‘ဒါဟာ ရိုင်းစိုင်းတဲ့၊ အဘိဇ္ဈာ အားကြီးတဲ့၊ နောက်ပြီး ခွင့်လွှတ်လို့ မရတဲ့ အမှုပါ။ ဒီတိုက်ခိုက်မှုဟာ ကျွန်တော်တို့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ အခြေခံအကျဆုံးသော ရွေးကောက်ပွဲ ကာလများအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ လူမဆန်တဲ့လုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လုံးဝကိုခွင့်လွှတ်နိုင်စရာ မရှိတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်}’

ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ဖူမီယိုကီရှီ ဒါ၏ ရှုတ်ချပြောဆိုနေသော စကားသံများကို ကမ္ဘာက နားနှင့်ဆတ်ဆတ် အထပ်ထပ်အခါခါ ကြားရသည့်တိုင် ဝန်ကြီးချုပ်ထိုင်ခုံ၌ နှစ်ရှည်လများ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ရှင်ဇိုအာဘေးကတော့ မကြားနိုင်တော့ပါ။ အေးချမ်းတည်ငြိမ်သော၊ စီးပွားရေး ကောင်းမွန်သော၊  ဒီမိုကရေစီအခြေကျပြီးသော ဂျပန်နိုင်ငံအဖို့ ၂၁ ရာစုအတွင်း တွေးပင်တွေး မကြည့်ဖူးသည့် သွေးထွက်သံယို လုပ်ကြံမှုကြောင့် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် သက်တမ်းအကြာဆုံး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ရှင်ဇိုအာဘေးတစ်ယောက် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ရပြီ ဖြစ်သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၈ ရက်၊ သောကြာနေ့ နံနက် ၁၁ နာရီ ၃၀ မိနစ်ခန့်တွင် ဂျပန်မြို့ကြီးတစ်မြို့ ဖြစ်သော နာရာ၌ အထက်လွှတ် တော်အတွက် မဲဆွယ်စည်းရုံးမှု ခရီး စဉ်အတွင်း ရှင်ဇိုအာဘေးမှာ သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံခဲ့ရသည်။ သူ့ရင်ပတ်နှင့်လည်ပင်း၌ သေနတ်နှစ်ချက် ထိမှန်ခဲ့ပြီး သေနတ်ကိုင်ဆောင်ခြင်းဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ပြစ်မှုမျိုး ရှားပါးလှသော ဂျပန်နိုင်ငံအတွက် ယခုဖြစ်ရပ်ကြောင့် အ့ံသြ တုန်လှုပ်သွားခဲ့ရသည်။ နာရာဆေးတက္ကသိုလ်ဆေးရုံ၌ အသက်လုခဲ့သော်ငြား အသက် ၆၇ နှစ်ရှိ အာဘေး ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ဂျပန်အစိုးရက ထိုနေ့ညနေပိုင်းတွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

သူသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထိ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ကျန်းမာရေးအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ရာထူးမှအနားယူကာ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (အယ်ဒီပီ) ၏ ပါတီတာဝန်များကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်နေခဲ့သည်။ သူလုပ်ကြံခံရသော နာရာမြို့သည် နာရာစီရင်စု၏ မြို့တော်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏အနောက်တောင်ပိုင်း ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။

■ ရှင်ဇိုအာဘေး ငယ်ဘဝ

ရှင်ဇိုအာဘေးကို ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကာလ၊ စစ်အတွင်း နှင့် စစ်ပြီးကာလ စီးပွားရေးသြဇာရှိသော၊ နိုင်ငံရေးအစဉ်အလာရှိသော မိသားစုမှ ၁၉၅၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ၂၁ရက်၌ တိုကျိုတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။

မိခင်ဘက်မှ အဘိုးဖြစ်သူ နိုဘူ ဆူကီကီရှီသည် တရုတ်မြောက်ပိုင်း ၌ ဂျပန်ရုပ်သေးအစိုးရ အာဏာရချိန်၊ တရုတ်နှင့် မန်ချူးကိုးကို သိမ်းပိုက်ထားသည့်ကာလတွင် ‘စီးပွားရေးဘုရင်’အဖြစ် ထင်ရှားသူဖြစ်ပြီး စစ်ကြီးအတွင်း၌ စစ်လက်နက်ရေးရာ ဒုဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းခဲ့၏။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး အမေရိကန်စစ်တပ်က ဂျပန်ကိုသိမ်းပိုက်ချိန်တွင် ကီရှီသည် ဆူဂါမိုအကျဉ်းထောင်၌ “Class-A” အကျဉ်းသားအဖြစ် ထောင်သွင်းအကျဉ်းချ ခံရပြီး မကြာမီ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ အာဘေး ရေးသားခဲ့သော ‘လှပသော တိုင်းပြည်တစ်ခု အဖြစ်သို့’ (Towards A Beautiful Country) စာအုပ်ထဲတွင် “အချို့လူများက ကျွန်တော့်အဘိုးကို ‘Class-A စစ်ရာဇဝတ်သား’ အဖြစ် ထောက်ပြလေတိုင်း ကျွန်တော် နှလုံးစိတ်ဝမ်း မသာမယာဖြစ်ရသည်။ ဤအတွေ့အကြုံများက မည်မျှဝေ၀ါးထွေပြားသော အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနေစေကာမူ ကျွန်တော့်အား ရှိရင်းစွဲ နဂိုအခြေမပြောင်းသော ကွန်ဆာ ဗေးတစ်တစ်ဦး ဖြစ်လာစေခဲ့သည်”ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ အဘိုးဖြစ်သူ ကီရှီသည် ၁၉၅၅ ခုနှစ် ၌ အယ်ဒီပီပါတီ ထူထောင်ရာတွင် ကူညီပ့ံပိုးခဲ့ပြီး ၁၉၅၇ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်အထိ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့၏။

အာဘေး၏ဖခင်ဘက်က အဘိုးဖြစ်သူ ကန်အာဘေးမှာ ယာမာဂူချီ မြေပိုင်ရှင်တစ်ဦးဖြစ်ကာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး၊ အာဘေး၏ဖခင် ရှင်တာရိုအာဘေးမှာလည်း ၁၉၅၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၁ ခုနှစ်အတွင်း လွှတ်တော်အမတ်၊ ဝန်ကြီးအဖွဲ့အတွင်း ဝန်ချုပ်၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စက်မှုဝန်ကြီး၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးစသော တာဝန်အသီးသီး ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ရှင်တာရိုသည် ကာမီကာဇေ အသေခံပိုင်းလော့တစ်ဦးအဖြစ် လေ့ကျင့်နေဆဲ၌ပင် စစ်ကြီးပြီးသွားခဲ့၏။

အာဘေးသည် ဆီကီ မူလတန်း၊ အလယ်တန်းနှင့် အထက်တန်းကျောင်း၌ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ပြည်သူ့ရေးရာ စီမံခန့်ခွဲမှုဘာသာရပ်ကို လေ့လာခဲ့ပြီး ၁၉၇၇ ခုနှစ်၌ ဆီကီတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဘွဲ့ရရှိခဲ့၏။ ထို့နောက် သူသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ တောင်ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ မူဝါဒရေးရာတက္ကသိုလ်၌ ပြည်သူ့ရေးရာမူဝါဒနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုဘာသာရပ်ကို ပို့ချတန်းကာလ သုံးခုစာ တက်ရောက်ခဲ့၏။ ၁၉၇၉ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် Kobe Steel ကုမ္ပဏီ၌ အာဘေး အလုပ်စ,ဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင် ကုမ္ပဏီမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီး ရေကန်အသင့် ကြာအသင့်ဆိုသကဲ့သို့ နိုင်ငံရေး ရာထူးများစွာက သူ့ကို ဆွဲဆောင်ခဲ့လေသည်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ အကြီးတန်းလက်ထောက်၊ အယ်ဒီပီ အထွေထွေကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၏ ကိုယ်ရေးအတွင်းဝန်၊ အယ်ဒီပီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၏ ကိုယ်ရေးအတွင်းဝန်စသည့် ရာထူးများဖြစ်၏။

■ရာဇပလ္လင် ဖင်ကပ်ပါလာသူ

၁၉၉၁ ခုနှစ်၌ အာဘေး၏ဖခင်ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သူ့ကို ယာမာဂူချီ စီရင်စု၏ ခရိုင်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ကျန်ပြိုင်ဘက် လေးဦးကိုကျော်လွန်ကာ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် လူမှုရေးရာဌာနခွဲ၌ ဒါရိုက်တာ ဖြစ်လာသည်။ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်မှ ၂၀၀၃ ခုနှစ်အတွင်း ယိုရှီရိုမိုရီနှင့် ဂျူနီချီရိုကိုအိဇုမိတို့၏ အစိုးရအဖွဲ့များတွင် ဝန်ကြီးအဖွဲ့ ဒုတိယအတွင်းဝန် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ (အယ်ဒီပီ)  အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည်။

၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ယာမာဂူ ချီစီရင်စုအတွင်း အာဘေး၏အိမ်နှင့် ရှီမိုနိုဆေကီရှိ သူ့ကိုထောက်ခံ သူများ၏ရုံးခန်းကို လက်လုပ်မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် တိုက်ခိုက်ခြင်းခံရသည်။ လက်သည်များမှာ ယာကူဇာဂိုဏ်းဝင်အသီးသီးဖြစ်ပြီး ကီတာကျူးရှူးအခြေစိုက် ကူဒို-ကိုင် ဆင်ဒီကိတ်များနှင့် ပတ်သက်နေသည်။ တိုက်ခိုက်ရသော အကြောင်းရင်းမှာ အာဘေးသည် ရှီမိုနိုဆေကီ အိမ်ရာစီမံကိန်းပွဲစားများကို အကူအညီပေးရန် ဒေသန္တရအစီအစဉ်အား ငြင်းပယ်ခဲ့သောကြောင့်ဟု ဆိုသည်။

ထိုနှစ်များအတွင်း အယ်ဒီပီ၏ ဒလိင်ပညာပေး သင်ရိုးဖြည့်စွက်ချက် နှင့် ကျား-မ, မခွဲ ပညာရေး’ ပရော့ဂျက်အတွက် စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့ရာ အာဘေးမှာ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၃ ရက်၌ အာဏာရ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် အာဘေးကို ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ကြသည်။

■ ပထမအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်း (၂၀၀၆ - ၂၀၀၇)

၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက်တွင် အသက် ၅၂ နှစ်အရွယ် အာဘေးကို ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဖူမီမာရိုကိုနိုး၏နောက်ပိုင်း အသက် အငယ်ဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပြည်တွင်းရေးရာ၌ သူ့အရင်လူ ဂျူနီခီရိုကိုအိဇူမီလက်ထက်က ပြုပြင်ဖွယ်ရာများကို ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု အာဘေးက ကတိပြုခဲ့သည့်အားလျော်စွာ ဂျပန်၏ဘတ်ဂျက်ကို ထိန်းညှိနိုင်ရန် အခွန်မူဝါဒ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင် ကိုဂျီအိုမီအား ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ အိုမီအနေနှင့် အမျိုးသား စားသုံးမှုအခွန်အခများကို တိုးမြှင့်စေရန် ကနဦးကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း အာဘေးကမူ ဘတ်ဂျက်ထိန်းညှိနိုင်ရန်အတွက် အသုံးစရိတ်များ ဖြတ်တောက်ရေးဘက်၌ အားသန်ခဲ့၏။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ကျောင်းသုံးပြဋ္ဌာန်း သမိုင်းစာအုပ်များ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို သိမြင်သည့်အလျောက် မျိုးချစ်စိတ်ကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် ‘မိမိတိုင်းပြည်နှင့် ဇာတိကို ချစ်မြတ်နိုးစေရန်’ အတွက် ‘သမိုင်းဖတ်စာသစ်များ’ ပြုပြင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့၏။

နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၌ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ဂျပန်အကြား ဖျောင်းဖျ ညှိနှိုင်းမှုပြုခဲ့သည်။ စစ်အတွင်း ဂျပန်တို့ အဓမ္မခေါ်ဆောင်မှုကြောင့် ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိနေခဲ့ရသော မြောက်ကိုရီးယားများအား သူ့နိုင်ငံ၊ သူ့မိသားစုထံ ပြန်သွားနိုင်ရေး ကန့်သတ်ချက်ကို ဖြေလျှော့ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် စင်းလုံးချောပြေလည်မှု မရရှိခဲ့ပါ။

မြောက်ကိုရီးယား နျူကလီးယားခြိမ်းခြောက်မှုကို ကာကွယ်တားဆီးရန်အရေးအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ တရုတ် - ဂျပန်ဆက်ဆံရေး၌ ခံစားမှုကို ရှေ့တန်းမတင်သင့်ကြောင်း အာဘေး ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က တရုတ်ခေါင်းဆောင် ဟူကျင်းတောင်နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး တာရိုအဆိုတို့ ဆွေးနွေး တွေ့ဆုံပွဲများ ပြုခဲ့ကြသည်။ တိုင်ဝမ်နှင့်ပတ်သက်၍ အာဘေးအပေါ် တိုင်ဝမ်သမ္မတ ချန်ရွှေဖျင်းအပါအဝင် တိုင်ဝမ်နိုင်ငံရေးသမားများက လေးစားသမှုရှိခဲ့ကြသည်။ အာဘေး၏ တိုင်ဝမ်ဆိုင်ရာ အမှတ်သညာများမှာ သမိုင်းပုံရိပ်အဖြစ် ရှင်သန်ဆဲဖြစ်သည်။ သူ့အဘိုး နိုဘူဆူကီ ကီရှီမှာ တိုင်ဝမ်ကိုလိုလားသူတစ်ဦး ဖြစ်၍ သူ့ဦးလေး အီဆာကူ ဆာဆိုမှာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်း ဆောင်စဉ်အတွင်း တိုင်ဝမ်သို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သော ဂျပန်၏နောက်ဆုံးဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် နိုင်ငံရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စီး ပွားရေးဆိုင်ရာ အဆက်အစပ်များကို ပိုမိုခိုင်မာစေခဲ့ပြီး ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယ - ဂျပန် မဟာဗျူဟာမြောက်ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ၊ သြစတြေးလျ၊ အမေရိကန်တို့ပါဝင်သော လေးနိုင်ငံ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးဖက်  (The Quadrilateral Security Dialogue - QSD/ Quad or QUAD) ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ်၌ ရှင်ဇို အာဘေးက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ ဒစ်ချေနီ၊ သြစတြေးလျ ဝန်ကြီးချုပ် ဂျွန်ဟောင်းဝပ်၊ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မန်မို ဟန်ဆင်းတို့၏ အကူအညီဖြင့် တည်ထောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်၏။ တရုတ်မှ မဟာဗျူဟာရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူများက ထိုအဖွဲ့ကို ‘အာရှ၏ NATO ဟု တံဆိပ်တပ်ခဲ့သည်။

ဂျပန်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ၏ ပုဒ်မ ၉ အရ ဂျပန်သည် သူ၏စစ်အင်အားကို အကြီးအကျယ် ကန့်သတ်ခံခဲ့ရသည်။ ‘ကျွန်တော်တို့ဟာ  ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ လုံခြုံရေးအနေအထားနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံပြဋ္ဌာန်းချက်အကြား လုပ်ရကျပ်တဲ့ အတိုင်းအတာကို ရောက်နေပါပြီ’ဟု အာဘေးက ပြော ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ပထမသက်တမ်းအတွင်းမှာပင် ဂျပန်ကာကွယ်ရေးဌာန (Japan Defense Angecy) ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအဖြစ် ဖွဲ့စည်းပုံအပြည့် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်း၌ သူ့ရှေ့က ဝန်ကြီးချုပ်များနည်းတူ အမေရိကန်နှင့် မဟာမိတ်အဖြစ် ဆက်လက်လက်တွဲခဲ့သည်။

■ ဒုတိယအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်း (၂၀၁၂ - ၂၀၁၄)

အယ်ဒီပီပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဆဒါက ဆူတနီဂါကီ အနားယူသွားသောအခါ အာဘေးကို ၂၀၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက်၌ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ပြန်လည်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ယိုရှီဟီကိုနိုဒါ၏ နိုင်ငံရေး ကသောင်းကနင်း ဖြစ်စဉ်များအကြား အာဘေးသည် ပါတီဦးဆောင်မှု ပြန်လည်ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက် ရွေးကောက်ပွဲ၌ ‘ဂျပန်ကို ပြန်လည်ရယူခြင်း’ ကြွေးကြော်သံဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ၄၈၀ နေရာ၌ LDP သည် ၂၉၄ နေရာရရှိခဲ့သည်။

၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်၌ အာဘေးကို ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်က  ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ပြီး လက်တွဲဖက် ကိုမီတိုပါတီသစ်၏ ထောက်ခံမှုများပါ စုစည်းလျက် အဖွဲ့ဝင် ၄၈၀ ၌ ၃၂၈ နေရာ ထောက်ခံမှု ရရှိခဲ့လေသည်။ အာဘေးကမူ ‘ပြဿနာပေါင်း သောင်းခြောက်ထောင် ရှင်းပေးရမည့်  အစိုးရအဖွဲ့’ဟု ကင်ပွန်းတပ်ခဲ့လေ သည်။ အောင်ပွဲရရှိပြီးချိန်၌ ‘ကျွန်တော့်ကက်ဘိနက်တစ်ဖွဲ့လုံးရဲ့ အင်အားနဲ့ ရဲရင့်တဲ့ ငွေကြေးပေါ်လစီ၊ ပျော့ပျောင်းညင်သာတဲ့ ဘဏ္ဍာရေးပေါ်လစီနဲ့ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍကို အားပေးနိုင်မယ့် တိုးတက်ရေးမဟာဗျူဟာတွေကို အကောင်အထည်ဖော်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမဏ္ဍိုင် သုံးခုကတစ်ဆင့် ရလဒ်ကောင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်’ဟု အာဘေး ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ တွင် ၀ါရှင်တန်ဒီ၊ စီ၊ နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာလေ့လာရေး ဗဟိုဌာန၌ ရှင်ဇိုအာဘေး မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ပြီး သူ၏ စီးပွားရေးနှင့် သံတမန်ရေးရာ ရည်မှန်းချက်များကို ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့သည်။ သူ့စကားနှင့်အညီ ဂျပန်ကို ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ‘အာဘေး၏ ဘောဂဗေဒ’ (Abenimics) ဟု သမိုင်းတွင်ခဲ့၏။ ဂျပန်ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်၌ ပြောကြားခဲ့သော မူဝါဒရေးရာမိန့်ခွန်း၌ လက်ရှိဂျပန်နိုင်ငံ ရင်ဆိုင်နေရသော ငွေကျုံ့ခြင်းမှလွတ်မြောက်ပြီး စီးပွားရေးပြန်လည်သက်ဝင်နိုးကြွရန်မှာ ‘အကြီးမားဆုံး လက်ငင်းဆောင်ရွက်ရန်ကိစ္စ’ ဖြစ်ကြောင်း အာဘေးပြောဆိုခဲ့သည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ဂျပန်အထက်လွှတ်တော် ဒိုင်းယက်၏အခြေအနေမှာ အယ်ဒီပီပါတီအတွက် အတိုက်အခံပါတီဖြစ်သော ဂျပန်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (DPJ) က အကြီးမားဆုံးအဟန့်အတား ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အာဘေး၏ ရွေးကောက်ပွဲဝင် စည်းရုံးရေးမှာ စီးပွားရေး ပြန်လည်သက်ဝင်နိုးကြွရန်၊ ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေးကို တည်ငြိမ်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် အထက်ရော အောက်လွှတ်တော်ပါ သူ့ပါတီကို မဲပေးကြရန်၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးအတွက် ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ဆောင်ရွက်သွားရန် မဲဆွယ်ခဲ့သည်။

အာဘေးသည် ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်နှစ်ရပ်စလုံးကို အောင်ပွဲခံနိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲများ မရှိတော့သည့်အတွက် ဤရလဒ်သည် အာဘေး၏မူဝါဒများကို အနှောင့်အယှက်ကင်းကင်း အကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ‘ရွှေရောင်ကာလ သုံးနှစ်တာ’ ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဒုတိယအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး သို့ ရောက်ရှိပြီးနောက် အာဘေးသည် သူ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအဖြစ် ဒေသတွင်းနှင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်ဆံရေးများထက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သံခင်းတမန်ခင်းကို ‘လွတ်လပ်ခြင်း၊ ဒီမိုကရေစီ၊ အခြေခံလူ့ အခွင့်အရေးနှင့် ဥပဒေစည်းမျဉ်းကို အခြေခံသော စံနှုန်းတန်ဖိုးများ’ ဖြင့် ပြန်လည်ပုံဖော်မည်ဖြစ်ကြောင်း အချက်ပြခဲ့သည်။ သူ့စိတ်ကြိုက် အဖြစ် (လက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ) ဖူမီယို ကီရှီဒါကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးခန့် အပ်ခဲ့ပြီး အာဘေးအစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၂ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရာ ကီရှီဒါသည် ထိုရာထူး၌ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး သက်တမ်းအကြာဆုံး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဖြစ်ခဲ့၏။

၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာမှ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာအကြား အာဘေး၏ ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းအတွင်း ပြည်ပချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်အဖြစ် ၄၉ နိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ (သူ့အရင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ သက်တမ်းနှစ်ဆက်စုစုပေါင်း ခရီးစဉ် ၁၈ ခုနှင့် နှိုင်းဆနိုင်သည်။) ယခင်အစိုးရအဆက်ဆက် ဂျပန်အတွက် အထူးဂရုပြုဖွယ်ရာ ဆက်ဆံရေးကြီးသုံးကြီးအဖြစ် အမေရိကန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် တရုတ်တို့ကို ထိပ်တန်းတင်မြဲဖြစ်သည်။ အာဘေး လက်ထက်သို့ရောက်သော် တရုတ်၊ တောင်ကိုးရီးယားနှင့် ဂျပန်အကြား ဆက်ဆံရေးအေးစက်နေသည်ကို ပြန်လည်မြှင့်တင်သည့်အနေဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ များ၊ သြစတြေးလျနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံများသို့ အာဘေးက ထိတွေ့မှုပြုခဲ့၏။ သူ၏ ဒုတိယသက်တမ်း ပထမတစ်နှစ် အတွင်း၌ပင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံလုံးသို့ အာဘေး ချစ်ကြည်ရေး ခရီးဆန့်ခဲ့သည်။ ဂျပန်၏ နိုင်ငံတကာပုံရိပ် မြင့်မားလာစေရေးအတွက် မြောက်အတ္တလန်တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့ (NATO)၊ ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) တို့သာမက အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသကို ကျော်လွန်လျက် အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့်ပါ ဆက်ဆံခဲ့သည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ APEC အစည်းအဝေး၌ အာဘေးနှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်တို့ ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ပထမဆင့်အဖြစ် ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများဖြစ်လာလျှင် အချိန်မဆိုင်း ဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် တိုကျိုနှင့် ဘေဂျင်းအကြား အရေးပေါ်ဆက်သွယ်ရေးစနစ် (hotline) ထားရှိရန် အကြံပြုခဲ့သည်။

■ အာဘေး၏ ဘောဂဗေဒ (Abenomics)

ရှင်ဇိုအာဘေး၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းအတွင်း စီးပွားရေးတုံ့ဆိုင်းကာ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ငွေကြေးပေါ်လစီ အပတ်မလည်ဖြစ်နေသော ဂျပန်ပြည်အတွက် မူဝါဒထောင့်စုံ ပြန်လည်အလုပ်ဖြစ်စေရန် ရှင်ဇိုအာဘေး၏ စီးပွားရေးပေါ်လစီဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းချက်ကို အာဘေး၏ဘောဂဗေဒ (Abenomics) ဟု သမိုင်းတွင် အောင်သူ ထားရစ်နိုင်ခဲ့၏။

အာဘေနောမစ်ဟူသည် (ရှေးဟောင်းဂျပန်ပုံပြင်ကို နိမိတ်ယူကာ) ‘မြားသုံးစင်း’ဖြင့် မြင်သာစေခဲ့သည်။ ပထမမြားအဖြစ် ငွေကြေးချဲ့ထွင်ခြင်းကို ငွေဖောင်းပွမှု နှစ်-ရာခိုင်နှုန်း သို့ရောက်အောင် ဆွဲတင်ရန် ဖြစ်သည်။ ဒုတိယမြားဖြစ်သော ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပြုလွယ်ပြောင်းလွယ် ဖြေလျှော့မှုအဖြစ် ကာလတိုအတွင်း စီးပွားရေး နှိုးဆွမှုပြုပြီး လျာထား အသုံးစရိတ်ထက် ကျော်လွန်သော ငွေပေးစွမ်းနိုင်သည့် အပေါင်းလက္ခဏာဘတ်ဂျက် ရရှိလာစေရန်ဖြစ်သည်။ တတိယမြားသည် တိုးတက်မှု မဟာဗျူဟာကို ကိုယ်စားပြုပြီး ဖွဲ့ စည်းမှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ကာလရှည် တိုးတက်စေရေး အတွက် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှု အောင်မြင်စေရန် ရည်ရွယ်သည်။

(၁) ပထမမြား - ကျုံ့နေသော ငွေကြေးကို ဖောင်းပွမှုနှုန်းရရှိစေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ၌ ပထမခြောက်လအတွင်း အမေရိကန်တစ်ဒေါ်လာ နှင့် ညီမျှသော ဂျပန်ယန်းငွေတန်ဖိုး ၇၇ မှ ၁၀၁ ဒသမ ၈ ယန်းသို့ ရောက် ရှိစေခဲ့သည်။ နီကေးအညွှန်းကိန်း (Nikkei) မှာလည်း ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်ကာ ၂၂၅ သို့ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ငွေကြေးဖြေလျှော့ခြင်း အစီအမံအဖြစ် ဂျပန်ဘဏ် (BOJ) သည် အက်ဆက်ဝယ်ယူမှုများကို အားပေး မည်ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၁၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ၌ ကြေညာခဲ့ရာ အားလုံးအ့ံအားသင့်ခဲ့ရသည်။ ဤလုပ်ရပ်ကြောင့် စားသုံးသူအခွန် ရှစ်ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြင့်သွားသကဲ့သို့ ဧပြီလအတွင်း ၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တက်လာခဲ့သော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းထားမှာ (တစ်) ရာခိုင်နှုန်းသို့ ပြန်ကျခဲ့သည်။ မည်သို့ဆိုစေ အာဘေး၏ပထမမြားသည် ငွေကျုံ့ နေသော ဂျပန်စီးပွားရေးကို အကောင်းဘက်သို့ ‘လှုပ်’ သွားစေရန် စွမ်းဆောင်ပေးခဲ့၏။

(၂) ဒုတိယမြား - ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပြုလွယ်ပြောင်းလွယ် ဖြေလျှော့မှုအတွက် အာဘေးအစိုးရအဖွဲ့၏ ပထမဘတ်ဂျက်တွင် စီးပွားရေးနှိုးဆွရန် ယန်း ၁၀ ဒသမ ၃ ထရီလီယံ ‘ပစ်သွင်း’ ခဲ့ပြီး အစိုးရ၏အသုံး၊ အကူအညီရန်ပုံငွေ၊ အသေးစား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ ဆွဲဆောင်မှုများချမှတ်ကာ စီးပွားရေးတိုးတက်မှု (နှစ်) ရာခိုင်နှုန်းဟု လျာထားခဲ့သည်။ ပြည်ပအကူအညီကို လျှော့ချပြီး ကာကွယ်ရေးနှင့် လုပ်သားအင်အားဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို တိုးမြှင့်ရန် ဘတ်ဂျက်ဆွဲခဲ့သည်။ အာဘေးက ‘စီးပွားရေး နာလန်မထူဘဲ ဘဏ္ဍာရေး မကျန်းမာနိုင်’ ဟု တောက်လျှောက်ကိုင်စွဲခဲ့သည်။

(၃) တတိယမြားဖြစ်သော တိုးတက်ရေးမဟာဗျူဟာနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြန်လည်ပြုပြင်ရေးအတွက် ၂၀၁၅ ခုနှစ် မတ် ၁၅ ရက်၌ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒ ရာတစ်ဝန်း ဟိုဘက်သည်ဘက် ပူးပေါင်းမှုတွင် ဂျပန်ပါဝင်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ရန် အာဘေး ကြေညာခဲ့သည်။ ကျွမ်းကျင်သူတို့အလိုအရ အစိုးရသည် ဂျပန်စီးပွားရေးကို ကဏ္ဍအလိုက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးအတွက် ဂျပန်ကို ပိုမိုတွင်ကျယ်သွားစေသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်  ဇွန်လ၌ အာဘေး ကြေညာခဲ့သော ဖွဲ့စည်းပုံ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးတွင် ကော်ပိုရိတ်ဖွဲ့စည်းမှုပြင်ဆင်ရေး၊ အထူးစီးပွားရေးဇုန်များ၌ ပြည်ပဝန်ထမ်းငှားရမ်းမှုကန့်သတ်ချက်များ ဖြေလျှော့ရေး၊ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍလိုက် လျောညီထွေဖြစ်မှုနှင့် ပြည်တွင်း ပြည်ပ စွန့်ဦးတီထွင်သူများအား အကူအညီပေးမည့် အတိုင်းအတာများ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကော်ပိုရေးရှင်း အခွန်များကို ရာခိုင်နှုန်း ၃၀ အောက် ရောက်သည်အထိ ဖြတ်တောက်ရန်၊ အမျိုးသမီးများ အလုပ်ခွင်၌ စိတ်အေးလက်အေး အလုပ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ကလေးသူငယ် ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေး မြှင့်တင်ရန်နှင့် အချိန်ပိုလုပ်အားဆိုင်ရာ တင်းကျပ်ကန့်သတ်ချက်များ ဖြေလျှော့ရန်တို့ ပါဝင်သည်။

အာဘေးသည် သူ၏အာဘေနောမစ်ကို မြှင့်တင်ရန်အလို့ငှာ ပြည်ပချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်များတွင် နိုင်ငံတကာစီးပွားရေ းအသိုက်အဝန်းအတွင်း ဂျပန်၏ အခန်းကဏ္ဍကို ကုန်သွယ်ရေး၊ စွမ်းအင်၊ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်း အရောင်းအဝယ်များပြုနိုင်ရေးအတွက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကိုပါ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။

ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာမူဝါဒများကို ဝက်အူရစ်တစ် ရစ်ချင်းတင်းခဲ့ရာ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ၌ အာဘေးသည် စစ်အင်အား တိုးချဲ့မှုဆိုင်ရာ ငါးနှစ်စီမံကိန်းကို ကြေညာခဲ့၏။ ထိုအစီအစဉ်ကို ‘တက်ကြွရှေ့ဆောင်သော ပစိဖိတ်ဝါဒ’ ကင်ပွန်းတပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံအား အခြားအချုပ်အခြာအာဏာ ပိုင်နိုင်ငံများနည်းတူ ကိုယ့်တိုင်း ပြည်ကိုယ်ကာကွယ်နိုင်သော စစ်တပ်ပိုင်ဆိုင်လာနိုင်ရေးကို ရှေးရှုခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး စစ်ရေးစာချုပ်များအရ စစ်ရှုံးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအပေါ် ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုများကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ဖောက်ထွက်ရုံသာမက ဒေသတွင်း တရုတ်၏ မြင့်မားလာသောပါ၀ါနှင့် အမေရိကန်အပေါ် မှီခိုမှုအားလျှော့ချရန်ကိုပါ တစ်ပြိုင်နက်ရည်ရွယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

■ တတိယအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ် သက်တမ်း (၂၀၁၄ - ၂၀၁၇)

အာဘေး၏ တတိယအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်၌ စတင်ခဲ့ပြီး ကက်ဘိနက်အတွင်း အရေးပါသော ပြောင်းလဲမှုအဖြစ် နိုင်ငံရေးရန်ပုံငွေ ကိစ္စများတွင် အရှုပ်အထွေးရှိသည့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး အကီနိုရီ အီတို၏နေရာကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နာကာတာနီနှင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ အစိုးရသစ်သက်တမ်း နှစ်လအကြာ ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်မိန့်ခွန်းတွင် စီးပွားရေး၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုနှင့် အခြားကဏ္ဍများ၌ ‘ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး နောက်ပိုင်း အထိရောက်ဆုံး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ’ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ရန် ဥပဒေပြုပေးနိုင်ရေး တောင်းဆိုခဲ့သည်။

နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၌ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ခရီးစဉ်အတွင်း အစ္စလာမ်မစ်နိုင်ငံတော် - အီရတ်နှင့် မြေထဲပင်လယ် အရှေ့ပိုင်း (ISIL) ကို ခုခံတိုက်ခိုက်နေသည့် နိုင်ငံများအား စစ်ရေး မဟုတ်သောအကူအညီအဖြစ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၂၀၀ ပေးအပ်ရန် ကြေညာခဲ့သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်  ဧပြီလအတွင်း အမေရိကန်ကွန်ဂရက်၌ မိန့်ခွန်း ပြောဖူးသော ပထမဆုံး ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ဂျပန်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးကို ‘မျှော်လင့်ခြင်း မဟာမိတ်’ဟု အာဘေးက တင်စားခဲ့၏။

တစ်ချိန်တည်းတွင် တရုတ်၊ တောင်ကိုရီးယားတို့နှင့် ဂျပန်အကြား လင်းချည်တစ်ခါ၊ မှိန်ချည်တစ် လှည့်ဖြစ်နေသော ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုကောင်းမွန်လာအောင် အတိုးအဆုတ်၊ အတက်အဆင်း ကစားနိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ အ တွင်း တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ ဆိုးလ်မြို့တွင် တရုတ်-ဂျပန်-တောင်ကိုရီးယား သုံနိုင်ငံထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ၏ အဆိုပြုချက်များကို ဆက်လက်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနှင့်ပတ်သက်၍ ဝန်ကြီးချုပ် အာဘေး၏ ဆက်ဆံရေးမှာ အထူးကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး နည်းပညာဆိုင်ရာ အထောက်အပ့ံများ ဖလှယ်နိုင်သည့် အဆင့်အထိ ကဏ္ဍသစ်ဖွင့်နိုင်ခဲ့သည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဂျပန်၏ ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့အဆင့်မှသည် တပ်မတော်တစ်ရပ် ပေါ်ထွန်းလာစေရန် အာဘေးက စိုက်လိုက်မတ်တတ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး လိုအပ်သော အက်ဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းပေးရေး၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှ စပ်ဆိုင်ရာပုဒ်မများ ပြင်ဆင်ပေးရေးတို့ကို အယ်ဒီပီပါတီ နောက်ခံနှင့် လွှတ်တော်တွင်အကြိမ်ကြိမ် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ နာဂါဆကီတွင် ကျင်းပခဲ့သော အောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနား၌ ၁၉၄၅ ခုနှစ် အဏုမြူဗုံးဒဏ်မှ ကျန်ရစ်သူ ဆူမီတာရူ တာနီဂူချီက အာဘေး၏ ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် ဂျပန်နိုင်ငံကို ]စစ်အတွင်းသို့ ပြန်ခေါ်နေခြင်း’ ဟု ဝေဖန်ခဲ့သည်။

ပါတီတွင်း သြဇာကြီးသူတစ်ဦး ဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ ၂၀၁၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ၌ အယ်ဒီပီပါတီ၏ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရှင်ဇိုအာဘေးကိုသာ ပြန်လည်ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ကြသည်။

ဂျပန်၏ နိုင်ငံရေးရေချိန်အရ ကြည့်လျှင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အယ်ဒီပီပါတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌနေရာသည် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးထက် သြဇာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည်။ အစိုးရတစ်ဖွဲ့လုံး၏ အဖြုတ်အတပ်ကို ပါတီ နောက်ခံပေါ်တင်၍ စဉ်းစားကြရိုးထုံးစံ ရှိပါသည်။

 

■ စတုတ္ထအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ် သက်တမ်း (၂၀၁၇ - ၂၀၂၀)

၂၀၁၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်၌ ဂျပန်အထွေထွေရွေး ကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့သည်။ စက်တင်ဘာလအတွင်း ကျင်းပခဲ့သော ရှေ့ ပြေးရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီကပင် ပါလီမန်ကို မည်သည့်ပါတီက ကြီးစိုးနိုင်ကြောင်း အဖြေက ရွေးကောက်ပွဲကို လွှမ်းမိုးမည်ဟု အာဘေး ကြိုတင်ပြောကြားခဲ့သည်။ သူပြောသည့်အတိုင်းပင် အာဏာရပါတီသည် အဓိကမဲ သုံးပုံနှစ်ပုံကျော် အနိုင်ရကာ ရှင်ဇိုအာဘေး၏ စတုတ္ထမြောက် ဝန်ကြီးချုပ် သက်တမ်း စတင်ခဲ့လေသည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင်  အာဏာရ အယ်ဒီပီပါတီ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် အာဘေးအား ထပ်မံရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ပြန်သည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် သြဂုတ် ၂၄ ရက်၌ ရှင်ဇိုအာဘေးသည် သူ့အရင် ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ကို အကြာရှည်ဆုံး ထမ်းဆောင်သွားခဲ့သူ ကတ်ဆူရာ တာအို၏ တာဝန်ချိန် ၂၇၉၈ ရက်ကို စံချိန်ချိုးကာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန်ကို ဆက်တိုက်ထမ်းဆောင်သူ ဖြစ်လာခဲ့၏။

ဤသက်တမ်းတွင် အာဘေး ခန့်အပ်ခဲ့သော ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး တာရို အဆိုအပါအဝင် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အရှုပ်အထွေးများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ရှင်ဇိုအာဘေးအပေါ် လူထုထောက်ခံမှု ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း အောက် ကျဆင်းသွားကြောင်း စစ်တမ်းများက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်ရပ်များက အာဘေး၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ရပ်တည်မှုကို မထိခိုက်သည့်တိုင် အတိုက်အခံများက အမေရိကန်၏ ၀ါးတားဂိတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကာ အာဘေးဂိတ် (Abegate) ဟု အမည်တွင်စေခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မေလ လူထုစစ်တမ်းအရ အာဘေးအား ကြိုက်နှစ်သက်မှုမှာ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းသို့ ထိုးကျသွားခဲ့သည်။

ထူးခြားသော နိုင်ငံခြားရေး ဆောင်ရွက်ချက်အဖြစ် ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း မြောက်ကိုရီးယား-အမေရိကန် ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး တွေ့ဆုံနိုင်အောင် ရှင်ဇိုအာဘေးက ကမကထပြု အကျိုးဆောင်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

ထိုနှစ်အတွင်း၌ပင် တရုတ် ပြည်သို့ နှစ်ရက်ကြာ အလည်အပတ် ခရီးသွားရောက်ခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးနှင့် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်တို့အကြား အစည်းအဝေးများစွာ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

ဂျပန်ဗီဇာ တင်းကျပ်မှုများကို ဆယ်ကျော်သက် တရုတ်နိုင်ငံသားများအတွက် ဖြေလျှော့ပေးခဲ့ပြီး တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ကိုလည်း နိုင်ငံတော်ဧည့်သည်အဖြစ် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ အလည်အပတ်လာရောက်ရန် အာဘေးက ဖိတ်မန္တကပြုခဲ့သည်။

■ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်မှသည် အယ်ဒီပီပါတီတာဝန်

အာဘေးသည် သက်တမ်းရှည် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေဆဲမှာပင် အူမကြီးနှင့်ပတ်သက်သော ရောဂါဝေဒနာကို ခံစားရသဖြင့် ဆေးရုံသို့ အကြိမ်ကြိမ် တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် သြဂုတ် ၂၈ ရက်၌ သူဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်မှ အနားယူရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဖြစ်သော ကိုဗစ်-၁၉ လှိုင်းလုံးများက ဂျပန်ပြည်တွင်းသို့ အကြိမ်ကြိမ် ရိုက်ခတ်လာချိန် သူ၏ရုံးတာဝန်များကို ကျေပွန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းရှိမည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် ရောဂါကုသမှုအတွက် ထိထိရောက်ရောက် အချိန်ယူလိုကြောင်း သူ့ပြည်သူများအား ပန်ကြားခဲ့လေသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးမှ အနားယူမည့်အကြောင်း သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ သူသည် အယ်ဒီပီပါတီကို ဦးဆောင်သူအနေဖြင့် နောက်ထပ်ဆက်ခံသူ ရွေးချယ်၍မပြီးမချင်း ဆက်လက်တည်ရှိနေမည်ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။

ပါတီ၏ရွေးချယ်မှုအရ သူ့ကို ဆက်ခံသူ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ယိုရှီဟီ ဒီဆူဂါကို ၂၀၂၀ ပြည့်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်၌ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ တစ်နှစ်အတွင်း ဝန်ကြီးချုပ် ယိုရှီဟီဒီဆူဂါကို အကြီးအကျယ် လူကြိုက်နည်းနေချိန်တွင် အယ်ဒီပီ၏ ခေါင်းဆောင်မှု ရွေးချယ်ပွဲ ထပ်မံပြုလုပ်ခဲ့ကြပြန်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၉ ရက ်တွင်ကျင်းပခဲ့သော အာဏာရပါတီ အယ်ဒီပီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုရွေးချယ်ပွဲ ရလဒ်အရ ဖူမီယို ကီရှီဒါသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ရှင်ဇိုအာဘေးအနေနှင့်ကား လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်ပါတီ (LDP) ၏တာဝန်ကို လုပ်ကြံခံရသော နောက်ဆုံးစက္ကန့်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြောင်း ကမ္ဘာ့ပြည်သူများက မီဒီယာမျိုးစုံမှတစ်ဆင့် မျက်စိတပ်အပ်မြင်ခဲ့ကြရပါပြီ။

■ ရှင်ဇိုအာဘေးအပေါ် သုံးသပ်ချက်များ

အာဘေးကို လက်ယာစွန်း ပေါ်ပြူလာသမား၊ ရှေးရိုးစွဲဆန်လွန်းသူအဖြစ် အချို့သောမီဒီယာ များနှင့် စာအုပ်များက ရည်ညွှန်းကြသည်။ အမျိုးသားရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အကဲဆတ်လှသော သူ့မူဝါဒများကို ‘ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးသမား’၊ ]ဖက်ဆစ်ဝါဒီ’ ဆိုသော စကားလုံးနှင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်မှုမျိုးလည်း ရှိခဲ့သည်။ ပါမောက္ခ ဒိုမီနစ် တာဆက်စကီကမူ သူ၏ အမျိုးသားရေးဝါဒ၊ သမိုင်းဆိုင်ရာပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးဝါဒများကြောင့် တောင်ကိုရီးယား-ဂျပန်ဆက်ဆံရေး အနေအထား ပျက်ယွင်းခဲ့ရကြောင်း ထောက်ပြဖူးသည်။

စစ်ရှုံးနိုင်ငံတစ်ခုအပေါ် စီးပွားရေးကယ် (ဂယ်) ပေါက်တစ်ခုသာ ဖွင့်ပေးထားပြီး လုံခြုံရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် တပ်မတော်တည်ထောင်ရေးတို့၌ ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးခွင့်မရသော ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရှိတရားကို ရှင်ဇိုအာဘေး လက်ခံနိုင်ပုံမရပါ။ ထို့ကြောင့် သူ့ဝန်ကြီး ချုပ်သက်တမ်းအတွင်း ကျောင်းသုံးပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်ဖြစ်သော သမိုင်းဘာသာကအစ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့ သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် အောက်လွှတ်တော်၏ ဗျူရိုအကြီးအကဲဘဝကပင် ပညာရေးမှတစ်ဆင့် သင်ကြားထားသော ဂျပန်လူမျိုးတို့၏ သမိုင်းအမြင်ကို သူမေးခွန်းထုတ်ခဲ့၏။ စုံစမ်းခဲ့၏။ သမိုင်းစာအုပ်ပြင်ဆင်ရေးကို စွမ်းစွမ်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့၏။

၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော ရှင်ဇိုအာဘေးရေးသားသည့် ‘လှပသော တိုင်းပြည်တစ်ခုအဖြစ်သို့’ (Towards A Beautiful Country) စာအုပ်တွင် သူသည် ပြည်သူ့အကျိုးကိုဆောင်ရွက်ရင်း ရာနှုန်းပြည့် အကြိုက်ခံရကောင်းမှ ခံရမည်ဖြစ်သော၊ ပြိုင်ဘက်နှင့် ဝေဖန်ရေးသူများ၏ နှိပ်ကွပ်ခြင်းကို ခံရနိုင်သော တိုက်ပွဲထဲက နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်ကြောင်း၊ သူလေ့လာထားသော အင်္ဂလန်နိုင်ငံရေးလောက၌ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မဖြစ်မီ ဟစ်တလာ၏ရန်လိုမှုကို အထင်းသားထောက်ပြကာ ပါလီမန်တွင် အေးတိအေးစက်နိုင်လှသော ဝန်ကြီးချုပ် ချိန်ဘာလိန်အား ထိုးနှက်ခဲ့သည့် အာသာဂရင်းဝုဒ်ကို နှစ်သက်ကြောင်း၊ စစ်အတွင်းကာလ မာမာကျောကျော ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန်ချာချီမှာ သူ၏ဟီးရိုး ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

“ရှင်ဇိုအာဘေးသည် အာဏာနိုင်ငံရေးအတွက် မွေးဖွားလာခဲ့သူဖြစ်၏။ ဂျပန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် နှစ်ကာလအကြာမြင့်ဆုံး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ပစ္စက္ခ ဂျပန်သမိုင်းတွင် အငြင်းပွားမှု အများဆုံး၊ နားလည်ရအခက်ခဲဆုံး နိုင်ငံရေးသမား တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူ့နိုင်ငံအတွင်းရှိ လစ်ဘရယ်များကသာမက အာရှတိုက်ရှိ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ဒဏ်အတွင်း သားကောင်ဘဝ ရောက်ရှိခဲ့သူများကပါ ဂျပန်၏ စစ်အင်အားကို ပြန်လည်တည်ဆောက်လိုသော၊ ဂျပန်၏ (ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း) သမိုင်းကြွေးကို ပြန်မဆပ်လိုသော၊ မျှတမှုမရှိသည့် သူ့သဘောထားများအတွက် စိတ်ဆိုးဒေါသထွက်ခဲ့ကြသည်။ တစ်ချိန်တည်း၌ ရှင်ဇိုအာဘေးသည် ဂျပန်စီးပွားရေးကို အားကောင်းမောင်းသန် ပြန်ဖြစ်စေခဲ့ပြီး သူ့နိုင်ငံကို အာရှတိုက်ရှိ အင်အားကြီး အခန်းကဏ္ဍရောက်အောင် ဦးဆောင်ကြိုးပမ်းခဲ့၏။ သူ့ကျန်းမာရေးအတွက် အနားယူသော ကာလမတိုင်မီ နှစ်နှစ်အလိုအထိ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုကို စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည့် ရှာမှရှား နိုင်ငံရေးသမား တစ်ဦးဖြစ်သည်” ဟု အေပီသတင်းဌာနက ရေးသားခဲ့သည်။

■ အာဘေးကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်သူ

အာဘေးကို လက်လုပ်သေနတ်ဖြင့် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သူမှာ အသက် ၄၁ နှစ်အရွယ်ရှိ တက်ဆူယာ ယာမာဂမီ ဖြစ်သည်။ ယခင်က ဂျပန်ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ရေး ရေတပ်၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသည်။ ရဲစစ်ဆေးချက်များအရ တရားခံ တက်ဆူယာ ယာမာဂမီသည် သူ့မိခင် ငွေကြေးလှူဒါန်းနေကျ ပေါင်းစည်းရေးအသင်းတော်ကို ရှင်ဇိုအာဘေးက ပ့ံပိုးပေးနေသည်ဟု ကောက်ချက်ဆွဲ ပစ်မှတ်ထား လုပ်ကြံလိုက်ခြင်းဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။ မိခင်ဖြစ်သူက ပိုင်ဆိုင်မှု အားလုံးနီးပါး အသင်းတော်သို့ လှူဒါန်းလိုက်သည့်တိုင် ၁၉၈၀ ပြည့်ဝန်းကျင် မွေးဖွားခဲ့သော ဂျပန်နိုင်ငံသား တစ်ဦးအနေနှင့် ဘာသာရေးအပေါ်၊ ထိုမှတစ်ဆင့် မိမိ၏ အာဃာတတရားကို ထင်မိထင်ရာ လူတစ်ဦး တစ်ယောက်အပေါ် သတ်ဖြတ်လိုက်သည်အထိ မည်သည့်အရာများက တွန်းပို့ခဲ့ပါသနည်း။

ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လက်ရှိရှင်သန်နေသော အသက်အပိုင်းအခြားအလိုက် မျိုးဆက်များကို လေ့လာထားသော "Japanese Generations: Boom, Bubble, and Ice Age" စာတမ်းက အဖြေအချို့ကို ပေးနေပါ၏။

စာတမ်းအလိုအရ ၁၉၇၁ ခုနှစ် မှ ၁၉၈၂ ခုနှစ်အတွင်း မွေးဖွားလာကြသူများသည် သူတို့အရွယ်ရောက်ချိန်၌ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းလျော့ကျချိန် (Employment Ice Age Generation: 1971-82) နှင့် ပက်ပင်းတိုးသော မျိုးဆက်ဟု ဆိုပါသည်။ ပျောက်ဆုံးသွားသော မျိုးဆက်ဟုလည်း သညာပြုကြသည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ၌ အလုပ်ခေါ်ယူခန့်ထားမှုများ စတင်ရပ်တန့်ခဲ့ပြီး ခန့်ထားပြီးဝန်ထမ်းများ အင်အားလျှော့ခြင်းမှာ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၌ တောက်လျှောက်ပေါ်ပေါက်ခဲ့၏။

ဤမျိုးဆက် တက္ကသိုလ်တက်နေစဉ်ကပင် ဂျပန်၏ ပလုံစီထနေသော စီးပွားရေးပူဖောင်းများ စ,ကွဲ ခဲ့ပြီး ကုမ္ပဏီတို့သည် အလုပ်ခန့်ထားမှုကို ရပ်တန့်ခဲ့ကြသည်။ အချိန်ပြည့်ဝန်ထမ်းရာထူးများကို မမျှော်လင့်နိုင်တော့ဘဲ အချိန်ပိုင်း သို့မဟုတ် ပုတ်ပြတ်အလုပ်သမား အဖြစ်သာ စခန်းသွားကြရတော့သည်။ ရှားရှားပါးပါး အချိန်ပြည့် အလုပ်ရသူ အနည်းငယ်မှာလည်း စီးပွားကျချိန်နှင့် လျော်ညီစွာ ကုန်ကျစရိတ်ဖြတ်တောက်ခြင်းဒဏ်ကို ခံကြရသည်။

“ယခုဆိုလျှင် အဆိုပါ မျိုးဆက်မှာ သုံးထိပ်စီးနောက်ထိုင်ကြီးကြီးနှင့် လေးဆယ်ကျော်စအရွယ်သို့ ရောက်ရှိလာသည့်တိုင် ပုံမှန်အလုပ်မဆင်းရသော ဝန်ထမ်းများအဖြစ် ချို့တဲ့စွာ ရပ်တည်နေရဆဲဖြစ်သည်။ ထိုအချက်များက သူတို့ကို လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ကင်းကွာမှုများဖြစ်စေပြီး ထိုပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် ပိုမိုတည်ငြိမ်စေရန်၊ ပုံမှန်ဝန်ထမ်းဘဝ ရောက်စေရန် အစိုးရက ကူညီပ့ံပိုးမှုအစီအမံများ မြှင့်တင်ပေးရပါလိမ့်မည်”ဟု စာတမ်းက ဆိုပါသည်။

အ့ံသြဖွယ်ရာ တိုက်ဆိုင်မှုမှာ အဆိုပါစာတမ်းကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် မေလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး စာတမ်းပါ Employment Ice Age Generation ၏ စရိုက်လက္ခဏာ အပြည့်ရှိသူ တက်ဆူယာ ယာမာဂမီမှာ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်ဖွား ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် သူကြီးပြင်းခဲ့ရသော စာသင်ခန်းထဲ၌ သင်ခဲ့ရသည့် သမိုင်း ဘာသာရပ်မှာ သွားလေသူ ရှင်ဇို အာဘေး သင်ရိုးပြင်ဆင်လိုခဲ့သည့် အမေရိကန်အလိုကျ သမိုင်းစာအုပ်အဟောင်းများ ဖြစ်နေခဲ့ပြန်သည်။

၀ါဆယ်ဒါတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံ ရေး သိပ္ပံပညာရှင် ဒေ့ဗ်လီဟန်နီက ရှင်ဇိုအာဘေးကို ‘သူဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်ခုအတွင်း ဂျပန်နိုင်ငံမှာ ထိပ်တန်းနိုင်ငံရေးပုံရိပ်ပါ။ သူဟာ ဂျပန်ကို ကမ္ဘာ့စင်မြင့်အလယ် တင့်တယ်လာစေဖို့ သူ့လမ်းကိုသူ ထိုက်ထိုက်တန်တန် လမ်းဖောက်ခဲ့တယ်။ သူက ဂျပန်ဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွက် တရရ တောင်းပန်နေတာမျိုးကိုလည်း မလိုလားဘူး’ ဟု သုံးသပ်ခဲ့သည်။

ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အာဘေး ဘယ်နှယောက် ထပ်မွေး၍ ယာမာဂမီ ဘယ်နှဦး လောကကြီးအား စိတ်နာလျက် ရှိနေဦးမည်လဲ။

ယခုတော့ ဂျပန်၏ အမှတ်အသားသရုပ်ကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် ကာ သမိုင်းစာအုပ်များ ပြင်ဆင်ခဲ့သည့်၊ အေးခဲသွားသော စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းများနှင့် တိုင်းပြည်၏ ဂျီဒီပီကို အာဘေနောမစ်နှင့် ဆွဲထုတ်ခဲ့သည့် ရှင်ဇိုအာဘေးတစ်ယောက် နောက်ကျသွားခဲ့ပါပြီ။

‘အနာနှင့် ဆေး၊ တည့်အောင် ပေး’ နိုင်လျှင် ဂျပန်အတွက်တော့ နောက်မကျသေးဟု ဆိုချင်ပါသည်။       

References:

■ https://www.bbc.com/news/world-asia-62089486

■ https://www.wsj.com/articles/shinzo-abe-former-japanese-prime-minister-c...

■ https://apnews.com/article/shinzo-abe-obituary-de5d5c3a798e1ac4fde40737 63cf76df

■ https://en.m.wik ipedia.org/wiki/Shinzo_Abe

■ https:///news/world-asia-62074223

■ https://www.bbc.com/news/world-asia-62089486

■ https://www.bbc.com/news/world-asia-53938094

■ https://www.japansociety.org.uk/review?review=67

■ https://www.nippon.com/en/japan-data/h00535/japanese-generations-boom-bu...