အဓိကရုဏ်းနှိမ်နှင်းရေးရဲတပ်ဖွဲ့၏ ခြံစည်းရိုးရှေ့တွင် ဇေးနက်ပ်ကာဘာဇာဒီအမည်ရှိ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသူတစ်ဦးသည် သူ့အတန်းဖော်များနှင့်အတူရပ်ကာ တူရကီနိုင်ငံကို သူ့အသက် ၁နှစ်သမီးအရွယ်ကတည်းက အုပ်ချုပ်လာခဲ့သည့် သမ္မတရီဆက်တေးယစ် အာဒိုဂန်ကရွေးချယ်ခန့်အပ်ခဲ့သည့် တက္ကသိုလ်ပါမောက္ခချုပ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် နေ့စဉ်ပြုလုပ်နေကျ ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခုတွင် ပါဝင်ဆန္ဒပြခဲ့သည်။

ဆန္ဒပြသူဦးရေ အနည်းငယ်သာရှိသော်လည်း ပြောင်းလဲမှုအတွက် ပြင်းပြသည့် အာသာဆန္ဒများပြည့်နှက်နေသည့် ကျောင်းသားများ၏ အသံများမှာ ကျယ်လောင်နေပြီး ဆန္ဒပြမှုကို တုံ့ပြန်ရန် လမ်းများပေါ်သို့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်အများအပြားဖြန့်ကျက်ချထားခဲ့သည့် အသက် ၆၆ နှစ်အရွယ် သမ္မတ အာဒိုဂန်အတွက် Bogazici တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများသည် သောကများစရာ စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။

လူမှုမီဒီယာများပေါ်မှ စတင်လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် ဒုတိယမြောက်လထဲသို့ဝင်လာပြီဖြစ်သည့် ကျောင်းသားများ၏ ဆန္ဒပြမှုသည် ရှေးရိုးစွဲဝါဒီ အာဒိုဂန်အတွက် ၂၀၁၃ ခုနှစ်က အစ္စတန်ဘူလ်ပန်းခြံအား မြို့ပြအိမ်ရာစီမံကိန်းအဖြစ်ပြောင်းလဲမည့် အစိုးရ၏ အစီအစဉ်အားဆန့်ကျင်သည့် ဆန္ဒပြမှုများ၏ နိမိတ် မကောင်းသည့် ပဲ့တင်သံများဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။

ကျောင်းသားများအတွက်မူ ပါရဂူဘွဲ့ သုတေသနစာတမ်းကို ကူးချခဲ့သည်ဆိုသည့် စွဲချက်များကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး ပါလီမန် အကြိုရွေးကောက်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည့် အာဒိုဂန်၏ အာဏာရပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း မီလိဘူလူကို အစ္စတန်ဘူလ်၏ ဂုဏ်သိက္ခာ ကြီးမားသည့် တက္ကသိုလ်တွင် ပါမောက္ခချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်မှုသည် နိုင်ငံ့အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆက်တိုက်ကြုံတွေ့နေရသည့် မကျေနပ်မှုများကို ဖွင့်ဟစေခဲ့သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။

“စီးပွားရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မတို့ကျေနပ်နေတာတော့ မဟုတ်ဘူး။ မြင့်တက်လာတဲ့ ဖိအားတွေကိုလည်း မကျေနပ်ကြပါဘူး”ဟု ယခုနှစ်စကတည်းက ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အကာအရံများချထားသည့် တက္ကသိုလ်ပရဝဏ် အပြင်ဘက်တွင် အသက် ၁၉ နှစ်အရွယ် ကာဘန်ဇာဒီက အေအက်ဖ်ပီသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“လိင်ခွဲခြားဆက်ဆံတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို အရေးမယူရသေးပါဘူး။ လူဆိုးလူမိုက်တွေဟာလည်း ထောင်ထဲမှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ်  သွားလာလှုပ်ရှားနေကြသလို မျက်နှာသာပေး ဆက်ဆံခံနေရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်မတို့သူငယ်ချင်းတွေဟာ Twitter မှာ စာလေးတစ်ကြောင်းလောက်ရေးတင်မိတာနဲ့တင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရပါတယ်။ ဒါကို လက်မခံနိုင်ပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ရဲတပ်ဖွဲ့သည် အန်ကာရာနှင့် အဇ်မီယာ အစရှိသည့် မြို့ကြီးများတွင် အရေအတွက် အနည်းငယ်သာရှိသည့် စုရုံးဆန္ဒပြမှုများနှင့် အစ္စတန်ဘူလ်မြို့မှ ဆန္ဒပြသူများကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းနေစဉ် မျက်ရည်ယိုဗုံးများနှင့် ရာဘာကျည်များကို အသုံးပြုပစ်ခတ်ခဲ့သည်။

ဖမ်းဆီးခံရသူအများစုကို မကြာမီအချိန်အတွင်း ပြန်လည်လွှတ်ပေးလေ့ရှိသော်လည်း အကျဉ်းချမှုများနှင့် အထိကရုဏ်းနှိမ်နင်းရေး ရဲတပ်ဖွဲ့များ ဖြန့်ကျက်ချထားသည့် နည်းဗျူဟာများသည် လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ဖိနှိပ်မှုများကို ဖြစ်စေခဲ့သည့်၂၀၁၆ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် မအောင်မြင်သည့် အာဏာသိမ်းမှုကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အာဒိုဂန်အတွက် အာဏာကို ဆွဲကိုင်ထားနိုင်မည့် ဗျူဟာများအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်သည်။

“အစိုးရအဖွဲ့လုပ်ဆောင်ပုံတွေကနေ စီးပွားရေးပြိုလဲမှုတွေအထိ မကျေနပ်ချက်တွေဟာ Bogazici တက္ကသိုလ်မှာ ပုံစံသစ်တစ်မျိုးနဲ့ ဖော်ပြနေတာကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါတယ်”ဟု ယင်းတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံရေးသီအိုရီပါမောက္ခ ဇေးနက်ဂမ်ဘက်တီက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယဉ်ကျေးမှု စစ်ပွဲများ

ဆန္ဒပြမှုများ၏ အစောပိုင်းနေ့ရက်များကို မျက်ကွယ်ပြုခဲ့ပြီးနောက် အာဒိုဂန်သည် ယခုလထဲတွင် တူရကီ၏ နက်ရှိုင်းစွာ နှစ်ခြမ်းကွဲနေသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် ယဉ်ကျေးမှုစစ်ပွဲ အတွင်းသို့ ကျောင်းသားများကို ဆွဲထည့်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

အာဒိုဂန်သည် သမ္မတအဖြစ်အာဏာရလာသည့် ၂၀၀၃ ခုနှစ်ကတည်းက ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် လိင်တူစုံမက်သည့် လှုပ်ရှားမှုများကို နှုတ်ဖြင့် ဝေဖန်တိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၊ ယခုဖြစ်ပွားနေသည့် ဆန္ဒပြမှုများအတွက် လိင်တူစုံမက်သူများကို ပြစ်တင်ဝေဖန်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်နှင့်ဥရောပသမဂ္ဂတို့ကမူ ၎င်း၏ ပြောကြားချက်ကို ချက်ချင်းရှုတ်ချခဲ့ကြသည်။

“ယောကျ်ားလျာတွေပြောနေတဲ့ စကားတွေကို အာရုံစိုက်မနေပါနဲ့”ဟု အာဒိုဂန်က ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း အမျိုးသမီးထောက်ခံသူများကို ပြောကြားခဲ့ပြီး ဘူလူအား ရာထူးခန့်အပ်မှုသည် တရားဝင်ကြောင်း ကာကွယ်ပြောကြားခဲ့သည်။

ကျောင်းသားများကမူ အာဒိုဂန်အား လမ်းများပေါ်နှင့် Twitter ပေါ်တွင် တုံ့ပြန်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းအား ဆန့်ကျင်သည့် လူမှုမီဒီယာအကောင့်ပိုင်ရှင်များသည် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရပြီး သမ္မတအား တိုက်ခိုက်စော်ကားမှုဖြင့် တရားစွဲဆိုခံခဲ့ရသည်။

“အစိုးရကခန့်တဲ့ ပါမောက္ခချုပ် အလိုမရှိ” ဟူသည့် ဆန္ဒပြကြွေးကြော်သံသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကစပြီး တက္ကသိုလ်အကြီးအကဲများကို အာဒိုဂန်က ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခဲ့မှုကို ဆန့်ကျင့်သည့် ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ဟစ်ကြွေးသည့် ဆောင်ပုဒ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ကျောင်းသားအများစုအတွက်နှင့် ပါမောက္ခများအတွက်မှာမူ ဘူလူအား ပါမောက္ခချုပ်အဖြစ်ခန့်အပ်မှုသည် ကာ့ဒ်စစ်သွေးကြွများနှင့် အဆက်အသွယ်ရှိသည်ဟုစွပ်စွဲကာ အလုပ်မှထုတ်ပယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်းတို့ကို ခံခဲ့ရသည့် ဒါဇင်နှင့်ချီသည့် မြို့တော်ဝန်များ၏နေရာတွင် အစိုးရက ယုံကြည်ကိုးစားသူများကို အစားထိုးခန့်အပ်မှုနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူနေသည်ဟု ယူဆနေကြသည်။

“တက္ကသိုလ်တွေမှာ ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးဖို့လိုတာက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အကြောင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ဟာ အကျဉ်းချခံရတဲ့အကြောင်းတွေပဲ ပြောနေကြပါတယ်။ဒီလို ပရမ်းပတာအခြေအနေကနေ ဘယ်သူအကျိုးရှိနေလဲ။ ကျွန်တော်တို့အတွက်တော့ အကျိုးမရှိပါဘူး”ဟု Bogazici တက္ကသိုလ်မှ စက်မှုအင်ဂျင်နီယာပညာရပ်၏ ပါမောက္ခ တီနက်ဇ်အစ်ကင်မ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

လွန်ကဲစွာ တုံ့ပြန်မှု

Bogazici တက္ကသိုလ်တွင် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်က ပါမောက္ခချုပ်အဖြစ် နှစ်ကြိမ်တိုင် ရွေးကောက်ခံခဲ့ရသည့် အက်စ်တွန်အာဂူဒါကမူ လက်ရှိဖြစ်ပွားနေသည့် အခြေအနေကို အန်ကာရာမြို့နှင့် အစ္စတန်ဘူလ်မြို့မှ လမ်းများပေါ်တွင် လက်ဝဲယိမ်းနှင့် လက်ယာယိမ်း စစ်သွေးကြွများ ပဋိပက္ခဖြစ်နေသည့် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်လွန်ကာလ အခြေအနေများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပြောကြားခဲ့သည်။

၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့သည့်တိုင် တူရကီနိုင်ငံ၏ ၁၅၈ နှစ် သက်တမ်းရှိသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှာ ပြောင်းလဲမှုမရှိခဲ့ကြောင်း အာဂူဒါက ပြန်ပြောင်းပြောပြခဲ့သည်။

“၁၉၇၀ တုန်းက ကျွန်တော် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားအရွယ်ဖြစ်ပါတယ်။ တက္ကသိုလ်တွေအားလုံးဟာလည်း ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ခပ်လှုပ်လှုပ်ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလိုအခြေအနေမျိုးတွေရှိနေတာတောင် Bogazici တက္ကသိုလ်ဟာ အရှိန်မပျက် ဆက်ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်”ဟု အာဂူဒါက အေအက်ဖ်ပီသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်တော်တို့ တည်ငြိမ်စွာ ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။ တက္ကသိုလ်ပရဝဏ်ထဲမှာဖြစ်တဲ့ ဆန္ဒပြမှုကို ရဲတပ်ဖွဲ့မပါဘဲ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် ဖြေရှင်းလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုကတော့ လိုတာထက်ပိုလုပ်နေသလိုပါပဲ”ဟု အာဂူဒါက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ဘူလူသည် ပါမောက္ခချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ၎င်းအား အိမ်သို့အလည်လာရန် ဖိတ်ကြားခဲ့ကြောင်းလည်း အာဂူဒါက ပြောကြားခဲ့သည်။

“သူ့မတိုင်ခင် ပါမောက္ခချုပ်တွေဟာ ကျောင်းသားတွေရဲ့ စိတ်နဲ့နှလုံးသားတွေကို ဘယ်လိုရအောင်ယူသွားခဲ့ကြလဲဆိုတာ ကျွန်တော်သူ့ကို ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ ပြီးတော့ ကျောင်းသားတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးမြှင့်တင်ဖို့ အကြံပေးခဲ့ပါတယ်။ သူလည်း သေချာနားထောင်ပြီး ကျွန်တော့စကားတွေကို လိုက်မှတ်ခဲ့ပါတယ်”ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဘူလူကလည်း သူ့အနေနှင့် ရာထူးမှနုတ်ထွက်ရန် မည်သည့်အခါမှ စဉ်းစားခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း အစိုးရလိုလားသည့် သတင်းစာတစ်စောင်သို့ ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ဆန္ဒပြကျောင်းသားများ၏ အခက်အခဲ

ကျောင်းသားများသည် အင်အားသုံးဖြိုခွဲသည့် ရဲတပ်ဖွဲ့မှအစ၊ ခိုင်မာသည့် ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်မရှိမှု အလယ်၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ယုံကြည်မှုကိုမရမှု အဆုံးအစရှိသည့် အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ယင်းအချက်များကြောင့် ကျောင်းသားများ၏ ဆန္ဒပြမှုများသည် ပိုမိုကြီးထွားလာဖွယ် မရှိနိုင်ကြောင်း အမေရိကန်အခြေစိုက် German Marshall Fund သုတေသီအဖွဲ့မှ အော့ဇ်ဂွာအန်လူဟီဆာချစ်ကလီက ပြောကြားခဲ့သည်။

“လူအများအပြားပါဝင်တဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေဟာ လူထုကြားသဘောထားနှစ်ခြမ်းကွဲစေနိုင်ပြီး အာဒိုဂန်ကို ထောက်ခံသူတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးရာရောက်စေလိမ့်မယ်ဆိုတာကို အတိုက်အခံပါတီတွေက နားလည်ထားပါတယ်”ဟု အန်လူဟီဆာချစ်ကလီက ပြောကြားခဲ့သည်။

အနောက်နိုင်ငံမှ သံတမန်တစ်ဦး၏ ပြောကြားချက်အရ ယင်းဆန္ဒပြမှုများသည် ပိုမိုကြီးထွားလာဖွယ်ရှိမည့် အရိပ်လက္ခဏာမရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဒီလူငယ်တွေဟာ အင်တာနက်ပေါ်မှာ နေကြတာပါ။ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွေ အပိတ်ခံရတာ၊ အသုံးပြုခွင့်တားမြစ်ခံရတာ၊ Twitter ပေါ်မှာ စာလေးတစ်ကြောင်းလောက်ရေးယုံနဲ့ အဖမ်းခံရတာတွေ အစရှိတဲ့ ဖိအားမျိုးစုံကို ခံလာရတဲ့အချိန်မှာ သူတို့ရဲ့မကျေနပ်ချက်တွေကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ ဖော်ထုတ်ပြသခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်” ဟု Bondazici တက္ကသိုလ်မှ ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည့် နိုင်ငံရေးလေ့လာသူ ဂွာကန်အော့ဇ်တူရန်က ပြောကြားခဲ့သည်။