကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက် အစောပိုင်းက ကြေညာခဲ့သည်။

ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် ပြီးခဲ့သည့် အောက်တိုဘာလက ထိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် အားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်ခဲ့သဖြင့် လနှင့်ချီသည့် ဖိအားများကို ခံခဲ့ရပြီးနောက် ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များ ဆုတ်ခွာခဲ့ ရခြင်းဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာဇယ်လန်စကီး၏ အကြံပေး မီခေးလ်လိုပို ဒိုလက်ခ်ကမူ ရုရှားတို့သည် သိမ်း ပိုက်ထားသော နယ်မြေများမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသည့်အချိန်အထိ ယူကရိန်းအစိုးရအနေဖြင့် စေ့စပ်ညှိ နှိုင်းမှု တစ်စုံတစ်ရာ လုပ်ဆောင်ရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းဖို့ ဆိုတာမဖြစ်နိုင်ပါဘူး”ဟု ပိုဒိုလက်ခ်က အေအက်ဖ်ပီသတင်းကို ပြောကြားခဲ့သည်။

အမည်မဖော်လိုသည့် ဥရောပသံတမန်တစ်ဦးက လက်ရှိ အခြေအနေအောက်တွင် ဆွေးနွေးမှု တစ်စုံတစ်ရာ ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်မရှိဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ယူကရိန်းက မြေပြင်မှာ အသာစီးရနေတဲ့ အနေအထားရှိတဲ့ အချိန်မှသာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်”ဟု ယင်းသံတမန်က ဆိုသည်။

10-afp-2.jpg

အရေးတယူဆောင်ရွက်ခြင်း

သို့သော် ၎င်း၏ပိုမိုကြီးမားသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ၏ ကျူးကျော်မှုကို နှစ်နှစ်ကြာခုခံခဲ့ပြီးနောက် ယူကရိန်း၏ တပ်ဖွဲ့များသည် မောပန်းနေပြီ ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်၏ စစ်ရေးအကူအညီအပေါ် ရီပတ်ပလေကန်များက ဟန့်တားနှောင့်ယှက်မှုနှင့် ဥရောပ၏ လက်နက်ထောက်ပံ့မှုများ မြန်ဆန်စေရန် စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်းမရှိမှုတို့သည် ကိယက်ဗ်တွင် မသေချာမှုများနှင့်  စိတ်ဓာတ်ကျမှုများ ပေါ်ပေါက်နေစေသည်။

လူသိများထင်ရှားသည့် စစ်တပ်အကြီးအကဲ ဗယ်လာရီဇာလူဇင်းနှင့် လမ်းခွဲရန် ဇယ်လန်စကီး၏ လတ်တလောဆုံးဖြတ်ချက်သည်  ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် အပြင်းအထန် အုပ်စုကွဲမှု၏ သင်္ကေတတစ်ရပ်အဖြစ် မြင်တွေ့ရခြင်းနှင့်အတူ အက်ကွဲရာများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာသည်။

ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် ရုရှားသည် မကြုံစဖူး အနောက်နိုင်ငံများ၏ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ၏ ကနဦး တုန်လှုပ်မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိခဲ့ကာ စစ်ပွဲကာလအတွင်း စီးပွားရေးကို တိုးမြှင့်ကာ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနှင့် တပ် သားသစ်စုဆောင်းမှုများကို မြှင့်တင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ကျူးကျော်မှုအပေါ် ဝေဖန်သူများကို ထောင်ဒဏ်ချမှတ် ခဲ့သည်။

စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ဆန့်ကျင်ဆန္ဒထုတ်ဖော်ရန် ရုရှားနိုင်ငံသားများကို တိုက်တွန်းခဲ့သည့် အတိုက် အခံခေါင်းဆောင် အလက်ဇီနာဗာညီသည် လွန်ခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က အာတိတ်အကျဉ်းထောင်တွင် သေ ဆုံးခဲ့သည်။ ၎င်း၏အဖွဲ့ကမူ နာဗာညီသည် အသတ်ခံရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Carmegie Russia Eurasia စင်တာ၏ ညွှန်ကြားရေးမှူး အလက်ဇန္ဒားဂါဗူရိဗ်က ယူကရိန်းအနေဖြင့် တပ်ဖွဲ့များကို ပိုမိုစုဆောင်းခြင်း၊ အနောက်နိုင်ငံများ၏ အကူအညီကို ပိုမိုရယူခြင်းနှင့် ကိယက်ဗ်တွင် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖိအားများကို ကျော်လွန်ခြင်းတို့ဖြင့် လမ်းကြောင်းများကို ချက်ချင်းပြောင်းလဲရမည်ဖြစ်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

“အဓိက မေးခွန်းကတော့ ယူကရိန်းနဲ့ သူ့ရဲ့မဟာမိတ်တွေက လက်ရှိအခြေအနေကို ပြောင်းလဲပစ်ဖို့ နောက်ခြောက်လအတွင်း အရေးတယူဆောင်ရွက်တာမျိုးရှိ မရှိဘဲဖြစ်ပါ တယ်”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

“လက်ရှိ ပြဿနာတွေက ဆက်ရှိနေမယ်ဆိုရင် ယူကရိန်းဟာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာတော့ စစ်ပွဲကို စတင် ရှုံးလာနိုင်ပါတယ်”ဟုဆိုသည်။

အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ်လှုပ်ရှားမှုသည် ယူကရိန်းကို အကူအညီ အများအပြားပေးပို့မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနေခဲ့ပြီးဖြစ် ကာထရန့်က “အမေရိကန်ပထမ”မူဝါဒကို တွန်းအားပေး မဲဆွယ်လျက်ရှိသည်။

နောက်ကျခြင်း

ပူတင်သည်လည်း အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲ၏ရလဒ်ကို စောင့်ဆိုင်းနေဖွယ်ရှိသည်။

“ကျွန်တော့်ရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရတော့ ပူတင်ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို မမြင်တွေ့ခင် ငြိမ်းချမ်းရေး ဒါမှမဟုတ် အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးတစ်ခုကို ဆောင်ရွက်ဦးမှာမဟုတ်ပါဘူး”အကြီး တန်းအမေရိကန် တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ဆိုသည်။

ထရန့်ကမူ ၎င်းအနေဖြင့် ရွေးကောက်ခံရမည်ဆိုလျှင် ၂၄ နာရီအတွင်း ယူကရိန်း၌ ဖြစ်ပွားနေသော စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်နိုင်လိမ့်မည်ဟု အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။

ဇယ်လန်စကီးကမူ ထရန့်၏ ယင်းမှတ်ချက်များသည် အလွန်အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ထရန့်ရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒက ဘယ်လိုဖြစ်မယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိကြပါဘူး”ဟု ပြင်သစ်သံတမန်ဟောင်း မာရီဒူမော်လင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

ပူတင်အနေဖြင့် ယူကရိန်းတွင် အနိုင်ရရှိမည်ဆိုလျှင် ယင်းနောက် သူသည် နေတိုး၏ ခံစစ်ကို စမ်းသပ်ရန် အရဲစွန့်နိုင်သည်ဟု ဥရောပခေါင်းဆောင်များက သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။

“ကျွန်တော်တို့မှာ ရုရှား ပြဿနာတစ်ရပ် ရှိနေပါတယ်။ ဒါက ကျွန်တော်တို့အတွက် ကြီးမားတဲ့ စိန် ခေါ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်”ဟု ဥရောပသမဂ ္ဂနိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒအကြီးအကဲ ဂျိုးဆက်ဘော်ရယ်က ဆိုသည်။

ဥရောပ၏ ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍအတွက် လက်နက်ခဲယမ်း ထုတ်လုပ်မှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်လုပ်ဆောင်ရန် အချိန်ရှိနေသေးသည့်အပြင် အနောက်နိုင်ငံများသည် အရာအားလုံးကို တစ်ဖန်ေြ ပာင်းလဲပစ်နိုင်သေးသည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

“အထူးသဖြင့် ဥရောပအတွက် ဆိုလိုတာကတော့ သူတို့ပါးစပ်ထဲမှာ သူတို့ရဲ့ပိုက်ဆံတွေကို ထည့်ထားလို့ ရတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပဲ ဖြစ်ပါတယ်”ဟု နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဥရောပကောင်စီရှိ ဂူူစတက်ဗ် ဂရက် ဆဲလ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

“လက်နက်ခဲယမ်းတွေ၊ ဒုံးကျည်တွေ၊ တိုက်ခိုက်ရေးယာဉ်တွေနဲ့ အပိုပစ္စည်းတွေကို ဝယ်ယူမှုဟာ သတ်မှတ်ချိန်ထက်များစွာ နောက်ကျကျန်နေပါတယ်” ဟုဆိုသည်။

“နောက်ကျနေတယ် ဆိုပေမယ့်လည်း ဥရောပနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဒီကိစ္စတွေအားလုံးကို အမှန်ပြန်ပြင် နိုင်ပါသေးတယ်”ဟု ဂရက်ဆဲလ်က ပြောကြားခဲ့သည်။          Ref:AFP