ယူကရိန်း၏ နာကျင်မှု၊ သေဆုံးမှုနှင့် နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေး နှစ်အကြောင်း

ယူကရိန်း၏ နာကျင်မှု၊ သေဆုံးမှုနှင့် နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေး နှစ်အကြောင်း
၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ် ၈ ရက်က ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများ အီရီပင်မှ ထွက်ပြေးစဉ် ပျက်စီးသွားသော တံတားတစ်ခုအောက်တွင် ကြံဖန်ပြုလုပ်ထားသော လမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နေစဉ် (Photo: AP)
၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ် ၈ ရက်က ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများ အီရီပင်မှ ထွက်ပြေးစဉ် ပျက်စီးသွားသော တံတားတစ်ခုအောက်တွင် ကြံဖန်ပြုလုပ်ထားသော လမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နေစဉ် (Photo: AP)
Published 24 February 2023
TRANSLATED- နရီမင်း

ရုရှားက အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုမီ နောက်ဆုံးနာရီများတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆုပ်ကိုင်စရာ နောက်ဆုံးလက်ကျန် ကောက်ရိုးတစ်မျှင်ရှိနေသည်။ ရုရှားတပ်များသည် မကြာမီ ယူကရိန်းနယ်စပ်ကို အလုံးအရင်းဖြင့် ဖြတ်ကျော်လာပြီး ရုရှားဒုံးကျည်များသည်လည်း ယူကရိန်းကောင်းကင်ယံကို အပြည့်နေရာယူကာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက် ပိုင်း ဥရောပတွင် အကြီးမားဆုံး လေကြောင်း၊ရေကြောင်းနှင့် မြေပြင်တိုက်ခိုက်မှုများဖြင့် ယူကရိန်းသားတို့၏ အသက်ကို ဆုံးရှုံးစေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာဇယ်လန်းစကီးက စစ်ပွဲကြီး ကျရောက်ခါနီးတွင် အောင်နိုင်ရေးအကြောင်း တရားအတွက် မေတ္တာရပ်ခံမှုများ ပြုလုပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

ကင်မရာကို တမင်စူးစိုက်ကြည့်လျက် ည၏တိတ်ဆိတ်မှုထဲ ကျူးကျော်မှုအား ကန့်ကွက်သည့် မေတ္တာရပ်ခံမှုတွင် ဇယ်လန်းစကီးက နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များသည် “နာကျင်မှု၊ ညစ်ပတ်မှု၊ သွေးနှင့် သေဆုံးမှု”တို့သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ရုရှားကို သတိပေးခဲ့သည်။

“စစ်ပွဲသည် ကြီးမားသော ဘေးဒုက္ခကြီး တစ်ခုသာ ဖြစ်ကြောင်း” ဇယ်လန်းစကီးက စစ်ဘက်စတိုင် ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဝတ်စုံသို့ မ ပြောင်းမီဝတ်စုံဖြင့် ၎င်း၏ နောက်ဆုံးတိုက် ပွဲများထဲမှတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြုကာ ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဤဘေးဒုက္ခကြီးသည် ဤစကားလုံး၏ အဓိပ္ပာယ်တိုင်းတွင် ကြီးမားသော ပေးဆပ်ရမှုကို သယ်ဆောင်လာ‌ ကြောင်း”လည်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ရက်စွဲကား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက် ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းအတွက် ရုတ်တရက်ကျရောက်သော ကပ်ဆိုးကြီး၊ ရုရှားအတွက် လမ်းကြောင်း ပြောင်းလဲခြင်း၊ ပို၍ကျယ်ပြန့်သော ကမ္ဘာအတွက် သမိုင်းပုံဖော်ခြင်းဖြစ်၏။ ယင်းနောက်ပိုင်း၌ နေ့ရက်တိုင်း နာရီတိုင်းသည် ဤစကားလုံးများ မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့လေပြီ။

သမိုင်းမှတ်တိုင်များအတိုင်း ကျူးကျော်မှု၏ ပထမနှစ်ပတ်လည် သောကြာနေ့သည် စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာလည်းကောင်း၊ စိတ်ဆိုး ဒေါသထွက်စရာလည်း ကောင်းနေသည်။သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်း၊ ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် နာကျင်ခြင်းများကို ခံစားခဲ့ရသည့် တစ်နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်ကို ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းတို့၏ နယ်နိမိတ်များကိုပင် ကျော်လွန်လျက် ခံစားခဲ့ကြရသည်။ စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်ကာ ကုန်စျေးနှုန်းများ ခုန်တက်သွားခြင်းက ဥပမာ တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခုလမ်းခု လတ်တွင် ဖြေဆိုနိုင်မည် မဟုတ်သောကြောင့် ကျေနပ်ဖွယ်မရှိသည့်မေးခွန်းတစ်ခုလည်း ပေါ်ထွက်လာသည်- “ဤအရာ ရပ်တန့်သွား ရန် အချိန်မည်မျှကြာဦးမည်နည်း”ဟူသည့်  မေးခွန်းဖြစ်သည်။

ရုရှားတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ကျူးကျော်ဝင် ရောက်ခဲ့သည်မှာ ဒုတိယနှစ်သို့ ဝင်ရောက်လာသည့်အချိန်တွင် နှစ်ဖက်စလုံးက မျှော် လင့်ထားသည့် ရည်မှန်းချက်များပြည့်မီရန် မနီးစပ်ခြင်းနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ရပ် ရရှိရန် ဝေးကွာလွန်းနေပုံရ သော်လည်း “အချိန်မစောလွန်းတော့ခြင်း”ကပင် တုံ့ပြန်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်နိုင်သည်။

၃၆၅ ရက်ကြာ သွေးထွက်သံယိုမှု ဒုက္ခတရားနှင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးသို့ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများ၏ အတိုင်းအတာတစ်ခုလုံးကို စကားလုံးများသက်သက်ဖြင့် ခြုံငုံဖော်ပြရန်ခက်ခဲလှသည်။ ရုရှားသည် စစ်အေးခေတ်နောက်ပိုင်း မည်သည့်အချိန်ကမဆိုထက် ပို၍ အထီးကျန်ဆန်လျက် ရှိသည်။ KGB သူလျှိုဟောင်းအနေဖြင့် နျူကလီးယားလက်နက်ကို အသုံးပြုမည်မဟုတ်ဟု လောင်းကြေးထပ်လျက် အနောက်နိုင်ငံများက ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင် ရှုံးနိမ့်ရေးအတွက် ၀ိုင်းဖွဲ့ညီညွတ်နေကြသည်။ တရုတ်ကမူ ထိုင်ဝမ်အပေါ် အသုံးချနိုင်မည့် သင်ခန်းစာများကို ထိုင်ကြည့်ကာ စုစည်းလျက် ရှိသည်။

မျက်ရည်များအားလုံးကို မည်ကဲ့သို့တိုင်းတာမည်နည်း။ ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် ရက်စက်ယုတ်မာမှုအားလုံးကို မည်ကဲ့သို့ ပြည့်စုံ အောင် ဖော်ပြနိုင်ပါမည်နည်း။ သို့မဟုတ် ချစ်ခင်ရသူများနှင့် အနာဂတ်များ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် ကလေးငယ်တစ်ဦး၏ အသည်းနှလုံး ကြေပြုန်းရမှုကိုပင် မည်ကဲ့သို့ ပြည့်စုံအောင် ဖော်ပြနိုင်ပါမည်နည်း။

ကိန်းဂဏန်းများက ရူးချင်စရာကောင်းလှသည်။ ရုရှားနိုင်ငံသား သိန်းနှင့်ချီလျက်သည် စစ်ပွဲထဲသို့ ပစ်ချခြင်းကို ရှောင်ရှားရန် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ထွက်ပြေးကြသည်။ သန်းပေါင်းများစွာသော ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများသည် ၎င်းတို့၏ နေအိမ်များကို စွန့်ခွာခဲ့ကြရပြီး စစ်ပွဲ၌ ယခင်ကထက် လူသေ‌ဆုံးမှုပိုမိုများ ပြားစေမည့် လက်နက်များအတွက် ဒေါ်လာဘီလျံ ဆယ်ဂဏန်းများ ချီလျက်ကို သွန်းလောင်းခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအတွက် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် နောက်ထပ် ဒေါ်လာ ထရီလျံနှင့်ချီ၍ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ထိုကိန်းဂဏန်းများသည်ပင် လူသားနှင့်စီးပွားရေး ကုန်ကျစရိတ်များအတွက် တရားမျှတမှုကို ဆောင်ကြဉ်းမပေးနိုင်ပေ။

သေဆုံးသူ အရေအတွက်သည် စင်စစ်အရေးအကြီးဆုံး ကိန်းဂဏန်းဖြစ်သော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံးက ဖုံးကွယ်ထားကြသည်။ သေချာပြောနိုင်သမျှမှာ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းလှသည်ဆိုသည်သာ ဖြစ်၏။ အနောက်နိုင်ငံများမှ တာဝန်ရှိသူများက သေဆုံးသူ အရေအတွက်သည် သောင်းဂဏန်းများနှင့်ချီလျက် မညှာမတာ ကြီးထွားလာသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။

သို့သော် ယူကရိန်းကား တည်ရှိနေဆဲပင်။ ယင်းသည်ပင်လျှင် ကရင်မလင်အတွက် တဆစ်ဆစ်နာကျင်ဖွယ်ရာ ရှုံးနိမ့်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပူတင်သည် ၎င်း၏ တပ်ဖွဲ့များနှင့် လျှို့ဝှက်ထောက်လှမ်းရေးဌာနများက ယူကရိန်းကို ရုပ်သေးနိုင်ငံအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲပေးလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်နေပုံရသည်။ သိမ်းဆည်းရမိထားသော ရုရှားစာရွက်စာတမ်းများ အပေါ် အခြေခံသည့် ဗြိတိန်အကြံပေးပညာ ရှင်အဖွဲ့၏ လေ့လာမှုအရ အာခံနေသော ယူကရိန်းအရာရှိများကို သုတ်သင်ရန်၊ ရှင်းထုတ်ရန် သို့မဟုတ် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လာအောင် ပြောင်းလဲရန် ကျူးကျော်ရေးအစီအစဉ်က တောင်းဆိုထားကြောင်း သိရသည်။

ယင်းအစား၊ လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ်မှ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်ရမည့် ခြိမ်းခြောက်မှုက ယူကရိန်းအား ဥရောပသမဂ္ဂ၊ အမေရိကန်နှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စေသော လမ်းကြောင်းတစ်ခုသို့ တွန်းပို့လျက်ရှိသည်။ ယင်းမှာ ပူတင်က လွန်စွာရှောင်ရှားလိုနေသော ရလဒ်ဖြစ်သည်။ နေတိုးအဆင့် လက်နက်များ ထပ်မံပေးအပ်မှုအသီးသီး၊ အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများ၏ ထောက်ပံ့ကူညီမှု ဒေါ်လာဘီလျံပေါင်းများစွာနှင့် ယူကရိန်းနှင့်အတူ “တစ်လျှောက်လုံး ရပ်တည်ရန်”ကတိပြုမှုများသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကာလ၌ဆိုလျှင် တည်ဆောက်ရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ အချိန်ယူရမည့် ခိုင်မြဲသော ဆက်ဆံရေး ကတိကဝတ်များဖြစ်သည်။

၁၉၉၁ ခုနှစ်ကျမှ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ ဟောင်းမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် စစ်ပွဲအတွင်းမှာပင် နိုင်ငံတစ် နိုင်ငံအဖြစ် ကြီးထွားလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် အမျိုးသားရေး လက္ခဏာ၏ အသွင်အပြင်များကို ထင်ရှားလာစေရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။

ရှေ့တန်းများမှ သတင်းများကို မျှဝေရန်နှင့် စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်ရန်နေ့စဉ် ဗီဒီယိုမိန့်ခွန်းများ ပြောကြားခဲ့ရာတွင် ဇယ်လန်း စကီးသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် “ကျွန်တော်က ယူကရိန်းနိုင်ငံသား” ဟူသော စကားလုံးများရှေ့တွင် ရေးထိုးထားသော ခေါင်းစွပ်ပါသည့် အနက်ရောင် အကျႌကို ဝတ်ဆင်ခဲ့သည်။

ယူကရိန်းအတွက် ရုရှားကို စွန့်ပယ်ရန် နောက်ထပ်ယူကရိန်းနိုင်ငံသား အများအပြားသည် သမ္မတထံ ပူးပေါင်းခဲ့ကြပြီး ရုရှားဘာ သာစကားကို ၎င်းတို့၏ အဓိကဘာသာစကား အဖြစ်မှ ဖယ်ရှားလိုက်ကြသည်။ ရုရှားလူမျိုးတို့၏ ရုပ်တုများကိုလည်း ဖြိုချလိုက်ကြပြီး လမ်းအမည်များကို ပြောင်းလဲကာ ရုရှားသမိုင်းကို ကျောင်းသုံးဖတ်စာအုပ်များမှနေ၍ ဖယ်ရှားလျက်ရှိသည်။

ရှေ့နေနှင့် ဥပဒေပြုလွှတ်တော် အမတ်ဟောင်း ဖြစ်သော အိုလီနာ‌ဆော့နစ်က “ပူတင်က ဘယ်သူကမှ လုပ်မပေးခဲ့ဖူးတာကို ငါတို့အတွက် လုပ်ပေးခဲ့တယ်။ သူက ငါတို့ကို လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လာအောင် ကူညီပေးခဲ့တယ”ဟု ဆိုသည်။

နိုင်ငံရပ်ခြားတွင်လည်း ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် နှလုံးသားများနှင့် စိတ်ထားများအပေါ် အနိုင်ရရှိကြောင်း မြို့တော်ခန်းမများတွင် ပျံဝဲနေသော အပြာနှင့်အဝါရောင်အလံများက သက်သေပြနေပြီး နိုင်ငံခြားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးသမားများသည် အန္တရာယ်ကို စွန့်စားလျက် တစ်ခါတစ်ရံ ယူကရိန်းစစ်မြေပြင်များတွင် ၎င်းတို့၏ အသက်ကို ဆုံးရှုံးခံခဲ့ကြရသည်။ စစ်မြေပြင်များတွင် အမြောက်ကျည်ဆန်များဖြင့် တအုံးအုံး ပစ်ခတ်နေပုံမှာ ပထမကမ္ဘာစစ်က ကြောက် မက်ဖွယ် ငရဲမြင်ကွင်းများနှင့်ပင် တူသေးတော့သည်။

ဇယ်လန်းစကီး၏ အရင်းနှီးဆုံးအကြံပေးတစ်ဦးဖြစ်သည့် မီခေးလို ပိုဒိုလီအက်က “ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားတို့ကို (နောက်ထပ်) ရော ထွေးနေမည့်သူမရှိတော့ကြောင်း”ပြောကြား ခဲ့သည်။ သူက “ရုရှားနားက ဟိုမှာ တစ်ခုခုဖြစ်နေပြီ”ဟု မည်သူမျှ ပြောကြတော့မည် မဟုတ်ဟု ဆိုသည်။

ပူတင်ကို တွန်းလှန်ရာတွင်လည်း ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး အန္တရာယ်ရှိသော ရန်သူအဖြစ်သူ့ကို ကမ္ဘာသို့ မျက်နှာဖုံးခွာပြရန် အလေးထားလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်းလည်း ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများက ပြောဆိုကြသည်။ ဂျော့ချ်ဒဗလျူဘုရှ်ကို လှည့်စားခဲ့သည့် ရုရှားခေါင်းဆောင် (“ဒီလူကို မျက်လုံးထဲမှာ ကြည့်လိုက်တယ်။ သိပ်ရိုးသားပြီး ယုံကြည်ထိုက်တာ ကို တွေ့ခဲ့ရတယ်”ဟု ထိုစဉ်က အမေရိကန်သမ္မတဖြစ်သူက ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ပြောဆိုခဲ့ခြင်း) ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်သမ္မတက ဗာဆိုင်းနန်းတော်ဥယျာဉ်များတစ်လျှောက် ဂေါက်ကွင်းသုံး ယာဉ်ငယ်လေးဖြင့် ခေါ်ဆောင်ခံခဲ့ရသူသည် အနောက်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ၏ အပယ်ခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် အခြားသူများ အထူးသဖြင့် တရုတ်ခေါင်းဆောင် ရှီကျင့်ဖျင်က သူနှင့် နီးကပ်စွာ ရှိနေသေးသည်။

အောင်ပွဲအမြန်ရရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သော်လည်း ပူတင်၏အာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားမှုမှာ ခိုင်မြဲနေဆဲဖြစ်ပြီး ဆန္ဒပြမှုများ ရပ်တန့်သွားကာ ရုရှားနိုင်ငံသားအများစုသည် စစ်ပွဲ၏နောက်ကွယ်တွင် စုစုရုံးရုံး ရှိနေကြပုံရသည်။ သို့သော် ရုရှားသည် ယခင်က ထင်မှတ်မထားခဲ့သည့် စတေးမှုများ ပြုလုပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

တိုက်ပွဲတွင် ပူတင်သည် တိုက်ခိုက်ရေးသမားများကို အကျဉ်းထောင်များမှနေ၍ စုဆောင်းပြီး အသေအပျောက်နှုန်းမြင့်မား သော တိုက်ပွဲများသို့ ပို့ခဲ့သည့် ပုဂ္ဂလိက စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သော နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားသည့် Wagner Group ၏ ကြေးစားစစ်သားများကိုတိုး၍ အသုံးပြုလာသည်။ ရုရှားဓာတ်ငွေ့နှင့် ရုရှားရေနံအများစုကို ရှောင်ဖယ်လာကြသောကြောင့် ပူတင်သည် ဥရောပတွင် စွမ်းအင်လွှမ်းမိုးမှု အရှိန်အဝါ ဆုံးရှုံးလာရသည်။ ရုရှား၏ စီး ပွားရေးသည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအောက်တွင် ရုန်းကန်နေရသည်။ ပူတင်သည် ချောင်ပိတ်မိနေသောကြောင့် နျူကလီးယားဖြင့် ပိုမိုခြိမ်းခြောက်လာခြင်း သို့မဟုတ် ပိုမိုဆိုးရွားလာစေခြင်း နည်းလမ်း အသစ်များဖြင့် ဖြေရှင်းမှုကို ထုတ်သုံးလာမည်ကို အချို့က  စိုးရိမ်နေကြသည်။

သို့သော် သမိုင်းကို စစ်ပွဲအောင်နိုင်သူများက ရေးသည်ဟု ဆိုကြ၏။ ယခုအချိန်အထိမူ ကျူးကျော်မှု၏ ရလဒ်က အဖြူအမည်း သဲကွဲရန် ဝေးလှပါသေး၏။

ပူတင်၏ ကနဦးအမှားများထဲမှ တစ်ခုမှာ အနောက်နိုင်ငံများ၏ ခန့်မှန်းချက်များအရ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက မဟာမိတ် တပ်များ၏ D-Day စစ်တပ်ထက် ပို၍ကြီးရုံလေးသာ ရှိသောတပ်ဖြင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားရှိသော နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ရုရှားက မကြေညာရသေးသော ထိုးစစ်သစ်တစ်ရပ်အတွက် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀၀,၀၀၀ ကို စုစည်းထားမှုနှင့်အတူ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ဖန်တီးထားသော ပြဿနာထဲသို့ ပစ္စည်းကိရိယာများနှင့် လူအင်အားတို့ကို ပစ်ချနေသော်လည်း အနောက်နှင့် ယူကရိန်းအရာရှိများက ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းတွင် လုပ်ဆောင်နေနှင့်ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

“ရုရှားက အများကြီး ပိုကြီးတာကြောင့် သေးငယ်လှတဲ့ ယူကရိန်းရဲ့ သွေးဆောင်မှုကို မခံရပါစေနဲ့။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကြိတ်ချေပစ်လိုက်ရုံပါပဲ” ဟု ဗြိတိန်တော်ဝင်လေတပ်မှ အကြီးတန်းအရာရှိဟောင်း အငြိမ်းစားလေတပ်ဗိုလ်ချုပ် အက်ဒဝပ် စထရင်ဂါက သတိပေးခဲ့သည်။ “ပူတင်လက်ထဲက ရုရှားနိုင်ငံသားတွေ မကုန်ခင် ယူကရိန်းတွေရဲ့ ကျည်ဆန်တွေ မကုန်မချင်း ရုရှားတစ်ဦးစီကို ယူကရိန်းကျည်ဆန်တစ်တောင့်စီ ရှေ့မှာ ထားခြင်းနည်းနဲ့ ယူကရိန်းကို ကျည်ဆန်တွေ ကုန် သွားအောင် တွန်းအားပေးနိုင်ပါတယ်”ဟုပင် ၎င်းက ပြောခဲ့သေးသည်။

အတိအကျပြောရရင် အချိန်ကယူက ရိန်းဘက်မှာ မရှိပါဘူး။ ဆန့်ကျင်ဘက်မှာ ရှိတာပါ”ဟု ပိုဒိုလီအက်က ဆိုသည်။

“ကြာရှည်တဲ့ စစ်ပွဲဟာ ယူကရိန်းရဲ့ နှေးကွေးစွာ သေဆုံးမှုပါပဲ”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ သို့သော် ကျူးကျော်မှု၏ ပထမနှစ်ပတ်လည်နေ့တွင်  “ကျွန်တော်တို့  လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ရောက်နေပါပြီလို့ ဆိုလိုတာပါ” ဟု အခိုင်အမာ ဆိုပြန်သည်။

“ဆိုလိုတာက ကျွန်တော်တို့မှာ မတူညီတဲ့ ယူကရိန်းတစ်ခု ရှိနေတာပါ။ ကြည့်ရတာ လုံးဝကို ကွဲပြားပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ကျူးကျော်ခြင်းမခံရမီက ဘဝသည် ထာဝရပိုမိုဆိုးရွားသော အမှတ်တရတစ်ခု ဖြစ်လောက်အောင်ပင် ခြားနားလှသည်။ ထို အချိန်က မြို့တော်ကိယက်ဗ်ရှိ ရုပ်တုများသည် သဲအိတ်အကာအကွယ် နံရံများနောက်ပျောက်ကွယ်သွားခြင်း မရှိသေးပေ။ ရုရှားက ထောက်ပံ့ရေးများကို ဖြိုခွင်းလိုက်မည်ဆိုပါက ၎င်းင်းတို့၌ ရေရှိနေစေရန် လေကြောင်းအန္တရာယ်အချက်ပေး ဥသြသံများ မြည်လာသည့်အခါ လူများအနေဖြင့်  ရေချိုးကန်များကိုအပြည့် ဖြည့်ရန်လည်း မလိုအပ်ခဲ့ပါ။ ရုရှား၏ ဒုံးကျည်များနှင့် လူသတ်ဒရုန်းများ သွားလာနေချိန်တွင် ပြင်းထန်သော သတိပေးချက်များကို ထုတ်ပြန်ပေးသည့် ဖုန်းအက်ပ်များကို ၎င်းတို့ ဒေါင်းလုဒ်လည်း မလုပ်ခဲ့ရပါ။

ဥပဒေပြုလွှတ်တော် အမတ်ဟောင်းဆော့နစ်သည် လွန်ခဲ့သည့်တစ်နှစ်က ရုရှား၏ဒုံးကျည်များ ကိယက်ဗ်ကို စတင်တိုက်ခိုက် ချိန်၌ သူ၏ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ရမှုကို သတိရမိသည်။ သူ၏ အမေထံ ဖုန်းဆက်ပြီး အထုပ်အပိုးပြင်ခိုင်းခဲ့သည်။ ယခုတော့ ဆော့နစ်သည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ချိန်တွင် မြို့တွင်းကို ဖြတ်ကျော်ခြင်းထက် ပို၍ ကောင်းသည့်အရာကို သိနေပြီဖြစ်သည်။

“ဒါဟာ ကျွန်မတို့ ပိုပြီး ရဲရင့်လာတာမျိုးမဟုတ်ဘူး” ဟု သူက ဆိုသည်။ ‘စစ်ပွ’ ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်က ဘာကို ဆိုလိုသလဲဆိုတာကို ကျွန်မတို့ (အခုပဲ) ပိုပြီး သိလာခဲ့တာ”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်သည် ယခုအချိန်အထိကား တတိယကမ္ဘာစစ်သို့ ရောက်ရှိခြင်း “မရှိသေးပါ”ဟု အဆိုးမြင်သမားများက ဖြည့်စွက်ပြောကြားနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ဇယ်လန်းစကီး ကြိုတင်ပြောထားသည့်အတိုင်း လွန်ခဲ့သည့်နှစ်သည် နာကျင်မှု၊ ညစ်ပတ်မှု၊ သွေးနှင့် သေဆုံးမှု”တို့ဖြင့်သာ ပြည့်နှက်နေသည်။

၎င်းအပြင် ရှေ့သို့ မျှော်ကြည့်လျှင်လည်း အလွန်များပြားသော စိတ်မချမ်းမြေ့ဖွယ်ရာတို့သာ နောက်ထပ်ရောက်ရှိလာဖွယ် ရှိနေသည်။                                                   

Ref: AP