အစိုးရ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နှင့် UNFC ၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့၏ ဆွေးနွေးပွဲကို တွေ့ရစဉ်

ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (UNFC) အဖွဲ့ဝင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် (NCA) တွင် ပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရေးအတွက် UNFC ၏ အဆိုပါပြုချက်ရှစ်ချက်အပေါ် အစိုးရ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နှင့် UNFC ၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ (DPN) တို့ သြဂုတ် ၁၀ ရက်မှ ၁၁ ရက်ထိ ဆဋ္ဌမအကြိမ် တရားဝင် တွေ့ဆုံဆွေးမှုကို ရန်ကုန်မြို့၌ နှစ်ရက်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုသို့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် UNFC ၏ အဆိုပြုချက်ရှစ်ချက်အနက် လေးချက်အား ပြေလည်မှုရရှိခဲ့ပြီး ကျန်လေးချက် အပါအဝင် အချက်ရှစ်ချက်လုံးအား သဘောတူညီမှုရရှိရန် နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်များအား ပြန်လည်တင်ပြကာ ထပ်မံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးပွဲအပြီး နှစ်ဖက်တာဝန်ရှိသူများက မီဒီယာများအား ပြောကြားသည်။

အဆိုပါ ပြေလည်မှုရရှိသွားသည့်အချက်များမှာ UNFC ၏အဆိုပြုချက်များအနက် နံပါတ်တစ်မှ လေးအထိဖြစ်ပြီး ယင်းအချက်များမှာ (၁) တစ်နိုင်ငံလုံးအပစ်အခတ် ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာခြင်းကို အစိုးရ၊ တပ်မတော်က ဤသဘောတူညီချက် ရရှိပြီးနောက် ၂၄ နာရီအတွင်း ထုတ်ပြန်ပြီး ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီဝင် အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများက ၄၈ နာရီအတွင်း အသီးသီး ထုတ်ပြန်သွားရန်၊ (၂) လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှုနှင့် တရားမျှတမှုတို့ကို အခြေခံပြီး ပင်လုံစိတ်ဓာတ်နှင့်အညီ ဒီမိုကရေစီရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေးများ အာမခံချက် အပြည့်အဝရှိသော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံကို တည်ဆောက်သွားရန်၊ (၃) နိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ အဆင့်ဆင့်တွင် အစိုးရ၊ လွှတ်တော်နှင့် တပ်မတော်တို့၏ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းအားလုံးတို့၏ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တရားဝင် နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်စေပြီး တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်များနှင့် အခြားပါဝင်သင့် ပါဝင်ထိုက်သော ကိုယ်စားလှယ်များကို ၎င်းတို့နှင့်စပ်ဆက်သော ကဏ္ဍများတွင်သာ ပါဝင်စေရန်နှင့် (၄) ၂၁ ရာစုပင်လုံညီလာခံမှ ထွက်ပေါ်လာသော ဆုံးဖြတ်ချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အပါအဝင် ဥပဒေများကို ရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းရန်တို့ဖြစ်သည်။

“တစ်ကနေ လေးအထိ အငြင်းပွားဖွယ် မရှိရသွားတယ်ပေါ့။ ငါးနဲ့ခြောက်မှာလည်း နှစ်ဖက်လက်ခံနိုင်တဲ့ အနေအထားရှိတယ်။ သို့သော် ဒီ PC (ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်)အဆင့်၊ DPN အဆင့်နဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချလို့ မရဘူး။ အဲဒီလက်ခံနိုင်တဲ့ အနေထားကို ဟိုဘက်ဒီဘက် ပြန်ပြောရဦးမယ်။ မူဝါဒပိုင်းပါတာပေါ့နော်။ မူဝါဒပိုင်းပါတဲ့အတွက် နှစ်ဖက်ပြန်တင်ပြပြီးမှ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မယ်။ DPN နဲ့ PC မှာဆုံးဖြတ်နိုင်တဲ့ကိစ္စတွေ မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ဘုံလက်ခံနိုင်တဲ့ အနေအထားတွေတော့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အဆိုပြုချက်တွေရှိတယ်။ တစ်ကနေလေးကတော့ ညှိစရာမလိုဘူး။ ဒါပေမဲ့ ၅၊ ၆၊ ၇၊ ၈ ကတော့ ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံနိုင်တယ်။ သို့သော် လက်ခံနိုင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ပေးခွင့် မရှိတဲ့ကိစ္စဖြစ်နေတယ်” ဟု နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံရုံးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇော်ဌေးက ပြောကြားသည်။

ထို့ပြင် NCA စာချုပ်လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း နှစ်နှစ်ပြည့်ဖြစ်သည့် အောက်တိုဘာ ၁၅ ရက်တွင် UNFC အဖွဲ့ဝင်များ NCA တွင် ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးရန်ရှိကြောင်း ပြင်ပတွင် ပြောကြားနေမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ကျန်ရှိသည့် အဆိုပြုချက်များအား ညှိနှိုင်းမှုပေါ်မူတည်ကြောင်း DPN အဖွဲ့ဝင် ဦးထွန်းဇော်က ပြောကြားသည်။

“အဲဒီအပိုင်းကတော့ ကျွန်တော်တို့ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ အချက်တွေဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုအပေါ် မူတည်ပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီမှာကျန်ရှိနေတဲ့အချက် ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဆိုပြုချက် ကိုးချက်ထဲမှာဆိုရင်တော့ ၅၊ ၆၊ ၇၊ ၈ လို့ ပြောလို့ရတာပေါ့။ အဲဒီအပိုင်းတွေကို ဒီနေ့နှစ်ရက်တာ aဆွးနွေးမှုမှာ အဲဒါကတော့ တပေါင်းတစည်းထဲ ဆွေးနွေးမယ်ဆိုတဲ့နည်းနာတွေတော့ ရှာထားပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့အချက်တွေက အားလုံးကတစ်ခုနဲ့တစ်ခု ချိတ်ဆက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြောမယ်ဆိုလို့ရှိရင် ကျွန်တော်တို့ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီကာလတွေမှာ အကြိုညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေရဲ့ ဖြစ်ထွန်းမှုတွေပေါ့နော်။ အဲဒီရဲ့ဆွေးနွေးမှုရလဒ်တွေကလည်း အထောက်အကူပြုခဲ့လို့ ဒီအနေအထား ရောက်တယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ကျန်ရှိနေတဲ့ အချက်ကတော့ ဘာလဲဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ ၅၊ ၆၊ ၇၊ ၈ ဆိုတာကလည်းပဲ အဓိကနိုင်ငံရေးပိုင်းဆိုင်ရာဆိုလို့ရှိရင် မူဘောင်သုံးသပ်မှုအပိုင်းရှိမယ်။ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ JMC ယန္တရားကို ပိုမိုခိုင်မာအောင်လုပ်တဲ့ အပိုင်းရှိတယ်။ အဲဒီမှာ နိုင်ငံတကာ ပါဝင်မှုနဲ့ပတ်သက်လို့ ကျွန်တော်တို့က နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းမှုတွေမှာ ထပ်ပြီးတော့ ဆွေးနွေးစရာတွေ ကျန်ပါသေးတယ်။ ဒီနေ့ရရှိ လာတဲ့နားလည်မှုတွေကို ကျွန်တော်တို့ နှစ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ခေါင်းဆောင်တွေကို ပြန်လည်တင်ပြပြီးမှ အဲဒီက လမ်းညွှန်ဆုံးဖြတ်မှုနဲ့ အခြေခံပြီးတော့ လာမယ့်တရားဝင်သတ္တမအကြိမ် ဆွေးနွေးမှုမှာ အပြီးသတ်နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်” ဟု ဦးထွန်းဇော်က ပြောကြားသည်။

အဆိုပြုရှစ်ချက်အနက် ညှိနှိုင်းရန်ကျန်ရှိသည့် အချက်များမှာ အချက်နံပါတ် (၅) နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှုဆိုင်ရာမူဘောင် အပါအဝင် နှစ်ဖက်လိုက်နာရမည့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများ၊ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျင့်ဝတ် (COC) နှင့် စောင့်ကြည့်ရေးလမ်းညွှန် (TOR) နှင့် တပ်နေရာ ပြန်လည်ချထားရေးတို့ကို ကြိုတင်သဘောတူညီမှု ရယူရန်၊ (၆) အစိုးရကိုယ်စားလှယ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် အများယုံကြည်လေးစားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဆိုင်ရာ ပူးတွဲစောင့်ကြည့်ရေး ကော်မတီတစ်ရပ်ကို နှစ်ဖက်သဘောတူ လက်ခံနိုင်သည့် နိုင်ငံတကာမှ အစိုးရကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းသော ကြီးကြပ်စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့နှင့်အတူ ဖွဲ့စည်းသွားရန် ဖြစ်သည်။

အချက်နံပါတ် (၇) တစ်နိုင်ငံလုံးအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် (NCA) နှင့် ဤသဘောတူညီချက်ပါ လိုက်နာရမည့် တာဝန်များ၊ စည်းကမ်းချက်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မပြေလည်မှု ပေါ်ပေါက်လျှင် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမှ နှစ်ဖက်သဘောတူညီသော ဥပဒေပညာရှင်များနှင့် တရားသူကြီးများ ပါဝင်သော လွတ်လပ်သည့် ဖျန်ဖြေရေး ကော်မရှင်၏ ဆုံးဖြတ်မှုခံယူရန်၊ (၈) အပစ်ရပ်ဒေသအတွင်း ဒေသခံပြည်သူလူထုအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု ကြီးမားသော စီမံကိန်းများကို ဖော်ဆောင်ရန်ရှိပါက သဘာဝသယံဇာတများ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ဖော်ဆောင်ရေးအဖွဲ့ (Extractive Industries Transparency Initiative- EITI) ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်း ဒေသခံပြည်သူလူထုနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သွားရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတို့ နှင့် ညှိနှိုင်းသဘောတူညီချက်ရယူ၍ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန်အပြင် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများကို ဤသဘောတူညီချက်အရ အစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်သည်။

အဆိုပြုချက် ကိုးချက်မြောက်အနေဖြင့် အဆိုပြုချက် ရှစ်ချက်ကို နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး သဘောတူညီမှု ရရှိပြီးသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးရန်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

“ကျွန်တော်တို့ အတူတကွ လုပ်ငန်းနယ်ပယ်မှာ ထဲထဲဝင်ဝင် တန်းတူရည်တူ ပါဝင်ပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့အတွက် အရမ်းကြီးကို နီးစပ်လာပြီလို့ အဲဒီလို ပြောချင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အရာရာတိုင်းကို ကျွန်တော့်ဘာသာ အဆုံးအဖြတ်ပေးရမယ့် အနေအထားမှာမရှိပါဘူး။ ဒီအပေါ်မှာတော့ အားလုံးသော တိုင်းသူပြည်သူသားတွေကလည်း နားလည်ပေးဖို့ပြောလိုတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဆောင်ရွက်တဲ့လုပ်ငန်းတွေဟာ အဆင့်ဆင့် ရှိပါတယ်။ သူ့အဆင့်နဲ့သူ ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း အဖြေရှာပြီးတော့ အဆုံးသတ်ရတဲ့ အနေအထားကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်ဆိုတာကိုတော့ အသိပေးလိုပါတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ကျွန်တော်တို့ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ကျွန်တော်တို့တိုင်းပြည်အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးကိုတော့ ကျွန်တော်တို့အမြန်ဆုံး အတူတကွ စိတ်တူကိုယ်တူနဲ့ အမြန်ဆုံး ရနိုင်ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ရှိသမျှသော အသိဉာဏ် လုပ်အားတွေနဲ့အတူတကွ ရိုင်းပင်းဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ဘက်က အထူးမျှော်လင့်ပါတယ်” ဟု DPN အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ခူဦးရယ်က အစည်းအဝေး အပိတ်အမှာစကားတွင် ပြောကြားသည်။

ထို့အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာတင်မျိုးဝင်းက “ကျွန်တော်တို့ဆက်လက် လုပ်စရာတွေ အများကြီး ကျန်ပါသေးတယ်။ ဆက်လက်တွေ့ထိရဦးမှာပါ။ ဆက်လက်ဆွေးနွေးရဦးမှာပါ။ ဒါပေမဲ့အားလုံး အခြေခံသည်ဒီအဆင့်ကို ကျော်လွှားပြီးလို့ရှိရင် အပြည့်အ၀ ယုံကြည်တာက တန့်နေဖို့မရှိတော့ပါဘူး။ နောက်ဆုတ်ဖို့ မရှိတော့ပါဘူး။ တန့်နေနိုင်တဲ့ နောက်ဆုတ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေကို ကျော်လွှားနိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက ကျွန်တော်တို့အချက်တွေကို တစ်၊ နှစ်၊ သုံး၊ လေး တပ်ထားတယ် ဆိုပေမယ့် အဓိက,ကတော့ အခက်အခဲဆုံးအပိုင်းဖြစ်တဲ့ ယုံကြည်မှုကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ပညာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ပညာဆိုတာ ဒီလိုမျိုးနှစ်ဖက်ဆွေးနွေးပြီးတော့ ကျော်လွှားနိုင်တဲ့ပညာ။ ကျော်လွှားခြင်း ဖြစ်ပေမယ့် ခုနက ကျွန်တော်တို့ ပြန်တင်ပြရမှာတွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒီတော့အမြန်ဆုံး တင်ပြပြီးလို့ရှိရင် ပြန်လည်တွေ့ဆုံကြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားသည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နှင့် DPN တို့၏ သတ္တမအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုကို စက်တင်ဘာ ပထမပတ်(သို့မဟုတ်)ဒုတိယပတ်တွင် ပြုလုပ်ရန်လျာထားကြောင်း သိရသည်။