ရုရှားအနေနှင့် ယူကရိန်းနယ်မြေကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုင်နိုင်ခြေ မြင့် တက်လာချိန်၌ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် “လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိ”နေကြောင်း ဘိုင်ဒင်အစိုးရ၏ အဆင့်မြင့် အရာရှိတစ်ဦးက ၂၀၂၁ ခု၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် သတင်းထောက်များသို့ ပြောကြားခဲ့၏။

အကယ်၍ ရုရှားကတိုက်ခိုက်လာလျှင် “ကျွန်တော်တို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောနိုင်တာကတော့ သိသာထင်ရှားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ပေါ်ပေါက်လာလိမ့်မယ်ဆိုတာပဲ”ဟု အဆိုပါအရာရှိက ထပ်ကာတလဲလဲ ပြောပြန်သည်။ နောက်ဆက်တွဲအရေးယူမှုများအဖြစ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့်အတူ မဟာမိတ်များ၊ လက်တွဲဖက်နိုင်ငံများက ရုရှားအပေါ် စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းဖြစ်ရန် ပြင်းပြင်း ထန်ထန် တုံ့ပြန်မည်ဟု သိရသည်။ အလားတူ NATO အဖွဲ့ကလည်း ရုရှားနယ်မြေနှင့် ပိုမိုနီးကပ်ရာဒေသအထိ စစ်ရေးအင်အား အရွှေ့ အပြောင်း ပြုလုပ်သွားဖွယ်ရှိသည်။

ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး လစ်ထရပ်ကလည်း တွစ်တာလူမှုမီဒီယာပေါ်တွင် မနီးရိုးစွဲ ဝေါဟာရများသုံးကာ ပို့စ်တစ်ခုတင်ခဲ့သည်။ ရုတ်တရက်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မည့် မည်သည့်ကျူးကျော်မှုမျိုးမဆို “ကြီးမားလှသော မဟာဗျူဟာမြောက် အမှားအယွင်းဖြစ်ပြီး ဆန်ရှင်ပိတ်ဆို့မှုအပါအဝင် ကျွန်ုပ်တို့မဟာမိတ်များ၏အင်အားကို နဖူးတွေ့ ဒူးတွေ့ ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း” ရေးသားခဲ့သည်။ မစ္စထရပ်က ယူကရိန်းနှင့် NATO အပေါ် ရုရှား၏ “ရန်လို၍ ဒေါသထွက်စေသော စကားအသုံးအနှုန်းများ”ကို ရှုတ်ချလိုက်ပြီး ယူကရိန်းအတွက် ဗြိတိန်၏ဆက်လက်ပံ့ပိုးမှုများမှာ “တွေဝေယိမ်းယိုင်ခြင်း မရှိ”ကြောင်း ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုနေ့ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က ယူကရိန်းအား ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ရန် ဟန့်တားနိုင်ရေးအတွက် အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးနိုင်သူမှာ မိမိတို့ဘက်က မဟုတ်ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရော ရုရှားကပါ အပြန်အလှန် “ဘောလီဘောပုတ်” ခဲ့ကြသည်။ သံတမန်ရေးရာဆောင်ရွက်ချက်မျိုး ဟန်ပြလှုပ် ရှားနေသော်လည်း ယခုလဆန်းပိုင်းကတည်းက သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင် တိုက်ရိုက် သတိပေးခဲ့သော ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီး ရုရှားတပ်များ အလုံးအရင်းလိုက် နေရာယူနေခြင်းကို ရုရှား သမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ဆက်လက်လုပ် ဆောင်နေဆဲဖြစ်သည်။

■ သမ္မတပူတင်၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ

လေးနာရီနီးပါး ကြာမြင့်သော သမ္မတ ပူတင်၏ တစ်နှစ်စာသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ရုရှား၏ ကာယကံမြောက် ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အမေရိကန်နှင့် NATO တို့၏ “ရုရှားနိုင်ငံ၏ ပစ္စုပ္ပန်နှင့် အနာဂတ်လုံခြုံရေးကို ခြွင်းချက်မရှိ ထိပါးအောင်ပြုနေသည့်” ကိစ္စရပ်အပေါ် မူတည်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဘိုင်ဒင်အစိုးရ၏ အရာရှိများကလည်း ရုရှား၏ သက်ဆိုင်သူအချို့နှင့် ဆွေးနွေးသွားရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့၏။

သို့သော် အမေရိကန်အရာရှိများက ရုရှားသည် “မည်သည့်အခါမှ ကျွန်ုပ်တို့ သဘောတူမည်မဟုတ်သည့်” တောင်းဆိုချက်များကို သိပါလျက်နှင့် ပြုနေကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ရုရှားအရာရှိများ၏ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နှစ်နိုင်ငံတည်းသာ ဆွေးနွေးပြောဆိုလိုသော သဘောထားမှာ ပိုမိုပေါ်လွင်လာပြီး ထိုအချက်ကို အမေရိကန်အရာရှိများက ပြင်းထန်စွာ အပြစ်ဖို့ခဲ့၏။ ရုရှားနှင့်ပြုလုပ်မည့် မည်သည့် ဆွေးနွေးမှုမျိုးကိုမဆို” ကျွန်ုပ်တို့၏ မဟာမိတ်များနှင့် အပြည့်အဝ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဘိုင်ဒင်အစိုးရအနေနှင့် နည်းလမ်းပေါင်းစုံသုံး၍ ရုရှားနှင့် ထိတွေ့ပြောဆိုရန် ဇန်နဝါရီလဆန်း၌ ဆန္ဒရှိနေသည်” ဟု အရာရှိများက ဆိုသော်လည်း မည်သည့်ရက်၊ မည်သည့်အချိန်တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြမည်ဆိုသည့် အစီအစဉ်က ယခုထိ ပေါ်ထွက်လာခြင်း မရှိသေးပါ။

■ တင်းမာမှုများအတွက် အနောက်နိုင်ငံများ၌ တာဝန်ရှိ

၂၀၂၁ ခု ဒီဇင်ဘာ၂၃ ရက်၊ နှစ်ကုန်ဆုံးကာနီး ပြုလုပ်ခဲ့သော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ရန် ရုရှား၏အစီအစဉ်ကို မေးမြန်းရာတွင် ပူတင်က စကားလမ်းလွှဲကာ ပါးနပ်စွာ အဖြေပေးခဲ့သည်။ “အမေရိကရဲ့ အိမ်ဦးနဲ့ကြမ်းပြင်ဖြစ်တဲ့ ကနေဒါ ဒါမှမဟုတ် မက္ကဆီကိုမှာ ကျွန်တော် တို့ရဲ့ ဒုံးကျည်တွေ သွားချထားရင် အမေရိကန်တွေ ဘယ်လိုတုံ့ပြန်ကြမလဲ”ဟု သတင်းထောက်များကို ပြောကြားခဲ့၏။ “ဒါဟာ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စပါ။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အနီရောင်မျဉ်းမှတ်တွေကို ခင်ဗျားတို့ သိပါ တယ်။”

ရုရှားပိုင်နက်၏ အနောက်ပိုင်း၊ ယူကရိန်းနယ်စပ်တွင် စစ်သည်အင်အား ၁၇၅,၀၀၀ ချထားသော သမ္မတပူတင်ဆိုလိုသည့် “အနီရောင်မျဉ်းမှတ်”မှာ အနောက်နိုင်ငံများအနေနှင့် ယူကရိန်းပိုင်နက်အတွင်း စစ် ရေးဆိုင်ရာ လက်နက်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် လူသူအင်အားချထားမှုမျိုး ဖြစ်ပေါ်မလာစေရန် သတိပေးနေခြင်းဖြစ်သည်။

“သူတို့က စကားသံကျယ်ကျယ်အော်ရင်း တောက်လျှောက် ကလီကမာလုပ်တယ်။ ၁၉၉၀ မှာ အရှေ့ပိုင်းကို တစ်လက်မမှ မရွှေ့ပါဘူးလို့ ပြောခဲ့တယ်။ ဘယ်ဟုတ်မလဲ၊ ကျွန်တော်တို့ကို လိမ်ခဲ့တာ။ ခုဆိုရင် NATO ရဲ့ အင်အားချဲ့ထွင်မှု လှိုင်းလုံးငါးလုံးက ဖြန့်ကြက်မှုစနစ်တွေ တပ်ဆင်ပြီးပြီ။ ပိုလန်နဲ့ ရိုမေးနီးယားမှာ ပေါ်လာပြီ”ဟု ပူတင်က ပြောခဲ့သည်။

ပိုလန်၊ ဟန်ဂေရီနှင့် ချက်သမ္မတနိုင်ငံ တို့သည် ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် NATO သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဘူဂေးရီးယား၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဆလိုဗေးကီးယား၊ ဆလိုဗေးနီးယားတို့သာမက ယခင် ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုဝင် နိုင်ငံများဖြစ်သော အက်စ်တိုးနီးယား၊ လတ်ဗီးယားနှင့် လစ်သူယေးနီးယားတို့ပါ NATO အဖွဲ့ဝင် ထပ်ဖြစ်လာကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အယ်လ်ဘေးနီးယား၊ ခရိုအေးရှား၊ မွန်တီနီဂရိုနှင့် မြောက်မက်ဆီဒိုးနီးယားတို့ကပါ အဖွဲ့သို့ ဆက်လက် ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသဖြင့် ယခုအခါ NATO သည် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ ၃၀ အထိ ရှိလာခဲ့သည်။ ပူတင်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ထိုမဟာမိတ်အဖွဲ့ အတွင်း ယူကရိန်းကိုပါ ဆွဲသွင်းလျက် ရုရှားကို ခြိမ်းခြောက်ရန် ရည်ရွယ်နေကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောဆိုခဲ့သည်။

အိမ်ဖြူတော် သတင်းထုတ်ပြန်ရေး အတွင်းဝန် ယန်ဆာကီက “ကောင်းပါ့၊ သူ ဆွဲထုတ်ပြသွားတဲ့ အချက်အလက်တွေက နားထောင်လို့ ကောင်းပါတယ်။ တကယ်တွေ့ နေရတဲ့အဖြစ်မှန်ကတော့ ယူကရိန်းနယ်စပ် မှာ ရုရှားတွေ စစ်အင်အားတိုးချဲ့နေကြတာပဲ။ ရုရှားခေါင်းဆောင်ရဲ့ ရန်စွယ်နဲ့ငေါငေါ အ ပြောတွေကိုလည်း ကြားရတာပေါ့လေ”ဟု ပူတင်၏မှတ်ချက်ကို တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။

NATO သည် “ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာမိတ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သာဖြစ်ပြီး ရန်စမည့် အဖွဲ့မဟုတ်ကြောင်း၊ အဆိုပါရည်ရွယ်ချက်နှင့် ဆန့်ကျင်ဖီလာဖြစ်သော ဆောင်ရွက်ချက်မျိုးကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သို့မဟုတ် မည်သည့် NATO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံကမှ လုပ်ဆောင်ဖူးသော အထောက်အထားမရှိကြောင်း၊ NATO လက်တွဲဖက်များကို ကာကွယ်ရန်သာ အားထုတ်နေကြောင်း” ဆာကီက ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ယူကရိန်း အကျပ်အတည်းကြောင့် သံခင်းတမန်ခင်းဆိုင်ရာကိစ္စများ ယောက်ယက်ခတ်နေစဉ်အတွင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကန်က  Truss နှင့် NATO အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ယန်စတော့တင်းဘာ့ဂ်တို့အား ရုရှား၏ ရန်လိုမှု၊ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်မှု ဖြစ်လာခဲ့သော် ပေါ်ပေါက်လာမည့် အကျိုးဆက်များနှင့်အညီ ပြင်ဆင်ထားဖွယ် ဒဏ်ခတ်မှုများကို ပြောပြခဲ့သည်။

ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်၌ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အမျိုးသားလုံခြုံရေး အကြံပေး ဂျိတ်ဆူလီဗန်သည် ယူကရိန်း သမ္မတရုံးအဖွဲ့ အကြီးအကဲ အန်ဒရီယာမက်နှင့် တွေ့ဆုံကာ “ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီး ရုရှားစစ်အင်အား တည်ဆောက်မှုအတွက် ဘုံတူညီသော ချဉ်းကပ်ပုံ အတွေးအမြင်များဖလှယ်ခဲ့ကြသည်”ဟု အိမ်ဖြူတော်က ပြောပါသည်။ အိမ်ဖြူတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ “ယူကရိန်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်နိမိတ်ပိုင်ဆိုင်မှု အပေါ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တည်ကြည်မြဲမြံစွာ အသိအမှတ်ပြုကြောင်း အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်”ဟု ဖော်ပြခဲ့၏။

■ မော်စကို၏ ရန်စမီးမွှေးပုံများ

ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း နယ်စပ်ဒေသသို့ ရုရှားတပ်ရင်းများ ထပ်မံပို့ဆောင်နေကြောင်း CNN တင်းဌာန၏ အထောက်တော်များ ထံမှ သိရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ထောက်လှမ်းရေး၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာ အရ “စစ်မြေပြင် နည်းဗျူဟာအုပ်စုများ” ၅၀ ကျော် ယူကရိန်းနယ်စပ်တွင် နေရာယူပြီး အသင့်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ယူကရိန်း အရာရှိများက ရုရှားသည် စစ်ရေးတိုးချဲ့ ပြင်ဆင်မှုကို အထောက်အကူပြုမည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လေကြောင်းနှင့် ရထားလမ်းစနစ်များကို နေရာချထားခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့ လူမြင်သူ မြင်တည်ဆောက်မှုများ၊ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများအားလုံးမှာ ရုရှား၏ စစ်အင်အားတည် ဆောက်ချိန် နွေဦးရာသီ၌ ပျောက်ချင်းမလှ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများကို ကိုးကားလျက် ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

လွန်ခဲ့သော သီတင်းပတ်အတွင်း ရုရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အွန်လိုင်းပေါ် ပို့စ်တင်ထားသောထုတ်ပြန်ချက်မူကြမ်းအရ “ရုရှားသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် NATO ထံမှ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အာမခံချက်ကို တောင်းဆိုလိုကြောင်း၊ ထိုတောင်းဆိုချက်၌ NATO အနေနှင့် အရှေ့ဘက်ဒေသသို့ ဆက်လက်ချဲ့ထွင်မှုမပြုရန်နှင့် အဆိုပါ စစ်ရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့အတွင်း ယူကရိန်းကို ဝင် ရောက်ခွင့်မပြုရန်” စသည့်အချက်များ ပါဝင်သည်။

■ အပ်ကြောင်းထပ်နေသော အိမ်ဖြူတော်

အိမ်ဖြူတော် အဆင့်မြင့်အရာရှိထံ ရုရှားက ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးလိုသော အဆိုပြုချက်များကို ပြောကြားရန် သတင်းထောက်များ၏ မေးမြန်းချက်အား “လူသိရှင်ကြား ချပြပြီး ကျွန်တော်တို့ ညှိနှိုင်းမှာမဟုတ်ပါဘူး”ဟု ယဉ်ကျေးစွာ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ခု ဇန်နဝါရီ၌ ရည်ရွယ်ထားသော ဆွေးနွေးပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ “အဲဒီလို စကားပြောကြတဲ့အခါ အနှစ်သာရရှိတဲ့ တုံ့ပြန်မှုမျိုး ကျွန်တော်တို့မှာ ရှိလာနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်”ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“နောက်တစ်မျိုး ပြောရရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်တော့မှ သဘောတူလို့ မဖြစ်နိုင်တာတွေကိုတော့ အဆိုပြုချက်အတိုင်းထား လိုက်ရုံပေါ့။ ရုရှားတွေကလည်း အဲဒီအတိုင်း အတာကို အထူအပါး နားလည်ပြီးသား ဖြစ်မှာပါ။ အဲဒီလိုအချက်တွေကလွဲလို့ တခြားအချက်အလက်တွေမှာ ကျွန်တော်တို့ ညှိလို့ရစရာ နယ်ပယ်တွေ ရှိနေပါတယ်။”