လက်ဘနွန်အရှေ့ပိုင်းရှိ စုတ်ချာသောဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုတွင် ရွက်ဖျင်တဲ၌ ဖွင့်လှစ်ထားသော ကျောင်းတစ်ကျောင်းက ဆီးရီးယားစစ်ပွဲကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသော ကလေးများအတွက် ပညာရေးအခွင့်အလမ်း မျှော်လင့်ချက်ကို တောက်ပခွင့်ပေးနေသည်။ လက်ဘနွန်တစ်ဝန်းတွင် ယာယီတဲနန်းကျောင်းများ၌ ပညာသင်ကြားနေကြသည့် ဒုက္ခသည်အမြောက်အမြားတွင် တစ်ဦးဖြစ်သည့် ၁၁ နှစ်အရွယ် ဖာရွတ်ဆာခါ ဒီကဆရာဝန်ဖြစ်ရန် ရည်မှန်းနေသည်။“ကျွန်တော် ကျောင်းထွက်ခဲ့ရတာ တစ်နှစ်လောက်ရှိပါပြီ။ ကျွန်တော်နဲ့ ညီမသုံးယောက်ကို လက်ဘနွန်မှာ ကျောင်းထားဖို့ ကျွန်တော့်မိဘတွေမှာ ပိုက်ဆံမရှိပါဘူး”ဟု ဖာရွတ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဖာရွတ်သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ၊ သင်္ချာနှင့် အာရပ်ဘာသာတို့ကို သင်ယူနေသည်။အရှေ့ပိုင်း ဘက်ကာတောင်ကြားရှိ ကာရန်ဒေသမှ သူ၏ယာယီတဲကျောင်းသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကယ်ဆယ်ရေးကော်မတီ (International Rescue Committee (IRC)) က ဦးစီးသော ပညာရေးစင်တာ ၄၇ နေရာအနက် တစ်နေရာဖြစ်သည်။ဖာရွတ်မိသားစုသည် ဆီးရီးယားတောင်ပိုင်း ဒါရာရှိ ဂျာဆမ်မြို့မှ နှစ်ထပ်အိမ်ကို ဗုံးကြဲခံရပြီးနောက် မွေးရပ်ကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ဆီးရီးယားစစ်ပွဲကြောင့် အိမ်နီးချင်း လက်ဘနွန်တွင် ဒုက္ခသည်အဖြစ် ရောက်ရှိနေသူ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကျော်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။မျိုးဆက်တစ်ခုကို ကယ်တင်ခြင်းIRC ၏ကျောင်းများတွင် တက်ရောက်နေသူ ၅,ဝဝဝ ခန့်ရှိနေချိန်တွင် လက်ဘနွန်၌ ကျောင်းနေအရွယ် ကလေးဒုက္ခသည် ၄၇ဝ,ဝဝဝ ခန့်၏ ထက်ဝက်နီးပါးသည် ပညာသင်ကြားခွင့်မရကြကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ဆိုသည်။“လက်ဘနွန်မှာရှိတဲ့ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ IRC တို့ဟာ ဒီကွက်လပ်တွေကို ဖြည့်ဆည်းဖို့ အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ နောက်ထပ် ကျောင်းနေအရွယ် မျိုးဆက်တစ်ခုလုံး ထပ်ပြီးမဆုံးရှုံးလိုပါဘူး”ဟု IRC ၏ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျက်ဖရီဒေါင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။“ဒီကလေးတွေအတွက် တခြားရွေးချယ်စရာက ဘာမှမလုပ်ဘဲထိုင်နေဖို့နဲ့ လယ်ကွင်းထဲ အလုပ်လုပ်နေဖို့ပဲ ရှိပါတယ်”ဟု သူက ပြောကြားခဲ့သည်။ဖာရွတ်ပညာသင်ကြားနေသော အဖြူ ရောင်ယာယီတဲစခန်းသည် အိမ်တစ်အိမ်အရွယ်ရှိပြီး တစ်ရက်လျှင် ကျောင်းသား ၉ဝ ခန့်ကို ပညာသင်ကြားပေးနိုင်သည်။ ခိုလှုံရေးစခန်းများတွင် အေးစက်၍ စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာဖြစ်နေသော်လည်း စာသင်ခန်းက သန့်ရှင်းနွေးထွေးနေသည်။ကလေး လေးယောက်မိခင် အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ် လိုင်လာသည် စာသင်တဲအနီးတွင် နေထိုင်သူဖြစ်သည်။ သူ၏တဲစခန်းသည် မကြာသေးမီက ရေကြီးမှုဒဏ်ခံခဲ့ရသည်။“ဒီမှာက စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာပါပဲ။ ကယ်ဆယ်ရေးအကူအညီတွေရလို့ ကျွန်မတို့ အသက်ရှင်နေနိုင်တာပါ”ဟု လိုင်လာက ပြောကြားခဲ့သည်။ လိုင်လာ၏ ကလေးများတွင် သုံးယောက်က တဲကျောင်း၌ သွားရောက်ပညာသင်ကြားနေကြသည်။ တဲကျောင်းသည် သက်သာရာနေရာတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း နောက်ထပ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။“ကလေးတွေ ပညာပိုတတ်လာရင် သူတို့အနာဂတ်ကို သူတို့ပိုပိုင်စိုးနိုင်လေ ဖြစ်လာမှာပါ”ဟု ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်း အီဒလစ်ပြည်နယ်မှ ဒုက္ခသည်အမျိုးသမီးက ပြောကြားခဲ့သည်။အထီးတည်းကျန်ရစ်ခြင်းဖာရွတ်၏ကျောင်းမှ မနီးမဝေးတွင် အဆောက်အအုံတစ်ခုအတွင်း၌ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ထားသော ယာယီကျောင်းတစ်ခုရှိပြီး အသက်ခြောက်နှစ်မှ ၁၃ နှစ်အတွင်းရှိ ကလေး ၃၁၇ ဦးက စာသင်ခန်း ၁၁ ခန်းတွင် ပညာသင်ကြားနေကြသည်။တခြားသော ကလေးများကဲ့သို့ပင် အသက် ၁၁ နှစ်အရွယ် မိုဟာမက်သည် ဆီးရီးယားရှိ ဟာမာပြည်နယ်မှ မိသားစုနှင့် အတူ မထွက်ခွာမီက ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော အကြမ်းဖက်မှုများကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မှတ်မိနေသည်။ ဆီးရီးယားတွင် နေထိုင်ခဲ့စဉ်က သူ၏ကျောင်းတက်ချိန်များသည် အချို့နေ့များတွင် ထက်ဝက်၊ လေးပုံတစ်ပုံ လျော့ကျခဲ့ရသည်။“စစ်လေယာဉ်တစ်စင်း ရောက်လာပြီဆိုရင် ကျွန်တော်တို့အိမ်ကို အပြေးပြန်ကြရတာပါပဲ”ဟု မိုဟာမက်က ပြောကြားခဲ့သည်။ သူက အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို သင်ယူရန် ဆန္ဒပြင်းပြနေပြီး“ကျွန်တော်က လေယာဉ်မှူးဖြစ်ချင်တယ်”ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။လက်ဘနွန်ဆရာများနှင့် ဆီးရီးယားအကူအညီပေးရေးအလုပ်သမားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခက်အခဲများရှိနေသည့် ကလေးများကိုကူညီရန် လေ့ကျင့်သင်ကြားထားကြသူများ ဖြစ်သည်။“တချို့ကျောင်းသားတွေက သူတို့ဘာသာသူတို့ အထီးကျန်နေချင်ကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့က မေးခွန်းတစ်ခု မေးလိုက်ရင် သူတို့ငိုကြတာပဲ”ဟု ဆရာတစ်ဦးဖြစ်သူ အဘီယာခါဖန်က ပြောကြားခဲ့သည်။“မိုးရွာတဲ့တစ်နေ့မှာ လျှပ်စီးတွေလက်လာပြီး ကလေးတွေ အော်ငိုကြတယ်။ မီးလောင်ဗုံးတွေကြဲတာကို သူတို့ပြန်အမှတ်ရမိတယ်လို့ သူတို့ကပြောပြကြတယ်”ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားအစိုးရသည် အတိုက်အခံသူပုန်တို့ရှိသည့် ဒေသများကို မီးလောင်ဗုံးများ ကြဲချလေ့ရှိသည်။တဲစခန်းကျောင်းတွင် လက်ဘနွန်သင်ရိုးကို အနည်းငယ်လျှော့ချပြင်ဆင်ထားသည့် သင်ရိုးဖြင့်သင်ကြားပြီး တစ်ရက် ငါးနာရီ သင်ကြားကြရသည်။ လက်ဘနွန်သင်ရိုးကို သင်ကြားထားခြင်းဖြင့် ဒုက္ခသည်ကျောင်းသားများသည် နောင်တွင် လက်ဘနွန်ပညာရေးစနစ်ကို လက်ခံသင်ယူနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ လက်ဘနွန်ကျောင်းများတွင် ဒုက္ခသည်ကျောင်းသားများ ပြည့်သိပ်ကျပ်တည်းလာသောကြောင့် လက်ဘနွန်အစိုးရသည်  ယခုစာသင်နှစ်အစတွင် ဆီးရီးယားကျောင်းသားအရေအတွက်ကို လျှော့ချခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားဒုက္ခသည် ကျောင်းသား ၁၉ဝ,ဝဝဝ ခန့်ကို ပညာသင်ကြားခွင့်ပေးထားသောကြောင့် အကူအညီပေးရေးလုပ်သားများက လက်ဘနွန်အစိုးရကို ချီးကျူးခဲ့ကြသည်။“အစိုးရကျောင်းတွေမှာ ဒုက္ခသည်ကျောင်းသားတွေကို လက်ခံသင်ကြားဖို့ဆိုတာ အိမ်ရှင်အစိုးရတစ်ရပ်အတွက် တကယ်ကို မကြုံစဖူးပါပဲ”ဟု IRC မှ ဒေါင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။နိုင်ငံသစ်တစ်နိုင်ငံသို့ ရွှေ့ပြောင်းရသည့် အခက်အခဲများကို သင်ယူမှုစနစ် အပြောင်းအလဲများက အခြေအနေကို ပိုဆိုးစေသည်။ ဆီးရီးယားတွင် သင်ခန်းစာအားလုံးကို အာရပ်ဘာသာဖြင့် သင်ကြားပြီး လက်ဘနွန်တွင် ဘာသာရပ်အများစုကို အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်ဘာသာတို့ဖြင့် သင်ကြားသည်။ဆီးရီးယားအစိုးရက အခြေခံပညာကျောင်းများတွင် ပညာသင်ကြားသူနှုန်းသည် ၉၇ မှ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းကြား ရှိသည်ဟု ကြွေးကြော်သော်လည်း အသက် ၁ဝ နှစ်မှ ၁၄ နှစ်အရွယ် ဆီးရီးယားကလေးအများအပြားသည် ပညာသင်ကြားရခြင်းမရှိကြောင်း ဒေါင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ် အလီယာက သူ၏သားသမီး လေးဦးလုံး ကျောင်းတက်နေကြသည်ကို မြင်တွေ့ရသည့်အတွက် ပျော်ရွှင်မိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။“သူတို့မှာ အိမ်ဆိုတာမရှိတော့တဲ့အတွက် ဆိုးနေပြီးသားပါ။ သူတို့ကို ပညာမပေးဘဲ ဒီအတိုင်းထားလို့ သင့်ပါ့မလား” ဟု သူက ပြောကြားခဲ့သည်။