အီရစ်ထရီးယားနိုင်ငံမှ စစ်သားများသည် အီသီယိုပီးယားနိုင်ငံ၏ တီဂရေးဒေသရှိ ရာမာနယ်စပ်မြို့တွင်လုယက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သောကြောင့် စစ်ပွဲကာလအတွင်းမြို့အတွင်းရှိ နေအိမ်တစ်လုံးသည် ကြောက်ရွံ့ နေကြသော ဒေသခံများအတွက် ဆေးကုသပေးသည် နေရာဖြစ်လာခဲ့သည်။ အပြန်အလှန် အနေဖြင့် ၎င်းတို့သည် မည်သည့် နေရာများ အနီးတွင်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟူသည့် အသေးစိတ် အချက်အလက်များအား ပြန်လည်ပြောပြခဲ့ကြသည်။၎င်းတို့၏ပြောကြားချက်များကိုအမေရိကန် သူနာပြု တစ်ဦးက အံ့သြထိတ်လန့် ဖွယ်နားထောင်ခဲ့ရသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံ ကော်လိုရာဒိုပြည် နယ်ရှိ ၎င်း၏နေအိမ်မှထွက်လာခဲ့ပြီးနောက် သူသည် လူသေဆုံးမှုပေါင်းများစွာနှင့်ရင် ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

“လူ ၁,၀၀၀ လောက် ရှိမလားပဲ။ကျွန် မလည်းသေချာမသိဘူး။အမေရိကန်က ထွက်လာခဲ့ပြီးနောက်မှာ ကျွန်မမိဘတွေဆီ ကိုမပြန်နိုင်တော့ဘူး။ ဒီတိုက်ခိုက်မှုတွေသာ မကြာခင်မပြီးဆုံးဘူးဆိုရင် မိသားစုဝင်တွေ မပါဘဲ ကျွန်မတို့တွေ ထွက်ပြေးရလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းက အေပီသတင်းဌာနကိုပြောကြားခဲ့ သည်။

လူဦးရေ ခြောက်သန်းရှိသည့် တီဂရေး တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေမှုမှာ လေးလထဲသို့ဝင် ရောက်လာခဲ့သည်။ အီသီယိုပီးယားတပ်ဖွဲ့ ဝင်များနှင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များသည်အီသီ ယိုပီးယား၏အစိုးရအဖွဲ့ကို ကာလကြာရှည် ကြီးစိုးထားပြီး ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေသော တီဂရေးခေါင်းဆောင်ဟောင်းများကို လိုက် လံ ဖမ်းဆီးနေသည်။

လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က အထွေထွေရွေး ကောက်ပွဲ ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ပြီး တီဂရေးတို့က၎င်း တို့အာဏာပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ဖီဆန်ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက်တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက်တရားမ ဝင်သောအဖွဲ့အစည်းအဖြစ်ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။

တီဂရေးခေါင်းဆောင်ဟောင်းများ၏ ရန်သူဖြစ်သည့် အိမ်နီးချင်း အီရစ်ထရီးယား နိုင်ငံမှစစ်သားများသည် ယင်းပဋိပက္ခတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်လာခဲ့ပြီး ယင်းပါဝင်မှုအ ပေါ် အီသီယိုပီးယားနှင့် အီရစ်ထရီးယားတို့ က ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

အီရစ်ထရီးယားတပ်များ အီသီယိုပီးယားမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာရန် ဥရောပသမဂ္ဂ က ယခုသီတင်းပတ်အတွင်း အမေရိကန်နှင့် ပြုလုပ်သောအစည်းအဝေး၌တောင်းဆိုခဲ့သည်။ အီရစ်ထရီးယားတပ်များသည် လူမျိုးစု အကြမ်းဖက်မှုများကို ပိုမိုဆိုးရွားတင်းမာ စေခဲ့သည်ဟု ၎င်းင်းတို့က ထပ်တလဲလဲ အခိုင် အမာပြောကြားခဲ့သည်။

ကြမ်းကြုတ် ရက်စက်မှုများကို ကိုယ်တွေ့စုံစမ်းရန်အတွက် သတင်းထောက်များ၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများကို တားမြစ် ပိတ်ပင်မှုနှင့်အတူ မျက်မြင်သက်သေများ အား ဖြစ်စဉ်များကို အတည်ပြုပေးရန်စိန် ခေါ်မှုများနှင့်ကြုံတွေ့နေရသည်။

သို့သော်တီဂရေးဒေသအား ကျန်းမာ ရေးစနစ်ဆိုးရွားစွာပျက်စီးမှု၊ကျေးလက်နေ ရာအများအပြားနှင့်အလှမ်းဝေးကွာနေမှုနှင့် လူပေါင်းထောင်ချီ ငတ်မွတ်သေဆုံးရသည့်အခြေအနေနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်ဟူ သည့် ကြက်ခြေနီအဖွဲ့များ၏ သတိပေးမှုအ စရှိသည့် ထွက်ပေါ်လာသည့်သတင်းများနှင့် မျက်မြင်များ၏ပြောကြားချက်များသည် ထပ်တူကျနေခဲ့သည်။

ထိုအချိန်တွင် တီဂရေးသည်စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြန်လည်လုပ်ဆောင်လိုက်သည့် အခါ လူအားလုံး အံ့သြထိတ်လန့်ကြလိမ့် မည်ဟု Salsay Woyane တီဂရေးအတိုက် အခံပါတီအတွက် ပြည်ပရေးရာအကြီးအကဲ ဟိုင်လူကီဘီဒီနှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်နှစ်ဦး က ပြောကြားခဲ့သည် ။

တီဂရေးတွင်ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ဒေသခံ ၅၂,၀၀၀ ကျော်သေဆုံး ခဲ့သည်။၎င်းတို့သည် ဒေသတွင်းရှိအုပ်ချုပ် ရေးနေရာ တိုင်းမှ မျက်မြင်သက်သေများ၏ အချက် အလက်များကို စုဆောင်းရန်ကြိုးပမ်းနေကြ သည်ဟု ဟိုင်လူက ဆိုသည်။

“ကျွန်တော်တို့မှာ နာမည်ပေါင်း ထောင်ချီရှိပါတယ်” ဟု တီဂရေးမြို့တော် မီခီ လီ၏အပြင်ဘက်တွင် သီတင်းပတ်ပေါင်း များစွာ ပုန်းအောင်းနေသော ဟိုင်လူကဗုံး ပေါက်ကွဲသံများ၊ ပစ်ခတ်သံများကို နား ထောင်လျက်ပြောကြားခဲ့သည်။၎င်း၏ ဆွေမျိုးတစ်ဦးလည်း အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟုဆိုသည်။

“ဒါဟာ မှတ်တမ်းမှတ်ရာအနည်းဆုံး စစ်ပွဲတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးက တီ ဂရေးဒေသခံတွေကို တောင်းပန်ရလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ အရာအားလုံးနောက်ကျကုန်ပါလိမ့် မယ်” ဟု ဟိုင်လူကပြောကြားခဲ့သည်။

နှောင့်နှေးနေသည့်အကူအညီပေးပို့ မှုများ အခြေအနေတိုးတက်လာသည့်တိုင် ၎င်းနှင့် ပတ်သက်၍မေးခွန်းများထွက်ပေါ် နေခဲ့သည်။

ဥရောပတွင် ကျောင်းတက်နေသည့် တီဂရေးမှ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက “အီသီယိုပီး ယားအာဏာပိုင်တွေကကျွန်မမိသားစုတွေနေထိုင်တဲ့့ နယ်စပ်ဒေသအနီး ရှိအစားအစာ အရေးပေါ်လိုအပ်နေတဲ့ ရွာလေးကို ရောက်ရှိလာကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တီဂရေး တိုက် ခိုက်ရေးသမားတွေနဲ့ ဆက်နွှယ်နေတယ်လို့ သံသယရှိတဲ့ မိသားစုဝင်တွေကိုအစားအစာ တွေမပေးဘဲ ချန်လှပ်ထားခဲ့ပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“အကယ်လို့ ရှင်တို့ရဲ့အဖေ၊ ညီအကို မောင်နှမတွေကို မဖမ်းဆီးသွားဘူးဆိုရင် ရှင်တို့အနေနဲ့ အကူအညီရမှာမဟုတ်ဘူး။ ဆက်ပြီးဆာလောင်မှုဒဏ်ကို ခံရလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းက ညီမဖြစ်သူနှင့် Irob အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသမှ အဖြစ်အပျက်များအကြောင်းပြော ကြားခဲ့ပြီးနောက် ပြန်ပြောင်းပြောပြခဲ့သည်။  အခြားသူများကဲ့သို့ သူ့မိသားစုအတွက်စိုး ရိမ်ပူပန်နေသည်ဟုဆိုသည်။

ပဋိပက္ခအတွင်း၌ မည်သည့်အရပ်သား မှသေဆုံးခြင်းမရှိစေရဟုတစ်ချိန်ကပြော ကြားခဲ့သည့် အီသီယိုပီးယားဝန်ကြီးချုပ်အ ဘီအာမက်က လက်ရှိအချိန်၌ တီဂရေးတွင် ကြုံတွေ့နေရသော ဒုက္ခများနှင့် သေဆုံးမှု များအတွက် များစွာစိတ်မကောင်းဖြစ်မိ ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

မကြာသေးမီက အားလပ်ရက် စုဝေး တွေ့ဆုံမှုအတွင်း အီရစ်ထရီးယားစစ်သားများသည် ၎င်း၏ ဦးလေးနှင့် တူနှစ်ယောက် တို့ကိုသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ဥရောပတွင် ကျောင်းတက်နေသည့် ကျောင်းသူတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်မတို့အစိုးရအတွက် အလွန်ရှက် ရွံ့မိပါတယ်”ဟု ၎င်းကပြောကြားရင်းငိုကြွေး ခဲ့သည်။ အီသီယိုပီးယားမှသတင်းတစ်စုံတစ်ရာသိရှိနိုင်ရန် လူမှုမီဒီယာကိုအားကိုးအား ထားပြုနေရသည်။”ကျွန်မမိသားစုဝင်ထဲက တစ်ယောက်ယောက် သေသွားတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို Facebook ကနေပဲ ကြားသိရပါ တယ်”ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“မြောက်ပိုင်းမှာလူတွေသေနေကြ တယ်။ ဒေသခံတွေကိုပစ်မှတ်ထားနေတယ် လို့ကျွန်တော်ထင်တယ်။အများပြည်သူနဲ့ ပုဂ္ဂလိကဌာနတွေတိုက်ခိုက်ခံရတယ်။မြောက် ဘက်ပိုင်းမှာ အီရစ်ထရီးယားစစ်သားတွေ ဝင်ရောက်နေကြပါတယ်”ဟု လွန်ခဲ့သည့်လ က Irob မှ မီခီလီသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည့်အမျိုး သားတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယင်းပြောကြားချက်ကိုတီဂရေး၏ကြားဖြတ်အစိုးရအသစ်နှင့် အီသီယိုပီးယား လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်တို့က အတည်ပြု ထားသည်။

အီရစ်ထရီးယားစစ်သားများသည်နေ အိမ်များကိုဝင်ရောက်၍ ရွှေငွေပစ္စည်းများ၊ ဆဲလ်ဖုန်းများနှင့် ငွေကြေးများကိုရှာဖွေခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် တွေ့သမျှပစ္စည်းတိုင်းကိုယူဆောင်သွားကြသည်ဟု ရာမာမြို့မှအမေရိ ကန်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ဆိုသည်။

ထိုအမျိုးသမီးသည် အခြား တီဂရေးဒေ သခံများကဲ့သို့ နေအိမ်အတွင်း၌ နှစ်လခွဲ ကျော်ကြာပုန်းအောင်းနေခဲ့သည်။”ကျွန်မတို့တွေ အဓမ္မပြုကျင့်ခံရမှာ၊ အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ ပစ်သတ်ခံရမှာ ဒါမှမဟုတ်  ရိုက်နှက်ခံရမှာ ကြောက်နေရပါတယ်”ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

“သမီးဒီနေရာမှာ သေမယ့်အချိန်ကို စောင့်နေဖို့မလိုဘူး”ဟူ၍သူ့မိခင်၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ကျေးလက်လမ်းများမှ အက်ဝါမြို့ သို့ ၁၁ နာရီကြာလမ်းလျှောက်ခဲ့ပြီးနောက် မီခီလီမြို့တော်သို့ ကားစီးခဲ့သည်။

မီခီလီမြို့၌ သူ၏ အမေရိကန်နိုင်ငံကူး လက်မှတ်ပြသရန်တောင်းခံသည့်အစား ၎င်း၏ မှတ်ပုံတင်ကိုသာ တောင်းခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

“ကျွန်မဒီမှာမနေချင်ပါဘူး။ ကျွန်မက အမေရိကန်နိုင်ငံသားတစ်ဦးပဲ”ဟု အသံများ တုန်ယင်လျက်”ကျွန်မအရမ်းကြောက်ခဲ့ရပါ တယ်”ဟုပြောကြားခဲ့သည်။