စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်က ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် မြောက်ကိုရီးယားအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ချမှတ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဆွီဒင်သံအမတ်ကြီးအား ပြောကြားနေသော အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နစ်ကီဟာလေ (Photo: AFP)

မြောက်ကိုရီးယား၏ ချည်မျှင်နှင့် အထည်အလိပ်ပို့ကုန်များကို ပိတ်ပင်တားမြစ်မှုနှင့် ရေနံထုတ်ကုန်များ တင်ပို့မှုကိုကန့်သတ်သည့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများအား ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက စက်တင်ဘာ ၁၁ တွင် တညီတညွတ်တည်း ထောက်ခံဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ မြောက်ကိုရီးယားက ၎င်းတို့၏ ခြောက်ကြိမ်မြောက် နျူကလီးယားစမ်းသပ်မှုကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးနောက် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းကို အမေရိကန်က ဦးဆောင်ရေးဆွဲခဲ့ပြီး တရုတ်၊ ရုရှားတို့၏ ထောက်ခံမှုနှင့်အတူ လုံခြုံရေးကောင်စီက ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အား ထောက်ခံအတည်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

နျူကလီးယားလက်နက် ပိုင်ဆိုင်သော မြောက်ကိုရီးယားအား ကမ္ဘာကမည်သည့်အခါမျှ လက်ခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြင်းထန်သော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများက ပြုံယမ်းကို သတင်းပါးခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နစ်ကီဟာလေက ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မြောက်ကိုရီးယား အကျပ်အတည်းအတွက် ငြိမ်းချမ်းသောအဖြေတစ်ခု ထွက်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းကိုလည်း သူကပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်မတို့စစ်ပွဲကို မမျှော်လင့်ပါဘူး။ ပြန်လမ်းမရှိအမှတ်ကို မြောက်ကိုရီးယားကလည်း မဖြတ်ခဲ့သေးပါဘူး” ဟု ဟာလေက လုံခြုံရေးကောင်စီကို ပြောကြားခဲ့သည်။ မြောက်ကိုရီးယားက နျူကလီးယားစီမံကိန်းကို ရပ်တန့်ရန် သဘောတူခဲ့လျှင် မြောက်ကိုရီးယား၏ အနာဂတ်ကို ပြန်လည်ဆယ်ယူနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်နိုင်ကြောင်း မြောက်ကိုရီးယားက သက်သေပြခဲ့လျှင် ကမ္ဘာကလည်း မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာနေမည်ဖြစ်ကြောင်း ဟာလေက ပြောကြားခဲ့သည်။

တောင်ကိုရီးယားအစိုးရက လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုကြိုဆိုခဲ့ပြီး မြောက်ကိုရီးယား၏ ရန်စလှုံ့ဆော်မှုများသည် စီးပွားရေးဖိအားနှင့် သံတမန်ရေး အထီးကျန်မှုတို့ကို ပို၍မြင့်တက်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်က သတိပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများအတွင်း အမေရိကန်သည် မြောက်ကိုရီးယားအား ရေနံပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်ဂျုံအွန်၏ ပြည်ပပိုင်ဆိုင်မှုအရပ်ရပ်ကို ထိန်းချုပ်ရန် တောင်းဆိုခြင်းတို့အား ဖြုတ်ချပေးခဲ့ပြီး ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့၏ ထောက်ခံမှုကိုကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ယင်းအစား လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်က အထည်အလိပ်ပို့ကုန်များ တင်ပို့မှုကို တားမြစ်ပြီး မြောက်ကိုရီးယား၏ သဘာဝဓာတ်ငွေ့တင်ပို့မှုများကို ပိတ်ဆို့ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် မြောက်ကိုရီးယား အလုပ်သမားများအတွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်ပါမစ် မထုတ်ပေးကြရန်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ရှိဆဲကန်ထရိုက်များကိုလည်း သက်တမ်းမတိုးပေးဘဲ မြောက်ကိုရီးယား အလုပ်သမားများအား တဖြည်းဖြည်းရပ်ဆိုင်းသွားရန် လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်က တောင်းဆိုခဲ့သည်။ မြောက်ကိုရီးယားသည် နိုင်ငံခြားသို့ အလုပ်သမား ၉၃၀၀၀ စေလွှတ်ထားပြီး ယင်းအလုပ်သမားများ၏ ဝင်ငွေသည် မြောက်ကိုရီးယား၏ ဒုံးနှင့် နျူကလီးယားစီမံကိန်းများအတွက် ဝင်ငွေအရင်းအမြစ်ဖြစ်နေကြောင်း အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ဆိုခဲ့သည်။

ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ယခင်အရေးယူမှုများထက် ပို၍ပြင်းထန်ရန် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးက တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ပြုံယမ်းအနေဖြင့် နျူကလီးယား ဖျက်သိမ်းရေးကို ထိရောက်စွာ ဆောင်ရွက်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့က မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ဆွေးနွေးရန် တွန်းအားပေးခဲ့ပြီး ပြုံယမ်း၏ ဒုံးနှင့် နျူကလီးယား စမ်းသပ်မှုများကို ရပ်ဆိုင်းရန်အတွက် အမေရိကန်-တောင်ကိုရီးယား စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို အပြန်အလှန်အနေဖြင့် ရပ်ဆိုင်းပေးရန် အကြံပြုခဲ့သည်။