ဧပြီ ၂၀ ရက်က စစ်ဆေးကြားနာမှုအပြီး ရန်ကုန်မြို့ တရားရုံးမှ ထွက်ခွာလာသော ဒုရဲမှူး မိုးရန်နိုင် (လယ်) ကို တွေ့ရစဉ် (Photo: AFP)

အင်းဒင်လူသတ်မှုက အခြေပြုခဲ့သည့် ရိုက်တာ သတင်းထောက်နှစ်ဦးတို့၏ အမှုမှာ ခိုးလိုးခုလုဖြစ်နေပါပြီ။ ဤအခြေအနေတွင် ‘ဆန့်ကျင်သက်သေ’၊ ‘ရဲစက္ကူ’၊ သက်သေခံပင် မဝင် စသည်ဖြင့် ဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ပေါ်ပေါက်လာရာ သာမန်အရပ်သား ပြည်သူများ နားလည်နိုင်စေရန်အတွက် ဤ ဆောင်းပါးကို ရေးသားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

■ ဆန့်ကျင်သက်သေ (Hostile Witness)

နိုင်ငံတကာဥပဒေက ဆန့်ကျင်သက်သေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ (Oxford Dictionary of Law 8th Edition_ စာအုပ်တွင် ‘‘ဆန့်ကျင်သက်သေဆိုသည်မှာ မိမိအား သက်သေ တင်ပြသည့်ဘက်မှ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ထွက်ဆိုခြင်းမပြုဘဲ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ မိမိဘက် နစ်နာစေရန် အမှန်အတိုင်း မထွက်ဆိုဘဲ ဆန့်ကျင်ထွက်ဆိုသည့် သက်သေကို ခေါ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် မိမိတင်ပြသည့် သက်သေက မိမိအကျိုးစီးပွားကို ဆန့်ကျင်၍ ထွက်ဆိုနေခြင်းဖြစ်သည်’’ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။

ရိုက်တာ သတင်းထောက်များအမှုတွင် ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်က တရားလိုဘက်မှ ထွက်စေလိုသည့်အတိုင်း မထွက်ဆိုဘဲ သတင်းထောက်များကို ရဲမှူးချုပ်တင်ကိုကို၏ အစီအစဉ်ဖြင့် ထောင်ချောက်ဆင် ဖမ်းဆီးခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထွက်ဆိုရာမှ ‘ဆန့်ကျင်ဘက် သက်သေ’ ပြဿနာ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေ ပုဒ်မ-၁၆၂(၁) တွင် အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြထားသည်။

ပုဒ်မ-၁၆၂။ (၁) ဤအခန်းအရ စုံစမ်း ထောက်လှမ်းနေစဉ်တွင် ရဲအရာရှိတစ်ဦးထံပေးသော မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အစစ်ခံချက်ကိုမျှ စာဖြင့်ရေးယူလျှင် အစစ်ခံသူက လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မပြုရ။ အဆိုပါ အစစ်ခံချက်ကိုဖြစ်စေ၊ ရဲနေ့စဉ်မှတ်တမ်း၌ ရေးမှတ်ထားချက်၊ အဆိုပါအစစ်ခံချက် သို့မဟုတ် ရေးမှတ်ထားချက်၏ အစိတ်အပိုင်းကိုဖြစ်စေ အောက်တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်မှလွဲ၍ ယင်းအစစ်ခံချက်ပေးသည့် အချိန်က မေးမြန်းစုံစမ်းစစ်ဆေးမှု သို့မဟုတ် စစ်ဆေးစီရင်မှု သက်သေခံချက်အဖြစ် အသုံးမပြုစေရ။ သို့ရာတွင် အထက်တွင် ဖော်ပြပါရှိသည့်အတိုင်း အစစ်ခံချက်ကို စာဖြင့် ရေးမှတ်ထားသော မည်သည့်သက်သေခံကိုမဆို အဆိုပါစုံစမ်းစစ်ဆေးမှု သို့မဟုတ် စစ်ဆေးစီရင်မှုတွင် တရားလိုဘက်မှဖြစ်စေ၊ တရားခံဘက်မှဖြစ်စေ ခေါ်ယူသောအခါ ထိုသက်သေ၏ အစစ်ခံချက်ဖြစ်ကြောင်း နည်း လမ်းတကျ ထင်ရှားဖြစ်ခဲ့လျှင် တရားခံဘက်ကဖြစ်စေ၊ တရားလိုဘက်ကဖြစ်စေ သက်သေခံ အက်ဥပဒေပုဒ်မ- ၁၄၅ အရ ပြဋ္ဌာန်းထားသော နည်းလမ်းအတိုင်း အဆိုပါသက်သေကို ဆန့်ကျင်ရန်အတွက် သို့မဟုတ် သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၅ အရ ပြဋ္ဌာန်းထားသော နည်းလမ်းအတိုင်း အဆိုပါသက်သေကို မယုံကြည်ထိုက်ကြောင်း ပြဆိုရန်အတွက် အသုံးပြုနိုင်သည်။ ၎င်းအပြင် အဆိုပါအစစ်ခံချက်၏ အစိတ်အပိုင်းကို ထိုကဲ့သို့ အသုံးပြုသောအခါ ထိုအစိတ်အပိုင်းကို ပြန်လှန်စစ်ဆေးရာ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အကြောင်း အရာတစ်စုံတစ်ရာကို ရှင်းလင်းရန်အတွက် ထိုသက်သေအား ပြန်လည်စစ်မေးရာ၌ အသုံးပြုနိုင်သည်။

■ သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၅

စပ်ဆိုင်သော အကြောင်းအရာများဖြစ်၍ စာဖြင့် ရေးသားထားသော သို့မဟုတ် စာဖြင့် ရေးမှတ်ထားသော သက်သေတစ်ဦး၏ ယခင်က ပြောဆိုချက်များကို သက်သေအား ပြသခြင်းမပြုဘဲ သို့မဟုတ် ထင်ရှားအောင် ပြုလုပ်ခြင်းမရှိဘဲ ပြန်လှန်စစ်မေးနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ရေးသားထားချက်ဖြင့် ၎င်းအား ဆန့်ကျင်လိုလျှင် ရေးသားထားချက်ကို ထင်ရှားအောင် မပြုလုပ်မီ ဆန့်ကျင်ရန် အသုံးပြုမည့် ရေးသားချက်ကို ၎င်းအား ညွှန်ပြ သတိပေးရမည်။

မောင်ကျင်ဟုတ်နှင့် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် (၁၉၄၉၊ မတစ၊ တရားလွှတ်တော်၊ စာ-၁၅၄) အမှုတွင် ‘‘တရားလိုကဖြစ်စေ၊ တရားခံကဖြစ်စေ သက်သေတစ်ဦးအား ရဲထံတွင် အစစ်ခံချက်နှင့်ပတ်သက်၍ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ-၁၆၂ အရ ဆန့် ကျင်ရန်ဖြစ်စေ၊ ယုံကြည်ထိုက်သူမဟုတ်ကြောင်း ပြသရန်ဖြစ်စေ ပြန်လှန်စစ်မေးလိုလျှင် သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ- ၁၄၅ ပါ ပြ ဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ စစ်ဆေးရမည်။ ရဲထံတွင် အစစ်ခံချက်အနက် ဆန့်ကျင်နေသည် ဆိုသောအချက်များကို ၎င်းအား ညွှန်ပြ သတိပေးပြီးနောက်မှ စစ်ဆေးရမည်’’ဟု ဖော်ပြထားသည်။

နည်းလမ်းတကျ သက်သေပြခြင်း (Duly Proved) နှင့် ရှေ့နေချုပ် နည်းဥပဒေပုဒ်မ-၇၅

အမှုတွင် ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်က ရိုက်တာ သတင်းထောက်များအမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အမှုစစ်ရဲအရာရှိက ၎င်းအား စစ်မေးခဲ့ခြင်း မပြုခဲ့ကြောင်း ငြင်းဆိုသည်။

ဤအခြေအနေတွင် ပုံမှန်အားဖြင့်ဆိုပါက ကျင့်-၁၆၂(၁)အရ ရဲစက္ကူနှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးနိုင်ရန် အမှုစစ်ရဲအရာရှိအား အရင်သက်သေတင်ပြ၍ သက်သေထွက်ဆိုချက်ကို သက်သေခံတင်သွင်းရမည်ဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ သက်သေအား အမှုစစ် ရဲက စစ်ဆေးခဲ့ကြောင်း (Duly Proved) နည်းလမ်းတကျ သက်သေပြခြင်းဖြစ်သည်။

သို့ရာတွင် နအဖအဖွဲ့၏ အမိန့်ကြေညာချက်အမှတ် (၁/၂၀၀၁)ဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် ရှေ့နေချုပ် နည်းဥပဒေပုဒ်မ-၇၅ တွင် အောက်ပါအတိုင်း ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

‘‘အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိသည် အမှုစစ်ရဲအရာရှိက စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ရဲစက္ကူအမှုတွဲပါ နေ့စဉ်မှတ်တမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော တရားလိုပြသက်သေတစ်ဦးဦးအား ပြစ်မှုဆိုင်ရာကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ- ၁၆၂ နှင့် သက်သေခံ အက်ဥပဒေပုဒ်မ-၁၄၅ တို့အရ တရားရုံးတွင် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးရန် လိုအပ်သည့်အခါ ယင်းသက်သေအား အမှုစစ်ရဲအရာရှိက စစ်ဆေးထားကြောင်း ရဲနေ့စဉ် မှတ်တမ်းကို တရားရုံးသို့ ပြသ၍ ရဲစက္ကူပါ ထွက်ဆိုချက်များနှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေး နိုင်သည်။’’

ဤပြဋ္ဌာန်းချက်အရ အမှုလိုက်အရာရှိက အမှုစစ်ရဲအရာရှိကို သက်သေတင်ပြခြင်း မပြုဘဲ ရဲနေ့စဉ်မှတ်တမ်းကို ရုံးသို့ပြသ၍ ကျင့်-၁၆၂ (၁) အရ သက်သေကို ပြန်လှန် စစ်မေးခွင့်ရခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

■ ကပ်ဖိုးကပ်ဖဲ့ ဥပဒေပြဿနာ

စစ်စစ်ပေါက်ပေါက်စဉ်းစားလျှင် ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး၊ တရားရုံးလက်စွဲစာပိုဒ်-၅၉၅ တို့နှင့် န.အ.ဖ အဖွဲ့က အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် ရှေ့နေချုပ်ရုံးနည်းဥပဒေတို့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ကွဲလွဲနေသည်ကိုတွေ့ ရမည်။ သို့ဖြစ်လျှင် မည်သည့်ဥပဒေက လွှမ်းမိုးပါသလဲ။ မည်သူ တာဝန်ခံ၍ ဖြေရှင်းပါမည်လဲ။

ဤအမှုတွင် ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်အား အဓိက စစ်မေးစဉ် စာမျက်နှာ(၄) အရောက်တွင် အထက်ပါ ရှေ့နေချုပ်နည်းဥပဒေကိုညွှန်း ၍ အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက ရဲစက္ကူဖြင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးခွင့် တောင်းခံခြင်းဖြစ်သည်။

ရုံးတော်မှ ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေပုဒ်မ ၁၆၂၊ သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၅၊ ၁၅၅ တို့ အရ တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးခွင့်ပြုခဲ့သည်။

သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၅ (သက်သေကို မယုံကြည်ထိုက်ကြောင်း ဖော်ထုတ်ခြင်း)

သက်သေသည် ယုံကြည်ထိုက်သူမဟုတ် ကြောင်း တစ်ဖက်အမှုသည်ကဖြစ်စေ၊ တရားရုံး၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ၎င်းအား တင်ပြသည့် အမှုသည်ကဖြစ်စေ အောက်ပါနည်းလမ်းများအရ ဖော်ထုတ်နိုင်သည်။

(၁) သက်သေကို သိကျွမ်းသည့်အလျောက် ၎င်းမှာ ယုံကြည်ထိုက်သူမဟုတ်ကြောင်း ယူဆသူများ၏ သက်သေခံချက်၊

(၂) သက်သေသည် သက်သေခံရန်အတွက် တံစိုးလက်ဆောင်ရရှိထားကြောင်း သို့မဟုတ် တံစိုးလက်ဆောင် ပေးမည်ဆိုသော ကတိရရှိထားကြောင်း သို့မဟုတ် အခြားမသင့် လျော်သော သွေးဆောင်မှုတစ်ခုခုကို ရရှိထားကြောင်း ထင်ရှားသော သက်သေခံချက်၊

(၃) ၎င်း၏ သက်သေခံချက်မှာ ယခင်က ပြောဆိုချက်နှင့် မညီညွတ်သဖြင့် ဆန့်ကျင်နေကြောင်း ထင်ရှားသောသက်သေခံချက်၊

(၄) လူတစ်ဦးအား မုဒိမ်းမှု သို့မဟုတ် မုဒိမ်းမှုကျူးလွန်ရန် အားထုတ်မှုဖြင့် တရားစွဲဆိုသည့်အခါ တရားလိုမသည် ကိုယ်ကျင့်တရားမရှိသော မိန်းမဖြစ်ကြောင်း တင်ပြနိုင်သည်။

ဤကဲ့သို့ မေးမြန်းရာမှာ စာမျက်နှာ (၆) အရောက်တွင် အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက သက်သေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၅၄ အရ မိမိသက်သေအား ပြန်လှန်စစ်မေးခွင့်ပြုရန် ရုံးသို့ လျှောက်ပြန်သည်။

တရားရုံးက (အဆိုပါလျှောက်ထားချက် နှင့် စပ်လျဉ်း၍ သက်သေအား ခေါ်ယူတင်ပြသည့်ဘက်မှ မိမိသက်သေအား မေးမြန်းခြင်း နှင့် စပ်လျဉ်း၍ သက်သေ၏ အထက်ပါရုံးရှေ့ ထွက်ချက်များ အခြေအနေကို ချင့်ချိန်ပြီး သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၄ အရ  ခွင့်ပြုသည်) ဟု အမိန့်ချသည်။

■ သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၄  

တစ်ဖက်အမှုသည်က ပြန်လှန်စစ်ဆေးရာတွင် မေးမြန်းနိုင်ခွင့်ရှိသည့် မေးခွန်းများကို သက်သေကို ခေါ်ယူသည့်သူက သက်သေအား မေးမြန်းစေရန် တရားရုံးက ၎င်း၏ ဆင်ခြင်တုံတရားကို သုံးစွဲလျက် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။

ငငြိမ်းနှင့် အစိုးရ (အတွဲ (၁၁)၊ ရန်ကုန် ၄) တွင် သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၄ အရ သက်သေတစ်ဦးအား တရားရုံးက ဆင်ခြင်တုံသဘောအလျောက် ဆန့်ကျင်သက်သေဟု မှတ်ယူခဲ့ရာ ထိုသို့မှတ်ယူရန် အကြောင်းတစ်စုံတစ်ရာရှိလျှင် အယူခံရုံးက ဝင်ရောက် စွက်ဖက်လိမ့်မည် မဟုတ်ပေ။ သက်သေတစ်ဦးသည် ယခင်ထွက်ဆိုချက်နှင့် ကွဲလွဲ၍ ထွက်ဆိုသော အကြောင်းတစ်ခုတည်းဖြင့် ဤပုဒ်မ ၁၅၄ ကို အသုံးပြုရန် မသင့်လျော်ချေဟု ဖော်ပြထားသည်။

သို့ဖြင့် စာမျက်နှာ (၈) ထိရောက်အောင် အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်ကို ပြန်လှန်စစ်မေးသည်။ ထိုသို့ စစ်မေးစဉ်တွင် တတိယအကြိမ်မြောက် လျှောက်ထားချက်ကို အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက ပြုလုပ်သည်။ သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၅ (၃) အရ ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်သော မယုံကြည်ထိုက်သော သက်သေအဖြစ် ကြေညာခွင့်ပြုပါရန် လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက ပထမဆုံး ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေပုဒ်မ ၁၆၂ အရ ဒုရဲမှူးမိုးရန်နိုင်ကို ရဲစက္ကူနှင့် တိုက်ဆိုင် စစ်မေးခွင့်တောင်းသည်။ ရုံးက ခွင့်ပြုသည်။ ဒုတိယ သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၅ နှင့် ၁၅၅ တို့အရ ပြန်လှန်စစ်မေးခွင့်တောင်းပြန်သည်။ ရုံးက ခွင့်ပြုသည်။ ယခု သက်သေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၅၅ (၃) အရ ဆန့်ကျင်သက်သေ (Hostile Witness) အဖြစ် ကြေညာခွင့်ပြုရန် ရုံးကို လျှောက်ပြန်သည်။

ဆန့်ကျင်သက်သေ ကြေညာရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ မိမိတင်ပြသည့် သက်သေအား ပြန်လှန်စစ်မေးခွင့် ရရှိစေရန်၊ ရဲစက္ကူ ဖြင့် တိုက်ဆိုင်စစ်မေးခွင့် ရရှိစေရန်နှင့် သက်သေခံ ဥပဒေပုဒ်မ ၁၅၅ အရ သက်သေ၏အရည်အသွေး (Merrit) ကို ထိခိုက်ပျက်ပြားစေရန် မေးမြန်းနိုင်ခွင့်ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ အထက်တွင်တင်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း အမှုလိုက်ဥပဒေအရာရှိက ရုံး၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် တရားလိုဘက်က သက်သေအား မယုံကြည်ထိုက်သော သက်သေအဖြစ် သဘောထားဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်ပြီး တရားရုံးကလည်း သက်သေအား ဆန့်ကျင်သက်သေအဖြစ် သဘောထားကြောင်း ထင်ရှားမည်ဖြစ်သည်။

‘‘သက်သေခံဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၅ က အ ထင်အရှား ပြဋ္ဌာန်းထားသည်မှာ သက်သေတစ်ဦးအား စာဖြင့် ရေးယူထားသော ၎င်း၏ ယခင်ထွက်ချက်နှင့် ဆန့်ကျင်မေးမြန်းရန် အကြံရှိလျှင် ၎င်းအား ဆန့်ကျင်မေးမြန်းရာ၌ အသုံးပြုမည့် ထွက်ချက်အပိုင်းကို ပြန်လည် သတိပေးရမည်ဆိုသည်။ ပျက်ကွက်သည်ဆိုတိုင်းသည် ဆန့်ကျင်ရာမရောက်။ ‘Contradict' ဆိုသည့်စကားရပ်မှာ ‘To Speak Against' သို့မဟုတ် ‘To Gainsay' ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။ သက်သေတစ်ဦးအား ၎င်းက အစစ်မခံခဲ့ဖူးသဖြင့် မရေးမှတ်သောအချက်ကို မေးမြန်းသင့်သည်မဟုတ်။ တစ်ခုလိမ်လျှင် အားလုံးလိမ်သည်ဆိုသော ဆောင်ပုဒ်ဟောင်းမှာ အန္တရာယ်ရှိသော ဆောင်ပုဒ်ဖြစ်သည်။ သက်သေတစ်ဦးကို အကြောင်းအရာတစ်ခု၊ နှစ်ခုတွင် မမှန်ပြောဆိုသည်ကို တွေ့ရှိရုံမျှနှင့် ၎င်း၏ အစစ်ခံချက်တစ်ခုလုံးကို လျစ်လျူရှုရန်မဟုတ် တရားရုံးက သက်သေခံချက်ကို အမှု၌တွေ့ရှိသော အကြောင်းခြင်းရာများ၊ အချက်အလက်များ အားလုံးနှင့် ဆက်စပ်၍ စဉ်းစားရသည်။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၁၆၂ အရ ရဲထံတွင် ထွက်ဆိုသော မည်သည့်သက်သေ၏ ထွက်ချက်မဆို ရည်ညွှန်းရန် တရားရုံးသို့ တောင်းဆို နိုင်သည်ဟု အစိုးရရှေ့နေကဖြစ်စေ၊ တရားရုံးကဖြစ်စေ တရားခံအား အကြံပေးရန် တာဝန်မရှိ’’ ဟု မောင်စိန်ထွန်းပါ-၂ နှင့် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၊ ၁၉၅၆ မတစ (တရားလွှတ်တော်) စာ ၁၁၅ တွင် လမ်းညွှန်ထုံးဖွဲ့ ထားပါသည်။

■ တရားမျှတ လွတ်လပ်ခြင်းနဲ့မသွေ      

ဆိုခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း ဤ ရိုက်တာ သတင်းထောက်နှစ်ဦး၏ အမှုမှာ တစ်ကမ္ဘာလုံးက အထူးစိတ်ဝင်စားစောင့်ကြည့်နေသည့် အမှုဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးသောလူမျိုး၊ ဥပဒေစိုးမိုးသော တရားရုံးနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနည်းလမ်းကျသော အရေးယူဆောင်ရွက်မှု ရှိကြောင်း ပြသရန်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ဥပဒေသမိုင်းတွင် စစ်အာဏာရှင်တို့ ကြီးစိုး လွှမ်းမိုးသောခေတ်က ထင်ရာစိုင်း၊ အိတ်ပိတ် ထောက်လှမ်းရေး ညွှန်ကြားချက်များဖြင့် တရားစီရင်ရေးကို ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ စစ် အာဏာရှင်တို့၏ အလိုဆန္ဒမှာ တရားရုံး၏  စီရင်ချက်၊ ၎င်းတို့၏ နှုတ်ထွက်မှာ တရားရုံး၏ အမိန့်ဒီဂရီဖြစ်ခဲ့သည်။ တရားစီရင်ရေး နာမည်အပျက်ကြီး ပျက်ခဲ့ရသည်။

‘‘အစွယ်ကိုလိုသူ မိဖုရား၊ အသွားစေလွှတ်သူ မင်းဧကရာဇ်၊ လေးပစ်သူက ဘုရား ကျွန်တော်၊ ဤသုံးဦးကြံဖော်တွင်မှ၊ ငမိုက်သား မုဆိုးလေ၊ နင်ချည်းပင်သေစေတော့ ကိန်းဆိုက်နေပေပြီ။’’ အတိတ်မိုက်ကြွေး မိုက်ပြစ်ကို ပစ္စုပ္ပန်က ခံစားနာကျင်နေရပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ လွတ်လပ်တရားမျှတရုံမက အကြောက်တရားကင်းသော တရားစီရင်ရေး ဖြစ်ပါစေဟု မျှော်လင့်ဆုတောင်းလိုက်ရပါသည်။