အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်တို့၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ခံခဲ့ရသော ဒမတ်စကတ်မြောက်ပိုင်းမှ သိပ္ပံလေ့လာရေးနှင့် သုတေသနဌာနအား ဧပြီ ၁၄ ရက်နှင့် ၁၅ ရက်အတွင်းက ရိုက်ကူးထားသည့် ဂြိုဟ်တု ဓာတ်ပုံ (Photo: AFP)
ဆီးရီးယားတွင် ဓာတုအဆိပ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်တို့က လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများဖြင့် အရေးယူခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ဓာတုလက်နက် ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (OPCW) က ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် အရေးပေါ် အစည်းအဝေး ကျင်းပခဲ့သည်။
ဒမတ်စကတ်မြို့အနီးရှိ ဒိုမာမြို့တွင် ဓာတုလက်နက်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည့်အတွက် အမေရိကန်ဦးဆောင်သော အနောက်အင်အားကြီးများက ဆီးရီးယားရှိ ဓာတုလက်နက်နှင့် သက်ဆိုင်သောနေရာများကို ဧပြီ ၁၄ ရက်တွင် လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ဒိုမာမြို့တွင် အဆိပ်လက်နက်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအား OPCW က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ဆောင်ရွက်ရန် လုပ်ဆောင်ချက်ကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မည်မဟုတ်ကြောင်း ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် ရုရှားက ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဆီးရီးယားရှိ နေရာသုံးနေရာကို အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်တို့ တိုက်ခိုက်မှုသည် OPCW ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ထိပါးစေနိုင်ကြောင်း ရုရှားက ရှုတ်ချခဲ့သည်။ လူ ၄၀ သေဆုံးစေခဲ့သည်ဟုဆိုသော ဒိုမာတိုက်ခိုက်မှုကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် OPCW က တံခါးပိတ် အစည်းအဝေးပွဲ စတင်ခဲ့ပြီး ဗြိတိန်၊ ရုရှား၊ ပြင်သစ် သံအမတ်ကြီးများသည် သည်ဟိဂ်ရှိ OPCW ရုံးချုပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။
အဖွဲ့ဝင် ၁၉၂ နိုင်ငံပါဝင်သော OPCW ၏ အမှုဆောင်ကောင်စီ အစည်းအဝေးကို ၄၁ နိုင်ငံဖြင့် ကျင်းပမည်ဖြစ်ပြီး ဥက္ကဋ္ဌ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သံအမတ်ကြီး ရှိတ်မိုဟာမက်ဘီလားက ဦးဆောင်မည်ဖြစ်သည်။ ဧပြီ ၇ ရက် ဒိုမာတိုက်ခိုက်မှုကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်အတွက် OPCW ၏ စုံစမ်းရေးအဖွဲ့သည်လည်း ဆီးရီးယားသို့ ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။
မြေပြင်တွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ဆောင်ရွက်နေစဉ် အမေရိကန်ဦးဆောင်သော စစ်ရေးတုံ့ပြန်မှုက ဆက်လက်ပဲ့တင်ရိုက်နေခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားတွင် အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဆက်လက်ရှိနေရန် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်ကို စည်းရုံးထားကြောင်း ပြင်သစ်သမ္မတ မက်ခရွန်က ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း နာရီအနည်းငယ်အကြာတွင် အိမ်ဖြူတော်က ဆီးရီးယားရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ အမြန်ဆုံးအိမ်ပြန်ကြစေလိုကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အသက် ၄၀ အရွယ် အလယ်အလတ်ဝါဒီ မက်ခရွန်က ရုပ်သံအင်တာဗျူးတွင် ဘာရှားအယ်အာဆတ်၏ အစိုးရအား စစ်ကြေညာထားခြင်း မဟုတ်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပြင်သစ်သမ္မတတစ်ဦးအနေဖြင့် ပထမဆုံးအကြိမ် စစ်ရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုသည် အရပ်သားများကို ဓာတုလက်နက် အသုံးပြုမှုအား အပြစ်မပေးဘဲနေမည် မဟုတ်ကြောင်း အချက်ပြရန်အတွက် လိုအပ်သည်ဟု မက်ခရွန်က အခိုင်အမာဆိုခဲ့သည်။
အမေရိကန်ဦးဆောင်သော ယင်းတိုက်ခိုက်မှုများသည် ဆီးရီးယား၏ ခုနစ်ကြာ စစ်ပွဲစတင်ခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အာဆတ်အစိုးရကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာက အကြီးဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုတိုက်ခိုက်မှုက ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ထိပ်တန်းမဟာမိတ်ဖြစ်သော ရုရှားအစိုးရနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့မှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ယခုတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကသောင်းကနင်းဖြစ်ရပ်များ ပေါ်ပေါက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း ပူတင်က သတိပေးထားသည်။ ဝါရှင်တန်ကလည်း စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုများ ထပ်မံဆောင်ရွက်မှုထက် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားထားသည်။
ဆီးရီးယား၏ ဓာတုလက်နက် တိုက်ခိုက်မှုများအတွက် သက်သေရှိထားပြီဖြစ်ကြောင်း အနောက်အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ပြောကြားထားပြီး ကြိုတင်လက်ဦးမှုရယူ စုံစမ်းမှုများ ဆောင်ရွက်ထားသောကြောင့် OPCW ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများသည် ခက်ခဲသော တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ရုရှားစစ်ရဲများနှင့် ဆီးရီးယားတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ပြီးခဲ့သည့်သီတင်းပတ်တွင် ထိန်းချုပ်ထားသော ဧရိယာအတွင်းရှိ ဓာတုလက်နက် တိုက်ခိုက်မှုဆိုင်ရာနေရာ၌ သက်သေအထောက်အထားများ ဖယ်ရှားထားပြီးလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ဓာတုလက်နက်များကို ဖယ်ရှားပြီးဖြစ်သည်ဟု OPCW က ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းရှိ ခန်ရှိတ်ဟန်မြို့တွင် ဆာရင်းဓာတ်ငွေ့ အသုံးပြုတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း နောက်ပိုင်းတွင် OPCW က အတည်ပြုထားသည်။
အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်တို့က ဒုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် နာရီအနည်းငယ်အကြာတွင် ဆီးရီးယားစစ်တပ်က သူပုန်တို့၏ အဓိကခြေကုပ်ဖြစ်သော အရှေ့ဂိုတာကို နှစ်လကြာထိုးစစ်ပြီးနောက် အလုံးစုံပြန်လည် သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။
Ref: AFP
