ထိရောက်သော၊ ကြံ့ခိုင်သော၊ တာဝန်ခံမှုရှိသော အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်များသည် သဘာဝရင်းမြစ်များကို စီမံရန်၊ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုများကို ထောက်ပံ့ရန်၊ ကုန်သွယ်ရေးကို အားပေးမြှင့်တင်ရန်၊ ပုဂ္ဂလိက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ဆွဲဆောင်ရန်နှင့် ကူညီထောက်ပံ့ပေးမှုများနှင့် ဆက်သွယ်စီမံ ဆောင်ရွက်ရန်တို့အား အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ် အရေးပါသည်။ အဂတိလိုက်စားခြင်းနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိခြင်းသည် ယင်းကဲ့သို့သော ရည်မှန်းချက်ရရှိရေးနှင့် ဆန့်ကျင်၍ နေတတ်သည်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှုသည် ယနေ့ခေတ်၌ အထင်ရှားဆုံး ရာဇဝတ်မှုများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ မသမာသော နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် အာဏာအလွဲသုံးစားပြုလုပ်မှုများက အံ့သြဖွယ်ကောင်းလောက်အောင် အတွေ့ရများလာသည်။ အစိုးရအဖွဲ့အဆင့် အသီးသီး၌ အတွေ့ရ အများဆုံး အဂတိလိုက်စားမှု အမျိုးအစား လေးရပ်ရှိသည်။
(၁) လာဘ်ယူခြင်း - လာဘ်ယူခြင်းသည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှု၌ အတွေ့ရ အများဆုံး အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ လာဘ်ယူခြင်းဟူသည် အစိုးရတာဝန်ရှိသူတစ်ဦးကို ငွေကြေး သို့မဟုတ် ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုပေးပြီး ဦးစားပေး ဆက်ဆံခံရအောင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဒေသခံ ဆောက်လုပ်ရေးကန်ထရိုက်တစ်ဦးက သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးကို ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း အသစ်တစ်ရပ် စတင်ရန် ခွင့်ပြုချက်၌ ပထမဦးစားပေး ရရှိအောင် လာဘ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။
(၂) အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း - အချို့သော ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံ အရာရှိများသည် များပြားလှသော ငွေကြေးပမာဏကို ကြီးကြပ်ရန် တာဝန်ယူရသည်။ ယင်းငွေကြေးများသည် ဆောက်လုပ်ရေး၊ မွမ်းမံရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ ကန်ထရိုက်များကဲ့သို့ ဒေသဆိုင်ရာ စီမံကိန်းများအတွက် ကြိုတင်လျာထားသောငွေများ ဖြစ်နိုင်သည်။ ယင်းစီမံကိန်းများကို ကြီးကြပ်ရသော အရာရှိသည် ယင်းတို့ထဲမှ ငွေအချို့ကို ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်ဘဏ်စာရင်းထဲသို့ လွှဲပြောင်းထည့်သွင်းတတ်သည်။ ယင်းသည် အလွဲသုံးစားလုပ်မှုဖြစ်သည်။ အခြားမူကွဲ ပုံစံတစ်ရပ်မှာ သက်ဆိုင်ရာ အရာရှိသည် အခြားပုဂ္ဂိုလ် သို့မဟုတ် အခြားကုမ္ပဏီတစ်ခုက ပိုင်ဆိုင်သော ငွေများကို ၎င်း၏ ကိုယ်ကျိုးအတွက် အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။
(၃) ခြိမ်းခြောက်၍ ငွေညှစ်ခြင်း - နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာရုံးများသည် ၎င်းတို့၏ အရာရှိများအား လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ အကြီးအကျယ် ပေးထားတတ်သည်။ သက်ဆိုင်ရာအရာရှိသည် ၎င်း၏ အာဏာကို အသုံးပြုလျက် အခြားသူတစ်ဦးကို ၎င်း၏အလိုကျ ပြုလုပ်ရန် ခြိမ်းခြောက်ကာ သြဇာလွှမ်းမိုးခြင်းသည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှု ပုံစံတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ယင်းအဂတိလိုက်စားမှုပုံစံသည် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံ အရာရှိတစ်ဦးက တစ်စုံတစ်ဦးနှင့်ပတ်သက်၍ ပြစ်မှုမကင်းသော အချက်အလက်များကို ထုတ်ဖော် ခြိမ်းခြောက်လျက် ၎င်းတို့နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ထိုသူအား အကျပ်ကိုင်သည့်အခါ၌ ဖြစ်ပွားသည်။
(၄) ဦးစားပေးဆက်ဆံခြင်း - ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးသည် အလုပ်အကိုင်ကိစ္စ၊ ကန်ထရိုက်ကိစ္စနှင့် အခြားအကျိုးအမြတ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အခွင့်အလမ်းများ ချပေးသည့်အခါ မျှတမှုနှင့် မှန်ကန်မှုရှိရမည်ဟု မျှော်လင့်ခံထားရပြီး ဖြစ်သည်။ သက်ဆိုင်ရာ အရာရှိတစ်ဦးက ယင်းကဲ့သို့ ချပေးရာ၌ မလျော်ကန်သော သို့မဟုတ် တရားမဝင်သော အကြောင်းခြင်းရာများ လွှမ်းမိုးလျက် ဆောင်ရွက်ပါက အဂတိလိုက်စားမှု ကျူးလွန်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးစားပေး ဆက်ဆံခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော အဂတိလိုက်စားမှု ပုံစံတစ်ရပ်မှာ Nepotism ဟုခေါ်သည့် ဆွေမျိုးကောင်းစားရေးဝါဒဖြစ်သည်။ အမှန်တကယ် အရည်အချင်း ပြည့်မီသည့် လျှောက်ထားသူများကို ခန့်ထားခြင်း သို့မဟုတ် ချပေးခြင်း မပြုဘဲ ဆွေမျိုးများနှင့် မိသားစုဝင်များကို ခန့်ထားခြင်း သို့မဟုတ် ချပေးခြင်းကို Nepotism ဟုခေါ်သည်။ ယင်းအဂတိလိုက်စားမှု အမျိုးအစား အခြားပုံစံတစ်ရပ်မှာ သူကောင်းပြုခြင်း (Patronage) ဖြစ်သည်။ သက်ဆိုင်ရာအရာရှိတစ်ဦးက ယင်းကဲ့သို့ ခန့်ထားခြင်း သို့မဟုတ် ချပေးခြင်းကို မဲရရန် သို့မဟုတ် ငွေကြေးရရန် သို့မဟုတ် အခြားအကျိုးအမြတ်များ ရရန်တို့အတွက် အလဲအလှယ် လုပ်ခြင်းဖြစ်သည်။
မည်သည့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှုမဆို နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကို ပျက်ပြားစေသည့်အပြင် နိုင်ငံဘဏ္ဍာများ ဆုံးရှုံးစေကာ အစိုးရနှင့် အခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးရသည့် ပြည်သူတို့အကြား ယုံကြည်မှုကိုပါ ပျက်စီးစေသောကြောင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှုများ ပပျောက်ရေးကို အထူးအလေးထား ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ပါကြောင်း The Daily Eleven သတင်းစာက ရေးသားအပ်ပါသည်။
ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့ထုတ် The Daily Eleven သတင်းစာ အယ်ဒီတာ့အာဘော်
