ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာဆီနာ၏ ၁၅ နှစ်ကြာ အုပ်စိုးမှုသည် သြဂုတ် ၅ ရက်တွင် အဆုံးသတ်သွားခဲ့သည်။ သူသည်  တစ်လကျော်ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သော ပြင်းထန်သည့် ဆန္ဒပြပွဲများကြောင့် နိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။  ထို့ကြောင့် ယာယီအစိုးရတစ်ရပ် ဖွဲ့စည်းမည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်က ကြေညာခဲ့သည်။

ဟာဆီနာသည် ဇူလိုင်လဆန်ပိုင်းက တည်းက သူ၏အစိုးရအဖွဲ့ကို နိုင်ငံတစ်ဝန်း ဆန္ဒပြမှုများအား နှိမ်နင်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည် ဆိုသော်လည်း သြဂုတ် ၅ ရက်တွင် ဆန္ဒပြပွဲ များ၌ လူ ၁၀၉ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် သူ သည် ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၄ ရက် တွင်လည်း လူ ၁၀၀ နီးပါးကျော်သေဆုံးခဲ့ သည်ဟု ရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့သည်။

          “ကျွန်တော်တို့ဟာ အဂတိကင်းပြီး လူ တိုင်းက ကိုယ့်အမြင်ကိုယ် ဖော်ထုတ်ခွင့်ရှိတဲ့  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို အလိုရှိပါတယ်”ဟု အသက် ၂၇ နှစ်အရွယ် မိုနီရူးလ် အစ္စလာမ် က ပြောသည်။ သူသည် ဝန်ကြီးချုပ်နန်း တော်အနီးရှိ လမ်းများပေါ်ရှိ ထောင်ချီသော လူများထဲက လူတစ်ဦးဖြစ်သည်။

          ဘင်္ဂလားဒေ့စစ်တပ်၏ အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ် ၀ါကာအူဇာမန်က အစိုးရရုပ်သံမှ တစ်ဆင့် နိုင်ငံကို ပြောကြားသော မိန့်ခွန်း တွင် ဟာဆီနာ နုတ်ထွက်သွားသည်ဟု ပြော ကြားခဲ့ပြီး စစ်တပ်က ယာယီအစိုးရကို ဖွဲ့ မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

          “နိုင်ငံဟာ အများကြီး ခံစားခဲ့ရပါ တယ်။ စီးပွားရေးကို ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ လူ အများအပြား သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အကြမ်း ဖက်မှုကိုရပ်ဖို့ အချိန်ကျနေပါပြီ”ဟု ၀ါကာ က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဝမ်းမြောက်နေသော လူအုပ်က ဟာဆီနာ၏နေအိမ်ကို ဝင်ရောက် လုယက်ပြီး မကြာမီမှာပင် ၀ါကာက စစ်ဝတ် စုံဖြင့် ရုပ်သံမိန့်ခွန်း ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ် သည်။

          ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မြို့တော် ဒါကာတွင် သြ ဂုတ် ၅ ရက်တွင် ဖြစ်ပွားသည့် အကြမ်းဖက် ဆန္ဒပြမှုများအတွင်း လူ ၁၀၉ ဦးသေ ဆုံး ခဲ့သည်ဟု ဒါကာ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာကော လိပ် ဆေးရုံရှိ ရဲတပ်ဖွဲ့စစ်ဆေးရေး အရာရှိ ဘက်ချူမီယာက အေအက်ဖ်ပီကို ပြောကြား ခဲ့သည်။

           ဘင်္ဂလားဒေ့့ပြည်သူ သန်းပေါင်းများ စွားသည် တောင်အာရှနိုင်ငံဖြစ်သော ဘင်္ဂ လားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် လမ်းပေါ်ကို ထွက်လာခဲ့ကြသည်။ ပြည်သူအများစုသည် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြကြသည်။

          လူထောင်ပေါင်းများစွာက ဟာဆီနာ ၏အစိုးရ အိမ်တော် ဂိတ်တံခါးများကို ချိုး ဖောက်ဝင်ရောက်ခြင်းမပြုမီ ဝမ်းမြောက် ဝမ်းသာဖြစ်နေသော လူအုပ်က အလံများကို ဝှေ့ယမ်းခဲ့ကြသည်။ အချို့က လမ်းပေါ်တွင် ရပ်ထားသော တင့်ကားတစ်စီးပေါ်ကို တက် ပြီး ကçနေကြသည်။

          ခြံဝင်းထဲသို့ပြေးဝင်သွားသော လူအုပ် ကြီး၏ပုံများကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် channel 24  က ထုတ်လွှင့်ပြသခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကင် မရာဘက်ကို လက်ဝှေ့ယမ်းပြကာ အောင် ပွဲခံခဲ့သည်။ လူအချို့က ခုတင်များပေါ်တွင် စိတ်အေးလက်အေးနေခဲ့ကြပြီး အချို့က ပရိ ဘောဂပစ္စည်းများနှင့် စာအုပ်များကို ယူ သွားခဲ့ကြသည်။

မတရားမှုများကို ဖြေရှင်းမည်

          သို့သော်လည်း လူအုပ်ကြီးသည် ဟာ ဆီနာ မိတ်ဆွေများ၏နေအိမ်များကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်ဟု မျက်မြင်တွေ့သူများ က အေအက်ဖ်ပီကို ပြောကြားခဲ့သည်။

          ဟာဆီနာ၏အစိုးရအဖွဲ့ကို ထောက်ခံ ခဲ့သော ရုပ်မြင်သံကြားဌာနများကို အခြား လူများက မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။ ဟာဆီနာ၏အ မော်ဝါအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ရုံးခန်းများကိုလည်း မီး ရှို့ခဲ့ကြသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လွတ်လပ် ရေးသူရဲကောင်းဖြစ်ပြီး ဟာဆီနာ၏ဖခင် ရှိတ်မူဂျီဘာရာမန်၏ ရုပ်တုများကို ဖျက်ဆီး ခဲ့ကြသည်။

          “ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေအတွက် သူတို့  ကိုတာဝန်ခံခိုင်းဖို့ အချိန်ရောက်နေပါပြီ”ဟု  ဆန္ဒပြသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ခါဇာအာမက်က ပြောသည်။ “လူသတ်မှုအတွက် ရှိတ်ဟာဆီ နာဟာ တာဝန်ရှိပါတယ်”ဟု ၎င်းင်းက ပြော သည်။

          ဆန္ဒပြပွဲများကို ရပ်ပစ်ရမည်ဟု ၀ါကာ ကပြောကြားခဲ့ပြီး မတရားမှုများကို ကိုင် တွယ် ဖြေရှင်းရလိမ့်မည်ဟု ဆိုသည်။

          ပြည်သူသန်း ၁၇၀ ခန့်နေထိုင်သော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် ယာယီအစိုးရတစ် ရပ်ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် မိမိသည် သမ္မတနှင့် ဆွေးနွေးမည်ဟု ၀ါကာက ပြောကြားခဲ့သည်။

          ယာယီအစိုးရအဖွဲ့ကို ၎င်းင်းဦးဆောင် မည်ခြင်း ပြုမပြုမသိရသေးပေ။ သို့သော် မို ဟာမက်ယူနွတ် ဦးဆောင်ရန်ပြောနေသူ များလည်းရှိသည်။       

          လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များသည် ဆူပူမှုဖြစ် ပွားသည့် ကာလတစ်လျှောက်လုံးတွင် ဟာ ဆီနာ၏အစိုးရအဖွဲ့ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြပွဲများသည် လွန်ခဲ့သောလတွင် စတင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အစိုးရ အလုပ်အ ကိုင်များအတွက် ခွဲတမ်းစနစ် ကျင့်သုံးနေ ခြင်းကို မကျေနပ်သဖြင့် ဆန္ဒပြပွဲများ ပေါ် ပေါက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ဟာဆီနာ နုတ်ထွက် ပေးရန် တောင်းဆိုမှုများ ပိုမိုအရှိန်မြင့်လာခဲ့ သည်။

          ၀ါကာက ၎င်းင်းသည် အဓိကအတိုက်အ ခံပါတီများနှင့်လည်းကောင်း၊ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းများ၏ အဖွဲ့ဝင်များနှင့်လည်း ကောင်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟု ၀ါကာကပြော ကြားခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း ဟာဆီနာ၏အ မော်ဝါအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနှင့် ဆွေးနွေးခြင်းမရှိဟု ဆိုသည်။

          အသက် ၇၆ နှစ်ရှိ ဟာဆီနာသည် ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် နိုင်ငံမှထွက်ပြေးသွားခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ၎င်းင်းနှင့်နီးစပ်သော သတင်းအ ရင်းအမြစ်က အေအက်ဖ်ပီကို ပြောကြားခဲ့ သည်။

          ဟာဆီနာသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ဖြတ် သန်းသွားသည်ဟု အိန္ဒိယသတင်းအရင်းအ မြစ်က ပြောကြားခဲ့ပြီး ၎င်းင်းသည် လန်ဒန်ကို ဦးတည်သွားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

          ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်က ဒါကာနိုင်ငံ တကာလေဆိပ်ကို သြဂုတ် ၅ ရက်တွင် ပိတ် လိုက်သည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း လေ ဆိပ်ပိတ်လိုက်ရသည့် အကြောင်းပြချက်ကို  ဖော်ပြခြင်းမရှိပေ။

          ဟာဆီနာ၏အရင်းနှီးဆုံး မဟာမိတ် များ နိုင်ငံတွင် ဆက်လက်ရှိနေစေရန် ဆန္ဒ ပြသူများက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တောင်းဆို ခဲ့ကြသည်။

          ဟာဆီနာ ထွက်ခွာသွားမှုက ကြီးမား သောလစ်ဟာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်ဟု ၀ါ ရှင်တန်အခြေစိုက် ဝီလ်ဆင်စင်တာရှိ တောင် အာရှ အင်စတီကျု၏ ဒါရိုက်တာ မိုက်ကယ် ကူဂျယ်မန်းက ပြောကြားခဲ့ပြီး ယင်းသည် နိုင်ငံကို မကြုံဖူးသော နယ်မြေထဲ ရောက် သွားစေခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

          “ငြိမ်းချမ်းတဲ့ အသွင်ကူးပြောင်းမှုဖြစ် လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့အရာဆီကို     သွားမှာဖြစ်လို့ လာတော့မယ့်ရက်ပိုင်းဟာ အရေးကြီးနေပါတယ်”ဟု ၎င်းင်းက ပြောကြား ခဲ့သည်။

          “အခုချိန်မှာ အရေးကြီးတဲ့အရာက တော့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ရပ်ဆီကို သွားဖို့၊ ယာ ယီအစိုးရတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းဖို့၊ မသေချာမ ရေရာမှုတွေ သက်သာသွားအောင်လုပ်ဖို့၊ နောက်ထပ် မတည်မငြိမ်ဖြစ်လာစေမယ့် အန္တရာယ်ကို လျှော့ချဖို့ဖြစ်ပါတယ်”ဟု မိုက် ကယ်ကူဂျယ်မန်းက ဆက်လက်ပြောကြား ခဲ့သည်။

          အစိုးရအလုပ်အကိုင်အားလုံး၏တစ် ဝက်ကျော်ကို အချို့သော အုပ်စုများအတွက် ဖယ်ထားမည့် ခွဲတမ်းစနစ်ကို ပြန်လည်အ သုံးပြုခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ဆန္ဒပြပွဲများအ စပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

          ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံတော်တရားရုံးက အဆိုပါ အစီအစဉ်ကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့ သည့်တိုင် ဆန္ဒပြပွဲများသည် အရှိန်မြင့်တက် လာခဲ့သည်။

          သြဂုတ် ၅ ရက်တွင် အနည်းဆုံး လူ ၉၄ ဦးသေဆုံးခဲ့ရာ ဆူပူအုံ<ကမှုဖြစ်ပွားရာတွင် လူအများဆုံးသေဆုံးသော နေ့ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများနှင့် အစိုးရထောက်ခံသူများ တစ်ဘက်နှင့်တစ်ဘက် တုတ်များ၊ ဓားများ ဖြင့် တိုက်ခိုက်ကြသည်ကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ များက ပစ်ခတ်ခဲ့သောကြောင့် ထိုမျှသေဆုံး သွားခြင်းဖြစ်သည်။

          ထို့ကြောင့် သြဂုတ် ၄ ရက်နေ့ သေဆုံး စာရင်းအပါအဝင် ဇူလိုင်လဆန်းပိုင်းတွင် ဆန္ဒပြပွဲများ စတင်ပြီးကတည်းက သေဆုံး သူ စုစုပေါင်းအရေအတွက်သည် အနည်း ဆုံး ၄၀၉ ဦးရှိသည်ဟု အေအက်ဖ်ပီကဖော် ပြခဲ့သည်။ အေအက်ဖ်ပီကဖော်ပြခဲ့သော အဆိုပါအရေအတွက်သည် ရဲတပ် ဖွဲ့၊ အစိုး ရတာဝန်ရှိသူများ၊ ဆေးရုံများရှိဆရာဝန် များကပြောသော စာရင်းများကို အခြေခံ ထားခြင်းဖြစ်သည်။

          လူသေဆုံးစေခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်များဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် အဆုံးသတ်ခဲ့ရသည့် လွန်ခဲ့ သောလက ဆန္ဒပြပွဲများလိုမဟုတ်ဘဲ သြ ဂုတ် ၄ ရက် ဆန္ဒပြပွဲများကို စစ်သားများနှင့် ရဲများက ဝင်ရောက်ထိန်းချုပ်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

          သြဂုတ် ၅ ရက်တွင် ဒါကာ$ သံချပ်ကာ ယာဉ်များပေါ်က ရဲများနှင့်စစ်သားများသည်  ဟာဆီနာ၏ရုံးခန်းသို့ သွားရာလမ်းကို သံ ဆူးကြိုးများဖြင့် ကာရံပြီး အတားအဆီးလုပ် ထားသည်ဆိုသော်လည်း များပြားလှသော လူအုပ်သည် လမ်းများပေါ်တွင် ပြည့်သွားခဲ့ ပြီး ၎င်းင်းတို့က အကာအရံအတားအဆီးများ ကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။

          ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် အာဏာ သိမ်းမှုများဖြစ်ပွားသည့် သမိုင်းကြောင်းရှည် ကြီးရှိထားသည်။

          နေရာအနှံ့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဆူပူအုံ<က မှုတို့ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ် တပ်သည် ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလထဲတွင် အရေးပေါ်အခြေအနေကို ကြေညာခဲ့ပြီး စစ် တပ်ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသော ယာယီအစိုးရအဖွဲ့ကို နှစ်နှစ်ကြာ တာဝန် ပေးခဲ့သည်။

          ထို့နောက် ဟာဆီနာသည် ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်မှစတင်၍ အုပ် ချုပ်ခဲ့သည်။ စစ်မှန်သည့် အတိုက်အခံမပါ သော ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်န ၀ါရီလတွင် ဟာဆီနာသည် စတုတ္ထသက် တမ်းကို အနိုင်ရခဲ့သည်။

          သူ၏အစိုးရအဖွဲ့သည် အာဏာကို ဆက်လက်ဆုပ်ကိုင်ထားရေးအတွက် နိုင်ငံ တော်အဖွဲ့အစည်းများကို အလွဲသုံးစားပြု လုပ်ခဲ့ပြီး အတိုက်အခံ တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူ များကို ဥပဒေအားကျော်လွန်လုပ်ဆောင် သော သတ်ဖြတ်မှုများမှတစ်ဆင့် အစိုးရ ဆန့်ကျင်သူများကို နှိမ်နင်းခဲ့သည်ဟု လူ့ အ ခွင့်အရေးအုပ်စုများ၏ စွပ်စွဲမှုကို ခံခဲ့ရ သည်။

           အနောက်အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ တည်ငြိမ်ရေးကို ဆော် သြခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများကို ထပ်မံနှိမ်နင်း ခြင်းမပြုဘဲ ယာယီအစိုးရတစ်ရပ်ဖွဲ့စည်း မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည့်အတွက် ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်စစ်တပ်ကို အမေရိကန်က ထုတ်ဖော် ချီးကျူးခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်း ရေးကိုသွားရန် တိုက်တွန်းထားသည်။                                         

Ref: AFP