ဂ်ီ- ၇ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းျပဳလုပ္ရန္ ျပင္ဆင္လ်က္ရွိစဥ္ တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င္းပင္သည္ ကာဇက္စတန္၊ ကာဂ်စၥတန္၊ တာဂ်စ္ ကစၥတန္၊ တာ့ခ္မင္နစၥတန္ႏွင့္ ဥဇဘတ္ကစၥတန္တို႔ ပါ၀င္ေသာ ဗဟိုအာရွႏိုင္ငံမ်ားမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို လက္ခံေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။

အေမရိကန္ဦးေဆာင္ေသာ လစ္ဘရယ္ အခင္းအက်င္းကို အစားထိုးမည့္ အခင္းအက်င္းတစ္ရပ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနသည့္ တ႐ုတ္အတြက္ ဗဟိုအာရွသည္ အလြန္အေရးပါေနသည္။ ထိုအခင္းအက်င္းသစ္တြင္ တ႐ုတ္က မုခ်လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္သူျဖစ္ၿပီး ႐ုရွားသည္ တန္းတူရည္တူ မဟုတ္သည့္ မိတ္ဖက္ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။

ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း အဖြင့္မိန္႔ခြန္းတြင္ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ခ်င္းတူညီေသာ အနာဂတ္ႏွင့္ တ႐ုတ္-ဗဟိုအာရွ အသိုက္အ၀န္း၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို သမၼတရွီက်င္းပင္က ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာခဲ့သည္။ ထိုေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ မ်ားသည္ အျပန္အလွန္ကူညီေဖးမမႈ၊ ဘံုဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၊ အၾကြင္းမဲ့လံုျခံဳမႈႏွင့္ အစဥ္တည္တံ့ေသာ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈတို႔အေပၚ အေျခခံသည္။

အမ်ားအားျဖင့္ တ႐ုတ္ႏွင့္ဗဟိုအာရွ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ဆက္ဆံေရးကို လံုျခံဳမႈႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ႐ႈေထာင့္မွ ရည္ညႊန္းေျပာဆိုေလ့ရွိေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရး႐ႈေထာင့္အရလည္း ဆက္ႏႊယ္မႈရွိေနသည္။ မၾကာမီက ရွီအန္းၿမိဳ႕ တြင္ ျပဳလုပ္သည့္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းတြင္ ေၾကညာခဲ့သည့္ ေဒသတြင္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ တိုးျမႇင့္ရန္ ခ်မွတ္ခဲ့ေသာ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားက ထိုအခ်က္ကို ေပၚလြင္ထင္ရွားေစသည္။

ယင္းအဆိုျပဳခ်က္မ်ားတြင္ တ႐ုတ္အစိုးရ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ ဗဟိုအာရွႏိုင္ငံမ်ား၏ အစိုးရ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားအခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဖလွယ္ေရးႏွင့္ ဗဟိုအာရွ-တ႐ုတ္ စီးပြားေရးေကာင္စီကဲ့သို႔ ယႏၱရားမ်ား ဖန္တီးေရးအစရွိသည့္အခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ၎င္းအဆိုျပဳခ်က္ အားလံုးသည္ ဗဟိုအာရွ၌ တ႐ုတ္၏လႊမ္းမိုးမႈ အခန္းက႑ကို ပိုမိုပီျပင္ခိုင္မာလာ ေစဖြယ္ရွိသည္။

အျပန္အလွန္အေနျဖင့္ တ႐ုတ္သည္ အာဏာရွင္ဆန္ေသာေခါင္းေဆာင္ အမ်ားစုပါ၀င္ေသာ ဗဟိုအာရွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔ ေလွ်ာက္လွမ္းရန္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ဖိအားေပးမႈမ်ားမွ အကာအကြယ္ေပးမည္ျဖစ္ၿပီး ဗဟိုအာရွႏိုင္ငံမ်ား၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာႏွင့္ နယ္ေျမတည္တံ့ ခိုင္ျမဲမႈကိုလည္း အကာအကြယ္ေပးမည္ ျဖစ္သည္။

ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းမွရရွိေသာ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ား

မၾကာေသးမီက တ႐ုတ္ႏွင့္ ဗဟိုအာရွႏိုင္ငံမ်ား၏ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းတြင္ သေဘာတူညီမႈေပါင္း ၅၄ ခု၊ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ယႏၲရားသစ္ႏွင့္ မူ၀ါဒလမ္းစဥ္ ၁၉ ခု၊ ရွီအန္းေၾကညာခ်က္ အပါအ၀င္ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအားလံုးပါ၀င္သည့္ စာခ်ဳပ္စာတမ္း ၉ ခုတို႔ကို လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့သည့္ အံ့မခန္းရလဒ္မ်ား ထြက္ေပၚခဲ့သည္။ 

ယင္းအဆိုျပဳခ်က္မ်ားအနက္မွ အမ်ားစုကို လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ မေရရာမႈမ်ား ရွိႏိုင္သည္ဟု ယူဆသူ မ်ားရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ၎ေဒသ၌ တ႐ုတ္၏အေရးပါမႈသည္ ယံုမွားသံသယျဖစ္ဖြယ္ မရွိ ေပ။

ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္သည့္ ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ တ႐ုတ္ႏွင့္ဗဟိုအာရွေဒသ ငါးႏိုင္ငံအၾကား ကုန္သြယ္မႈ ပမာဏသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္သံုးခုတြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၄၆၀ မွ်သာ ရွိခဲ့ရာမွ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၇၀ အထိ ရွိလာခဲ့ၿပီး အဆ ၁၅၀ ျမင့္တက္ခဲ့သည္။

သမုိင္းေၾကာင္းကို ျပန္ေျပာင္းၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ ဆိုဗီယက္ေခတ္ႏွင့္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ၿပိဳကြဲသြားၿပီးေနာက္ ပထမဆံုးဆယ္စုႏွစ္တို႔တြင္ ႐ုရွားသည္ ဗဟိုအာရွေဒသ၏ အဓိက မိတ္ဖက္အျဖစ္တည္ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၇၀ နီးပါး ရွိလာသည့္ ဗဟိုအာရွေဒသ၌ တ႐ုတ္၏ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရး ကန္ထ႐ိုက္မ်ား၏ တန္ဖိုးပမာဏကို ႐ုရွားအေနျဖင့္ ယွဥ္ႏိုင္စြမ္း မရွိ ေတာ့ေပ။

႐ုရွား၏အခန္းက႑ကို တ႐ုတ္က လႊဲေျပာင္းယူ

တ႐ုတ္ဆီသို႔ အေရြ႕သည္ တ႐ုတ္၏ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ အႀကီးစားစီမံကိန္းျဖစ္ေသာ ရပ္၀န္းႏွင့္ ပိုးလမ္းမ (Belt and Road)ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ယူေရးရွန္း စီးပြားေရးသမဂၢဟု အမည္တြင္ေသာ ေဒသတြင္း၌ ႐ုရွား၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ စီမံကိန္း၏ အေရးပါမႈေလ်ာ့နည္းလာျခင္းကို ထင္ဟပ္ေစသည္။ ယင္းအေျခခံအေဆာက္အအံု ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ စီမံကိန္းကို သမၼတရွီက်င္းပင္က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း ဗဟိုအာရွေဒသကို တ႐ုတ္ႏွင့္ စီးပြားေရးအရသာမက ႏိုင္ငံေရးအရလည္း ပိုမိုနီးကပ္လာေစခဲ့သည္။

ရွီအန္းေၾကညာခ်က္တြင္ ရပ္၀န္းႏွင့္ ပုိးလမ္းမစီမံကိန္းကို အသားေပးထည့္သြင္းထားၿပီး ယင္းစီမံကိန္းကို အာရွေဒသအလယ္ပိုင္းရွိ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး မဟာဗ်ဴဟာမ်ားႏွင့္ ပီပီျပင္ျပင္ ခ်ိတ္ဆက္ ထားသည္။

ယင္းထိပ္သီးအစည္းအေ၀း၌ တ႐ုတ္ -ကာဂ်စၥတန္-ဥဇဘတ္ကစၥတန္ ရထားလမ္း ကြန္ရက္ ခ်ိတ္ဆက္ေရး၊ တ႐ုတ္မွ ကာဂ်စၥတန္၊ တာဂ်စ္ကစၥတန္ႏွင့္ ဥဇဘတ္ကစၥတန္အထိ အေ၀းေျပးလမ္းမ်ား ခ်ိတ္ဆက္ေရး၊ ကာဇက္စတန္ႏွင့္ တာ့ခ္မင္နစၥတန္တို႔ရွိ ဆိပ္ကမ္းမ်ားကိုအသံုးျပဳလ်က္ ကက္စပီယန္ပင္ လယ္ျဖတ္ေက်ာ္ ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ားအတြက္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အအံုမ်ား တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ႏိုင္င့ံေခါင္းေဆာင္မ်ားက ထပ္ေလာင္းကတိျပဳခဲ့သည္။

ဗဟိုအာရွတစ္လႊားတြင္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အအံု က႑အေပၚ အာ႐ံုစိုက္လာျခင္းသည္ ႐ုရွားကို ဖယ္ခြာလ်က္ ဥေရာပဆီသို႔ ကုန္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖန္႔ခြဲရန္ တ႐ုတ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားအတြက္ ယင္းေဒသက မည္မွ်အေရးပါေနသည္ကို မီးေမာင္းထိုးျပလ်က္ရွိသည္။

တ႐ုတ္အေနျဖင့္ သီးျခားႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းအတြက္ မိတ္ဖက္မ်ားကို ထပ္မံစုစည္းရန္ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးကို ဆက္လက္အသံုးခ်သြားမည့္ သေဘာလည္း သက္ေရာက္ေနသည္။

ယူကရိန္းစစ္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္ဆက္ႏႊယ္ေနသည့္ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈမ်ားေၾကာင့္ ႐ုရွား၏ ေျမာက္ပိုင္းစႀကႍလမ္းေၾကာင္း ပိတ္သြားခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အလယ္ပိုင္းစႀကႍဟု ရည္ညႊန္းေလ့ရွိသည့္ လမ္းေၾကာင္းသည္ တ႐ုတ္အတြက္သာမက ဂ်ီ ၇ ႏိုင္ငံမ်ား အတြက္လည္း ျပန္လည္အေရးပါလာခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ တူရကီမွအစျပဳၿပီး ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကိုျဖတ္သန္းကာ အာရွအလယ္ပိုင္းအထိ ျဖတ္သန္းသြားေသာ အလယ္ပိုင္းစႀကႍလမ္းကို တစ္ခုတည္းေသာ အစားထိုးစရာအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ရန္အတြက္မူ တ႐ုတ္အတြက္ စြန္႔ စားရာ က်လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ကုန္စည္ျဖတ္သန္းပို႔ေဆာင္ရာတြင္ နယ္စပ္အမ်ားအျပားကို ျဖတ္သန္းရၿပီး ကားလမ္း၊ ရထားလမ္းႏွင့္ ေရလမ္းခရီးတို႔ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ကူးေျပာင္းရသည့္အတြက္ ၎စႀကႍလမ္းသည္ ထိေရာက္အက်ိဳးရွိမႈ နည္းပါးေနျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

အာဖဂန္နစၥတန္၏ အခန္းက႑

ပထ၀ီ၀င္ႏိုင္ငံေရးအရ တန္းတူအေရးပါမႈရွိေသာ အျခားေရြးခ်ယ္စရာတစ္ခုမွာ ပါကစၥတန္၏ ဂြာဒါဆိပ္ကမ္းမွတစ္ဆင့္ အာဖဂန္နစၥတန္မွ အာေရဘီယန္ ပင္လယ္ဆီသို႔ ကူးသန္းပို႔ေဆာင္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ကို ျဖတ္သန္းမည့္ လမ္းေၾကာင္းသည္ တ႐ုတ္အတြက္သာမက ဗဟိုအာရွေဒသအတြက္လည္း ေရရွည္အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။

ထို႔အတူ အာဖဂန္နစၥတန္၏ တည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ လံုျခံဳမႈကိုပါ အေထာက္အပံ့ေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ပါကစၥတန္၌ တာလီဘန္တို႔၏ ထၾကြေသာင္းက်န္းမႈ ရလဒ္ေၾကာင့္ လက္ရွိလမ္းေၾကာင္းျဖစ္ေသာ တ႐ုတ္-ပါကစၥတန္ စီးပြားေရးစႀကႍတစ္ေလွ်ာက္ ျဖစ္လာဖြယ္ရွိသည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ထိုအေျခအေနေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏွင့္ဗဟို အာရွမိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ နယ္စပ္ခ်င္း ထိစပ္ေနသည့္ ဥဇဘတ္ကစၥတန္ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္သာ တာမက္ဇ္ကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအတြက္ အဆင့္ျမႇင့္ တင္ရန္ ကတိက၀တ္ျပဳခဲ့သည္။

တ႐ုတ္သည္ အာဖဂန္အေရးကိစၥတြင္ တရား၀င္ပါ၀င္ပတ္သက္မႈရွိလာၿပီး အဆိုပါ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း၌ သမၼတရွီ မိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားခဲ့စဥ္ကလည္း အာဖဂန္၏အခန္းက႑ကို ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေဒသတြင္း ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ပိုမိုလုပ္ေဆာင္လာမည့္ အလားအလာ ျဖစ္သည္။

အာဖဂန္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သိသာထင္ရွားေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း တ႐ုတ္သည္ ၎၏စီမံကိန္းတြင္ အာဖဂန္ျဖတ္ေက်ာ္ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းလာဖြယ္ရွိသည္။ တ႐ုတ္သည္ ၎တို႔၏ ေတာင္-ေျမာက္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စႀကႍတြင္ ႐ုရွား၊ အီရန္တို႔ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ရန္ တံု႔ဆိုင္းေနဟန္ ရွိသည္မွာလည္း ေပၚလြင္ထင္ရွားေနသည္။

႐ုရွားႏွင့္ အီရန္တို႔သည္ ႏိုင္ငံတကာ၏ ျပင္းထန္ေသာ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရလ်က္ရွိၿပီး မၾကာေသးမီကလည္း အီရန္ႏွင့္ အဇာဘိုင္ဂ်န္တို႔အၾကား အေျခအေန တင္းမာေနမႈေၾကာင့္ ယင္းလမ္းေၾကာင္း ကိုေရရွည္အသံုးျပဳႏိုင္ပါမည္ေလာဟူသည့္  သံသယမ်ား ႀကီးထြားလာခဲ့သည္။

ဗဟိုအာရွငါးႏိုင္ငံ၏ သမၼတမ်ားက တ႐ုတ္က အဆိုျပဳသည့္ စီမံကိန္းမ်ားကို တက္တက္ၾကြၾကြ ႀကိဳဆိုခဲ့ျခင္းသည္လည္း ၎တို႔အေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ စိတ္အားထက္သန္ေနသည္ကို ညႊန္ ျပလ်က္ရွိသည္။                           

Ref: CNA