ဗြိတိန်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် လေဘာပါတီက အပြတ်အသတ် အနိုင်ရ လိုက်မှုကြောင့် လေဘာပါတီခေါင်းဆောင် ကီယာစတားမားသည်လည်း ဗြိတိန်ဝန်ကြီး ချုပ်သစ် ဖြစ်လာသည်။

လေဘာပါတီသည် ဗြိတိန်နိုင်ငံရေး ဇာတ်ခုံတွင် ၁၀ နှစ်ကျော် အတိုက်အခံပါတီ အဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရေး စနစ်အရ ပါလီမန်အောက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ အများဆုံးအနိုင်ရသည့် နိုင်ငံ ရေးပါတီ၏ခေါင်းဆောင်က ဝန်ကြီးချုပ် နေရာကိုဆက်ခံရသည်။

ဝန်ကြီးချုပ်ငါးဦးဖြင့် တိုင်းပြည်အာဏာကို ၁၄ နှစ်ကြာ ဆုပ်ကိုင်ထားခဲ့သည့် ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီကမူ ယခုရွေးကောက် ပွဲတွင် အမတ်နေရာ ၂၅၀ ကို လက်လွှတ် လိုက်ရပြီး ပါတီသမိုင်းတစ်လျှောက် အနှစ် ၂၀၀ နီးပါးအတွင်း အဆိုးဆုံးရွေးကောက်ပွဲ ရလာဒ်နဲ့ ကြုံလိုက်ရသည်။ နိုင်ငံဘက်က ကြည့်လျှင် ၁၄ နှစ်အတွင်း နိုင်ငံရေးပါတီ သစ်တစ်ခု၏ လက်ထဲ အာဏာပထမဆုံး‌ ရောက်သွားခြင်းဖြစ်သည်။

■ ရီရှီဆူနတ် တောင်းပန်

ဝန်ကြီးချုပ်နေရာမှ ဖယ်ပေးလိုက်ရသည့် ရီရှီဆူနတ်က အမှတ် ၁၀ ဒေါင်းနင်း လမ်းနေအိမ်ရှေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ် အတွက် ၎င်းင်းတွင်တာဝန်ရှိကြောင်း ဝန်ခံခဲ့ ကာ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအား တောင်းပန် ခဲ့သည်။ လာမည့်သီတင်းပတ်များအတွင်း ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီခေါင်းဆောင်အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်မည်ဟုလည်း ၎င်းင်းက ကြေညာ သည်။

ကြီးကျယ်သည့် လေဘာအောင်ပွဲ

လေဘာပါတီ ထောက်ခံသူများအား နှုတ်ဆက်ပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်ပထမ ဆုံးပြောကြားသည့် မိန့်ခွန်းတွင် ကီယာစ တားမားက နိုင်ငံပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ခြေလှမ်းကို စတင်မည်ဟုဆိုကာ တိုင်းပြည် က ပထမ၊ ပါတီဒုတိယ ဆိုသည့်လမ်းစဉ်ဖြင့် ရှေ့ဆက်သွားမည်ဟု လူထုကို ကတိပြုခဲ့ သည်။ မဲရလာဒ်သိရပြီးနောက် အောင်ပွဲမိန့် ခွန်းတွင်လည်း စတားမားက ယခုချိန်ကစပြီး ပြောင်းလဲပြီဟု လူအုပ်ကိုပြောခဲ့သည်။

ဗြိတိန်အောက်လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၆၅၀ ရှိပြီး အမတ်နေရာတစ်ခုစီတိုင်း က မဲဆန္ဒနယ်တစ်ခု သို့မဟုတ် အရပ်ဒေသ တစ်ခုစီကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ဇူလိုင် ၅ ရက် ထွက်လာသည့် ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ်အရ လေဘာပါတီက အမတ်နေရာ ၄၁၂ နေရာ၊ ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီက ၁၂၁ နေရာ၊ လစ် ဘရယ်ဒီမိုကရက်ပါတီက ၇၁ နေရာ ရခဲ့ကြ သည်။ပါတီတစ်ခုက အမတ်နေရာအများ စုနိုင်ခဲ့လျှင် ဥပဒေထုတ်သည့်အခါ အခြား သော ပါတီများကို မှီခိုနေစရာမလိုပေ။

          ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ်ထွက်လာချိန်မှ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် စတင်တာဝန်ယူချိန်အထိ ကြားကာလသည် မြန်ဆန်လှသည်။ ဝန်ကြီး ချုပ်သစ်အတွက် ရှေ့ဝန်ကြီးချုပ်က အမှတ် ၁၀ ဒေါင်းနင်းလမ်းအိမ်မှ ၂၄ နာရီအတွင်း ထွက်ခွာပေးရသည်။ မနက်ပိုင်းမှာပင် ရီရှီ ဆူနတ် ဒေါင်းနင်းလမ်းအိမ်မှ ထွက်ခွာရေး တွင်ကူညီရန် ကားများရောက်လာကြသည်။ထို့နောက် ချားလ်စ်ဘုရင်နှင့်တွေ့ပြီး နုတ် ထွက်ကြောင်းတင်ပြမည့် ရီရှီဆူနတ်အား ဘက်ကင်ဟမ်နန်းတော်သို့ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့ သည်။ အစိုးရသစ်ဖွဲ့ရေးကိစ္စအတွက် ဝန် ကြီးချုပ်သစ်ကိုလည်း ဘုရင်က တရားဝင် ဖိတ်ခေါ်တွေ့ခဲ့သည်။

          ထို့နောက် ကမ္ဘာ့မီဒီယာများ ရှေ့ထား လျက် စတားမားက ဒေါင်းနင်းလမ်းနေအိမ် ရှေ့၌ ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တိုင်းပြည်ကို ပထမဆုံးမိန့်ခွန်းပြောကြားသည်။ ဗြိတိန် ဘုရင်အား နုတ်ထွက်စာမပေးမီ ရီရှီဆူနတ် က “သူ့ရဲ့အောင်မြင်မှုက ကျွန်တော်တို့ အားလုံးရဲ့ အောင်မြင်မှုပဲဖြစ်မှာပါ။ သူရော သူ့မိသားစုရော အဆင်ပြေပါစေလို့ ဆန္ဒပြု ပါတယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ အမြင်တွေ ဘယ်လိုပဲကွဲခဲ့ပါစေ သူဟာ သိက္ခာရှိတဲ့ ပရ ဟိတစိတ်ဓာတ်ရှိတဲ့ ကျွန်တော်လေးစားရ သူ တစ်ဦးပါ” ဟုလည်း ချီးမွမ်းခဲ့သည်။

အစိုးရသစ်စဖွဲ့

စတားမားဦးဆောင်မည့် အစိုးရသစ် တွင် အန်ဂျလာရေနာက ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်၊ ရေချယ်ရိဗ်က ပထမဆုံးအမျိုးသမီး ဘဏ္ဍာ ရေးဝန်ကြီး၊ ဒေးဗစ်လမ်မီက နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး၊ အီဗက်ကူပါက ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး တာဝန်တို့ကို အသီးသီးထမ်းဆောင်ကြမည်။ ကီယာစတားမားနှင့် ပတ်သက်သမျှ အ သက် ၆၁ နှစ်အရွယ်ရှိ စတားမားသည် ဥပ ဒေပညာကို လိဒ်တက္ကသိုလ်တွင် တက် ရောက်သင်ယူခဲ့ပြီး အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ် ဆက်တက်ခဲ့သည်။ ြံှ အစိုးရကျန်းမာ ရေး ဌာနတွင်အလုပ်လုပ်သည့် ဗစ်တိုးရီး ယားအလက်ဇန်းဒါးနှင့် အိမ်ထောင်ကျပြီး နောက် သားတစ်ဦး၊ သမီးတစ်ဦး ထွန်းကား သည်။

စတားမားက အလုပ်သမားလူတန်းစား နောက်ခံမှ တက်လှမ်းလာသူဖြစ်သည်ဟု ၎င်းင်းကိုယ်၎င်းင်း မကြာမကြာပြောလေ့ရှိသည်။ကိရိယာတန်ဆာပလာပြုလုပ်သူ ဖခင်နှင့် သူနာပြုမိခင်တို့မှ မွေးဖွားလာပြီး မိခင်က still’s disease ဟုခေါ်သည့် ရှားပါးရောဂါ ကိုခံစားနေရသည့်အတွက် စကားလည်း မပြောနိုင်၊ လမ်းလည်းမလျှောက်နိုင်တော့ ပေ။

အထက်တန်းကျောင်း အောင်ပြီး နောက် မိသားစုတွင် စတားမားက ပထမဆုံး တက္ကသိုလ်တက်ခွင့်ရသူဖြစ်သွားပြီး လိဒ် တက္ကသိုလ်တွင် ဥပဒေပညာ သင်ယူကာ၊ နောက်ပိုင်း အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်တွင် လည်း သင်ယူခဲ့သည်။

၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် စတားမားက ဝတ်လုံ တော်ရရှေ့နေဖြစ်လာကာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေကို အထူးပြုဘာသာရပ်အဖြစ် လေ့ လာခဲ့သည်။ ကာရေဘီယန်နှင့် အာဖရိကသို့ လှည့်လည်ပြီး သေဒဏ်ကျအကျဉ်းသားများ ဘက်မှ ရပ်တည်ကာကွယ်ခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့ သည့် နှစ်နှစ်အတွင်း လေဘာပါတီက လူထု သဘောထား စစ်တမ်းကောက်ယူမှုများတွင် ကြီးစိုးခဲ့သော်လည်း စတားမားသည် ဗြိတိန် ပြင်ပတွင် လူသိနည်းနေသေးသည်။

ဆာဘွဲ့ရထား

လေဘာပါတီ၏ ပါလီမန်အဖွဲ့ဝင်အ ဖြစ်နှင့် နိုင်ငံရေးလောကသို့မဝင်မီ ကီယာ စတားမားသည် လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ၊ အ စိုးရရှေ့နေဖြစ်ခဲ့သည်။ ဥပဒေရေးရာနှင့် ရာ ဇဝတ်မှုရေးရာ ဆောင်ရွက်ချက်များကြောင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဆာဘွဲ့ချီးမြှင့်ခံရသည်။

ဘရက်ဇစ်ကို သဘောမတူ

ဥရောပသမဂ္ဂမှ ဗြိတိန်ထွက်မည့် ဆုံး ဖြတ်ချက်ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ဆန္ဒခံယူပွဲပြု လုပ်ရာ စတားမားက ဆန့်ကျင်သည့်ဘက်မှ နေခဲ့သည်။ သို့သော် လေဘာခေါင်း‌ဆောင် က အကယ်၍ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့လျှင် အ ဖွဲ့ဝင် ၂၇ နိုင်ငံပါသည့် အီးယူသို့ ဗြိတိန် ပြန် ဝင်ရောက်ရေးကို ကြိုးပမ်းမည်မဟုတ်ဟု ပြောထားပြန်သည်။

ဂါဇာအရေး ရပ်တည်ချက်ပြောင်း

စတားမားသည် ဂါဇာစစ်ပွဲအရေးတွင် ၎င်းင်း၏ရပ်တည်ချက်ကြောင့် ဝေဖန်မှုများ ကြုံခဲ့ရသည်။ အစပိုင်းတွင်၎င်းင်းသည် အစ္စ ရေးစစ်ဆင်ရေးဘက်မှ ထောက်ခံသည့်အ မြင်မျိုးရှိခဲ့သည်။ဂါဇာအပစ်ရပ်ရေး တောင်း ဆိုသည့် အဆိုပြုချက်ကို ကန့်ကွက်ရန် ၎င်းင်း ၏တိုက်တွန်းချက်ကို လေဘာပါတီဝင် ၅၆ ဦးက ဖီဆန်ခဲ့သဖြင့် ၊ နောက်ပိုင်းစတားမား က ၎င်းင်း၏သဘောထားကိုပြောင်းကာ ဂါဇာ တွင် တိုက်ပွဲရပ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

အကြိုက်ဆုံး ဘောလုံးအသင်း

          စတားမားသည် အမာခံဘောလုံးပရိ သတ်ဖြစ်ပြီး အာဆင်နယ်အသင်းကို ရာ သက်ပန်အားပေးမည့်သူများထဲ ပါနေသည်။

ဇနီးက ဂျူးအနွယ်ဝင်ဖြစ်နေ

ကီယာစတားမား၏မဲဆွယ်စည်းရုံးပွဲ များသို့ ဇနီးဖြစ်သူ ဗစ်တိုးရီးယားစတားမား က ရံဖန်ရံခါသာ လိုက်လာလေ့ရှိသည်။ ဝန် ကြီးချုပ်သစ်သည် ၎င်းင်း၏မိသားစုဘဝကို လူ အာရုံစိုက်မခံရအောင် သိုသိုသိပ်သိပ် နေခဲ့ သည်။ ဗစ်တိုးရီးယားသည် လန်ဒန်မြောက် ပိုင်းတွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဖခင်က ပိုလန်-ဂျူး ကပြား၊ မိခင်ဆရာဝန်က လက်ထပ်ပြီး နောက် ဂျူးဘာသာသို့ ပြောင်းလိုက်သည်။

ဂျူးယဉ်ကျေးမှု၊ ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများ အကြား ကြီးပြင်းခဲ့ရသူပီပီ ဗစ်တိုးရီးယား သည် ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်း လှုပ်ရှားမှုများတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်တတ်ပြီး မိသားစုကိုလည်း

၎င်းင်းတို့ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကင်းကွာမသွား အောင် အုပ်ချုပ်ထားသည်။ စတားမားတို့ အိမ်တွင် ဂျူးရိုးရာကို လိုက်နာကျင့်သုံးကြ၊ တန်ဖိုးလည်းထားကြသည်။ ကီယာစတား မားက ဘုရားမဲ့ဝါဒီဖြစ်သော်လည်း မိသားစု က ပုံမှန်ဥပုသ်စောင့်လေ့ရှိသည်။

          ဗစ်တိုးရီးယား၏ မိသားစုက အစ္စရေး တွင်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် မနှစ်က အောက် တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဟားမာ့စ်အုပ်စုက အစ္စ ရေးကို ရုတ်တရက်ဝင်တိုက်လိုက်ပြီးနောက် ဇနီးသည်၏ မိသားစုလုံခြုံရေးကို ကီယာစ တားမားက အလွန်အမင်း စိတ်မအေး ဖြစ်ခဲ့ ရသည်။

ယူကရိန်းသမ္မတ ကျေးဇူးတင်

          ယူကရိန်းသမ္မတ ဇယ်လန်းစကီးက ဝန် ကြီးချုပ်သစ်စတားမားနှင့် ဖုန်းဆက်သွယ် ပြောဆိုထားကြောင်းနှင့် စတားမားကို ဂုဏ် ပြုခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။

          “ယူကရိန်းအပေါ် ဗြိတိန်ရဲ့ ပြောင်းလဲ မသွားတဲ့ ထောက်ခံအားပေးမှုကို ထပ် လောင်းအတည်ပြုပေးခဲ့လို့ ဝန်ကြီးချုပ်စ တားမားကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်” ဟု ဇယ် လန်းစကီးက ၎င်းင်း၏လူမှုကွန်ရက်တွင်   ရေး တင်ခဲ့သည်။                            

Ref: AFP