မပြေပြစ်သည့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ပနံသင့်အောင်ကြိုးစားရန် ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် တူရကီတို့အတွက် အချိန်တန်သွားဟန် ရှိပုံရသည်။

 ဆော်ဒီအစိုးရဝေဖန်သည့် သတင်းထောက်တစ်ဦး အစဖျောက်ခံရသည့်ကိစ္စ ဖြစ်ပြီးနောက် ငါးနှစ်အတွင်း တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်သည် ဆော်ဒီိသို့ ပထမဆုံးအကြိမ် အလည်အပတ်ရောက်ရှိသွားပြီး ဆော်ဒီအိမ်ရှေ့စံ  မိုဟာမက်ဘင်ဆယ်လ်မန် (MBS လည်းခေါ်)၊ ဆော်ဒီဘုရင် ဆယ်လ်မန်တို့နှင့် ဧပြီ ၂၈ ရက်က တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

အာဒိုဂန်နှင့် MBS တို့ ပွေ့ဖက်နေသည့် ဓာတ်ပုံများကို ဆော်ဒီနိုင်ငံပိုင်သတင်းဌာန SPA ကဖော်ပြခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကဏ္ဍ ပေါင်းစုံ၌တိုးတက်လာစေရန် နည်းလမ်းများကို ဆွေးနွေးဖြစ်ကြသည်ဟု ကြေညာသွားသည်။ ထို့ပြင် ဆော်ဒီဘုရင်နှင့် အာဒိုဂန်တို့ သီးခြားတွေ့ဆုံခဲ့ကြပုံများကိုလည်း ၎င်းမီဒီယာက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့နောက် အာဒိုဂန် သည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များ၏ အထွတ်အမြတ်ဖြစ်သည့် မက်ကာမြို့သို့လည်း သွားရောက်ခဲ့သည်။

တူရကီသည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကြောင့် စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းဆိုက်နေချိန် စွမ်း အင်ကြွယ်ဝသည့်ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများထံ မှ ဘဏ္ဍာရေးအထောက်အပ့ံရရန် ကြိုးပမ်း နေရသည်။ တူရကီနိုင်ငံ၊ အစ္စတန်ဘူလ်မြို့မှ ဂျက်ဒါ (ဆော်ဒီ၏ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့) သို့ မထွက်ခွာမီ အာဒိုဂန်က နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ခေတ်သစ်တစ်ခုကို ထူထောင်နိုင်ရန် မျှော်လင့်သည်ဟု ပြောသွားသည်။

ဆော်ဒီနှင့် တူရကီသည် နိုင်ငံရေးအ တွေးအမြင်ချင်း ကန့်လန့်ဖြစ်ကာ အစ္စလာမ် ကမ္ဘာ၏ဦးဆောင်သူနေရာကို ယှဉ်ပြိုင်လာ ခဲ့သည်မှာကြာပြီဖြစ်သည်။ သို့သော်၂၀၁၈ ခုနှစ်က အစ္စတန်ဘူလ်ရှိ ဆော်ဒီကောင်စစ် ဝန်ရုံးတွင် ဆော်ဒီအတိုက်အခံဂျာနယ်လစ် ဂျာမယ်ခါရှော့ဂျီဆိုသူ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံ ရမှုအတွက် ဆော်ဒီအစိုးရကို တူရကီကလက် ညှိုးထိုးလိုက်ပြီးကတည်းက နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံ ရေးမှာ အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ထိ ကျသွားခဲ့သည်။ ခါရှော့ဂျီ၏ အလောင်းမှာလည်း ယနေ့ထိတိုင် ပြန်မတွေ့တော့ပေ။ 

ထိုထိတ်လန့်ဖွယ်ဖြစ်ရပ်သည် ဆော်ဒီအာရေဗျကို တူရကီနှင့် ပိုမိုကင်းကွာသွားစေခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြားယှဉ်ပြိုင်မှုကို တိုးသွား စေ ခဲ့သည်။  ၀ါရှင်တန်ပို့စ်သတင်းစာမှဆောင်းပါးရှင်ဖြစ်သူ ခါရှော့ဂျီကို လက်စဖျောက်ရန် ဆော်ဒီအစိုးရ၏ထိပ်ပိုင်းအကျဆုံးသူများက ညွှန်ကြားခဲ့သည်ဟု အာဒိုဂန်က ပြောခဲ့ပြီး၊ စုံစမ်းဖော်ထုတ်မှုများကို တူရကီက ရှေ့ဆက်တိုးခဲ့သည့်အတွက်  ဆော်ဒီက အခဲမကျေဖြစ် ခဲ့ရသည်။ CIA ကမူ ခါရှော့ဂျီကို သတ်ရန် စေခိုင်းသူမှာ MBS ဟုပင် ဆိုခဲ့သည်။ ဆော်ဒီ ဘက်ကလည်း တူရကီသွင်းကုန်များကို သပိတ်မှောက်သည့်နည်းဖြင့် တူရကီစီးပွားရေး ကို အထိနာအောင် လက်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။

သို့သော် ကိုယ်စီကြုံတွေ့နေသည့် အ ခက်အခဲများက အတိတ်မှ အကြောင်းအရာ များကို ဖုံးကွယ်လာတော့သည်။ အာဒိုဂန် သည် နိုင်ငံစီးပွားရေးကျပ်တည်းမှုနှင့် ရင်ဆိုင် နေရ၊ လူထုအကြားရေပန်းစားမှုကလည်း ကျလာသည့်အတွက် သံတမန်ရေးကို အဓိက အားကိုးကာ ကမ္ဘာ့စင်မြင့်နှင့် ပိုမိုသက်ဆိုင် လာအောင် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။ သူသည် ရုရှား-ယူကရိန်းပဋိပက္ခတွင်လည်း ကြားနေ စေ့စပ်ပေးလျက်ရှိသည်။ 

MBS   အတွက်မူ ရေနံက ပေးသည့် ဒေါ်လာများ မည်မျှပင် အလျှံပယ်ဖြစ်နေစေကာမူ၊ ပြည်တွင်း၌ မည်မျှပင် ထင်ပေါ်နေစေကာမူ ကမ္ဘာ့စင်မြင့်ထက်တွင်တော့ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်နှင့် အဆင်ပြေပြေမရှိလှပေ။

ယခုလအစောပိုင်းမှာပင် အစ္စတန်ဘူလ် တရားရုံးတစ်ရုံးက ခါရှော့ဂျီအသတ်ခံရမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသူ ဆော်ဒီနိုင်ငံသား ၂၆ ဦး၏အမှုကို ရပ်တန့်ကာ ဆော်ဒီသို့ လက်လွှဲပေးခဲ့ သည်။ တူရကီ၏ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်သည် လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ခါရှော့ဂျီ၏ဇနီးလောင်း ဟတ်တစ်ဆန်းဂျစ်တို့ ကို မခံမရပ်နိုင်ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဇနီးလောင်းဆို သူက နောက် အဆင့်မြင့်တရားရုံးတစ်ခုတွင် အယူခံဝင်ရန်လည်း ဆုံးဖြတ်ထားသည်။

 အာဒိုဂန်နှင့် MBS တို့နှစ်ဦးတွင် နှစ်ဦး နှစ်ဖက်အကျိုးရှိအောင် အခြေခံတူညီမှုများ ကို အသုံးချစရာ အခွင့်အလမ်းများစွာရှိနေပြီး ဆီးရီးယား၊ အီရန်၊ လက်ဘနွန် နှင့် ဟဇ်ဘိုလာ အပါအဝင် ဒေသတွင်းအရေးကိစ္စများစွာတွင် စိုးရိမ်မှုများတူနေကြသည်။

 တူရကီစီးပွားရေးသည် စီးပွားရေးအပေး အယူကိစ္စရပ်များအပါအဝင် ဆော်ဒီအထောက်အပ့ံကို လိုအပ်နေပြီး ထိုသို့အကူအ ညီများသာရပါက သမ္မတအာဒိုဂန်ကို အာဏာသက်တမ်းပိုကြာလာစေမည်ဖြစ်ပြီး ထိုသဘောကို MBS ကလည်း ကောင်းကောင်း ကြီးနားလည်ထားသည်။

တဖက်တွင် MBS ရည်ရွယ်ထားနိုင်သည်က အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်၏ အရေးတယူဆက်ဆံမခံရမှုမှ ရုန်းထွက်ရန်နှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသည့် မဝေဖန်တတ်သည့် လုံခြုံရေးမိတ်ဖက်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတိုးလာရေး ဖြစ်သည်။ MBS ဖြစ်လိုသည်များနှင့် အာဒိုဂန် အံဝင်မှုရှိမရှိမှာ သူတို့ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး ၏ သံတမန်ဆက်ဆံရေးပေါ်တွင် မူတည်နေ သည်။

MBS က အာဒိုဂန်ကို အိမ်နီးချင်း ကာ တာနိုင်ငံနှင့် စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးလျှော့ပေါ့ စေချင်ပုံရသည်။ ကာတာတွင် စစ်အခြေစိုက် စခန်းဖွင့်ရန် တူရကီကို ဖိတ်ခေါ်ခဲ့မှုဖြင့် ကာတာ-ဆော်ဒီပင်လယ်ကွေ့နှစ်နိုင်ငံ နှစ်ချီ မ သင့်မမြတ်ဖြစ်နေကြသည်။ ဟဇ်ဘိုလာနှင့် အီရန်ကို အားလျော့သွားစေမည့် ဆီးရီးယား ပဋိပက္ခအလွန်အခြေအနေတစ်ခုကိုလည်း ဆော်ဒီနှင့် တူရကီတို့ လိုလားနေပုံရသည်။

MBS ၏ရည်မှန်းချက်များထဲ အရှေ့ အလယ်ပိုင်းကို ကျော်လွန်နေသည်များလည်း ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့လုံခြုံရေးလိုအပ်ချက်အတွက် တရုတ်ကိုလည်း လက်မလွှတ် ထားခြင်းမျိုးပင်။ အမေရိကန်ထောက်လှမ်းရေးသတင်းများအရ ဆော်ဒီအာရေဗျသည်  တရုတ်အကူအညီဖြင့် ကိုယ်ပိုင်ပဲ့ထိန်းဒုံး ကျည်များ ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ပင်လည်း မကြာမီကာလတွင် ဆော်ဒီသို့ သွားရောက်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

ခါရှော့ဂျီအသတ်ခံရမှုဖြစ်စဉ်သည် ဆော်ဒီအာရေဗျ၏ပုံရိပ်ကို (အထူးသဖြင့် အမေရိကန်၏ အမြင်တွင်) ရုပ်ပျက်စေခဲ့ သည်။ ယခုအာဒိုဂန်၏ ခရီးစဉ်သည် ရှေ့သို့ ဆက်ရွေ့ရန် အောင်မြင်မှုတစ်ခုအဖြစ် ဆော် ဒီအာဏာပိုင်များကမြင်ကြလိမ့်မည်ဟု ဆော် ဒီနိုင်ငံရေးခွဲခြမ်းသုံးသပ်သူ အလီရှီဟာဘီက ပြောသည်။

တူရကီသည်လည်း နှစ်စဉ်ငွေကြေး ဖောင်းပွမှုကြုံနေရပြီး ဆောင်းရာသီဆန္ဒပြပွဲ များဖြစ်လိုက်သည့်အတွက် နောက်နှစ်ရွေး ကောက်ပွဲမတိုင်မီ အာဒိုဂန်၏လူထုထောက် ခံမှုမှာ နစ်နာခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အာရပ်နွေဦးတော်လှန်မှုဖြစ်ပြီးကတည်းက ဆယ်စုနှစ်ချီမသင့်မြတ်လာခဲ့သည့် ပင်လယ် ကွေ့နိုင်ငံများထံမှထောက်ခံမှုရအောင် အာ ဒိုဂန်က ယခုကြိုးစားနေခြင်းဖြစ်သည်။

ဖေဖော်ဝါရီတွင် အာဒိုဂန်သည် အာရပ် စော်ဘွားများနိုင်ငံသို့ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါး အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် သွားရောက်ပြီး  စီး ပွားရေးခေါင်းဆောင်များ တူရကီတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ ဆော်ဒီကိုမူ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က သူ နောက်ဆုံးသွားရောက် ထားသည်။  ထိုအချိန်က ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများနှင့် ကာတာတို့အကြား  မပြေလည်မှုကို ကြားဝင်ပေးရန် သွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၁၁ အာရပ်နွေဦးတော်လှန်ရေးသည်လည်း အကယ်၍တော်လှန်ရေး တစ်ခုပေါ်ပေါက်လာပါက အမေရိကန်သည် တော်ဝင်မိသားစုအတွက် ကယ်တင်ရှင်အဖြစ် ပါလာလိမ့်မည်မဟုတ်ဆိုသည်ကို သက်သေပြခဲ့သည်။ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုဖြတ်သန်းလာပြီး သည်အထိ  အမေရိကန်နိုင်ငံရေးလောက၏မညီညွတ်မှု ၀ိရောဓိဖြစ်မှုသည်  ဆော်ဒီ၏ရှိ ရင်းစွဲအမြင်ကို ပိုခိုင်မာစေခဲ့သည်။ ၎င်းမှာ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များသည် နိုင်ငံခြား ရေးပေါ်လစီကို ပြည့်ပြည့်ဝဝအာရုံမစိုက်နိုင် လောက်အောင် သူတို့ပြည်တွင်းပြဿနာများ ဖြင့်ပင် တိုင်ပတ်နေသည်ဆိုသည့် အမြင်ပင်။ 

Ref: AFP/CNN