Photo : Reuters

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်အရေးကို ဖြေရှင်းရာတွင် ဖိအားပေးခြင်းသည် အထောက်အကူ မပြုနိုင်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံက သြဂုတ် ၂၈ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများက မြန်မာတပ်မတော်သည် ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်များ (မူရင်း၌ ရိုဟင်ဂျာဟု ဖော်ပြ) ကို အစုအလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာတစ်ရပ် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် တရုတ်နိုင်ငံက ယခုကဲ့သို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရ အမျိုးသမီး ဟွာချန်းယင်က ပေကျင်းမြို့၌ နေ့စဉ်ပုံမှန် သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲ ပြုလုပ်စဉ် သြဂုတ် ၂၇ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာနှင့် ပတ်သက်၍ မေးမြန်းမှုကို ပြန်လည်ဖြေကြားရာ၌ ယခုကဲ့သို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ယင်းကဲ့သို့ ဖြေကြားရာတွင် ဟွာချန်းယင်က ရခိုင်ကိစ္စ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာနှင့် လူမျိုးရေးဆိုင်ရာ နောက်ခံသည် အလွန်အမင်း ရှုပ်ထွေးကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ဟွာချန်းယင်က “တစ်ဘက်သတ် ဝေဖန်မှု ဒါမှမဟုတ် ဖိအားပေးခြင်းဟာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာမှာ အမှန်တကယ် အထောက်အကူ မပြုပါဘူး” ဟုဆိုသည်။

ဟွာချန်းယင်က မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့သည် မကြာသေးမီက ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာတွင် အပြုသဘောဆောင်သော တိုးတက်မှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ယင်းမှာ နှစ်နှစ်အတွင်း ဒုက္ခသည်များ မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက် ပြန်လာမှုကို ပြန်လည်လက်ခံခြင်းအား ပြီးဆုံးအောင် ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ် ရရှိထားမှုကို ရည်ညွှန်းပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပုံရသည်။

“ဒီလိုအခြေအနေရပ်တွေအောက်မှာ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးခြင်းနဲ့ အကြံပြုခြင်းတွေက နေတစ်ဆင့် မြန်မာနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံတွေကို ရခိုင်ပြည်နယ်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သင့်တော်မှန်ကန်စွာ ဖြေရှင်းဖို့ မြှင့်တင်ပေးရေးမှာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အခန်းကဏ္ဍ တစ်ရပ်အဖြစ် ဆက်လက် ပါဝင်သင့်ပါတယ်” ဟု ဟွာချန်းယင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၂၇ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂက ကျောထောက်နောက်ခံ ပြုပေးသည့်  အချက်အလက် ရှာဖွေရေးမစ်ရှင် အဖွဲ့က တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အပါအဝင် ထိပ်တန်း စစ်ဗိုလ်ချုပ်များကို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုအတွက် စုံစမ်းစစ်ဆေးကာ တရားစွဲဆိုရမည်ဟု တောင်းဆိုခဲ့သည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အဆိုပါမစ်ရှင်အဖွဲ့က “မြန်မာတပ်မတော်မှ အကြီးတန်း အရာရှိများအား စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးနှင့် တရားစွဲဆိုရေးတို့အတွက် ဝရမ်းထုတ်ပြန်ရန် လုံလောက်သော အချက်အလက်များရှိသည်” ဟု အစီရင်ခံစာတစ်စောင်၌ ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများက ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် အခြားထိပ်တန်း တပ်မတော်အရာရှိ ငါးဦး၏ အမည်ကို ဖော်ပြခဲ့ရာ ၎င်းတို့မှာ ဒုတိယတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ အမှတ် (၃) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း အောင်ကျော်ဇော၊ အနောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်မောင်မောင်စိုး၊ တပ်မ (၃၃) တပ်မမှူးဗိုလ်မှူးချုပ် အောင်အောင်နှင့် တပ်မ (၉၉) တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်သန်းဦးတို့ ဖြစ်ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများကို နိုင်ငံအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်အား မည်သည့်အခါကမျှ မပေးခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့က ၎င်းတို့၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ တစ်လျှောက်တွင် မျက်မြင်သက်သေနှင့် ကျူးလွန်ခံရသူ ၈၅၇ ဦးကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း၊ ဂြိုဟ်တုဓာတ်ပုံများကို အသုံးပြုခြင်း၊ သက်သေခိုင်လုံသည့် အထောက်အထား စာရွက်စာတမ်းများ၊ ဓာတ်ပုံများနှင့် ဗီဒီယိုများ အသုံးပြုခြင်းတို့အား ကောက်ချက်ချရန် အခြေခံများအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုအစီရင်ခံစာတွင် သတ်ဖြတ်မှုများ၊ အတင်းအဓမ္မ ထွက်ပြေးစေမှုများ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများအပြင် အစုလိုက် အပြုံလိုက် ကျူးလွန်သည့် မုဒိမ်းမှုများနှင့် အခြားလိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ အပါအဝင် ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်များအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ကြောက်ခမန်းလိလိ စာရင်းရှည်ကြီး တစ်ရပ်ဖြင့် အသေးစိတ် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် ဥပဒေရေးရာစနစ်တွင် ပြစ်မှုကျူးလွန်သော်လည်း အပြစ်ပေးမခံရခြင်းက နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေကြောင်း သတိပေးလျက် စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများက တာဝန်ခံစေရန် တစ်ခုတည်းသော အခွင့်အလမ်းမှာ နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးစနစ်မှ တစ်ဆင့်သာလျှင် ဖြစ်ကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။

၎င်းတို့က မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနေအထားကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) သို့ လွှဲပြောင်းပေးရန် သို့မဟုတ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာခုံအဖွဲ့တစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းရန် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။

သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံသည် ICC သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးသောနိုင်ငံ မဟုတ်သောကြောင့် လုံခြုံရေးကောင်စီက လွဲှပြောင်းပေးမှသာ တရားစွဲဆိုခွင့် ရှိမည်ဖြစ်ပြီး လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် ဗီတိုသုံးစွဲခွင့် ရရှိထားသည့် ရုရှားနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်း မဟာမိတ်နိုင်ငံဖြစ်သော တရုတ်နိုင်ငံတို့က ICC သို့ လွှဲပြောင်းပေးရန် ကိစ္စအား ကန့်ကွက်သွားဖွယ်ရှိကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အနီးကပ်ဆက်ဆံရေးရှိသော တရုတ်နိုင်ငံသည် ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင် အရေး၌ မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် ယင်းပြဿနာနှင့် ပတ်သက်၍ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ်အား တားဆီးနိုင်ရန် ကူညီခဲ့ဖူးသည်။

Facebook ကလည်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအတွက် မြန်မာတပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နှင့် အခြားထိပ်တန်း ဗိုလ်ချုပ်များ၏ အကောင့်များကို ဖယ်ရှားလိုက်ကြောင်း သြဂုတ် ၂၇ ရက်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။

Facebook သည် စုစုပေါင်း Facebook အကောင့် ၁၈ ခု၊ Instagram အကောင့်တစ်ခုနှင့် Follower ၁၂ သန်းနီးပါးရှိသော Facebook စာမျက်နှာ ၅၂ ခုတို့အား ဖယ်ရှားလိုက်ကြောင်းနှင့် ယင်းအကောင့်များနှင့် စာမျက်နှာများမှ အချက်အလက်များကိုမူ ထိန်းသိမ်းထားကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် မြန်မာတပ်မတော်၏ မြဝတီ ရုပ်မြင်သံကြားကွန်ရက် အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံမှ လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အဖွဲ့အစည်း ၂၀ တို့အား ပိတ်ပင်လိုက်သည်ဟု Facebook က ပြောကြားခဲ့သည်။

Ref : Reuters, AFP