ဇွန် ၆ ရက်မှာ ကမ္ဘာကြီးကို ခြောက်လှန့်နေတဲ့ စစ်ပွဲရဲ့ အငွေ့အသက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ညည်းတွားလိုက်သူကတော့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်ပါပဲ။ သူက စစ်ပွဲရဲ့ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်တွေ ပြည့်နေတဲ့ ဆာရာဂျေဗိုက ပြည်သူတွေကို ကွဲပြားခြားနားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေနဲ့ ဘာသာရေးတွေ ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်နိုင်ပုံကို နမူနာကောင်းတစ်ရပ် ပြသဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။အသက် ၇၈ နှစ်ရှိတဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးကို ဆာရာဂျေဗိုရဲ့ အိုလံပစ်အားကစားရုံကြီးထဲကို လူပေါင်း ၆၅,၀၀၀ က ဝမ်းသာအားရ ကြိုဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ သောင်းနဲ့ချီတဲ့ လူပေါင်းများစွာဟာလည်း လမ်းတွေပေါ်မှာ သူ့ကို နှုတ်ဆက်ခဲ့ကြပါတယ်။ကမ္ဘာတစ်လွှားက ပဋိပက္ခများစွာဟာ တတိယကမ္ဘာစစ်တစ်မျိုးလို့ ခေါ်ဆိုနိုင်လောက်တဲ့ ပမာဏရှိပြီး ဆက်သွယ်ရေးတွေက ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်တာမို့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ စစ်ပွဲရဲ့ အငွေ့အသက်တွေကို ထိတွေ့ခံစားနေရတယ်လို့ ဆာရာဂျေဗိုကို တစ်ရက်ကြာ လာရောက်တဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက အားကစားရုံကြီးထဲမှာ လူထုကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက နိုင်ငံရေးတွေ အဆုံးသတ်သွားဖို့ ဒါမှမဟုတ် လက်နက်ရောင်းဝယ်ခြင်းကနေ အကျိုးအမြတ်ရရှိဖို့အတွက် အုပ်စုတွေကွဲအောင် လှုံ့ဆော်ဖို့ လိုလားနေသူတွေကို တိုက်ခိုက်ဝေဖန်ရင်း “တချို့က ဒီလိုစစ်ပွဲ အငွေ့အသက်တွေ ပေါ်လာအောင် တမင်နှိုးဆွလှုံ့ဆော်ဖို့ လိုလားနေကြတယ်” လို့ ပြောသွားပါတယ်။“ဒါပေမဲ့ စစ်ပွဲဆိုတာ ကလေးတွေ၊ မိန်းမတွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေကို ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကို ရောက်စေတယ်။ စစ်ပွဲဆိုတာ အတင်းအကျပ် ရွှေ့ပြောင်းရတာတွေ၊ အိမ်တွေ၊ လမ်းတွေနဲ့ စက်ရုံတွေ ပျက်စီးရတာတွေ ဖြစ်တယ်။ အားလုံးထဲမှာ အဆိုးဆုံးကတော့ မရေမတွက်နိုင်တဲ့ ဘဝတွေ ကြေပြုန်းရတာပါပဲ။ ဒီကလူတွေကတော့ ဒါတွေကို ကောင်းကောင်းတွေ့ကြုံ ခံစားခဲ့ရမှာပါ” လို့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ဆိုပါတယ်။ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက အစောပိုင်းမှာ ဆာရာဂျေဗိုကို ရဟူဒီဘုရားကျောင်းတွေ၊ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတွေနဲ့ ဗလီတွေ ပြည့်နေတာမို့ ဥရောပရဲ့ ဂျေရုစလင်လို့ တင်စားခေါ်ဝေါ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ယဉ်ကျေးမှုတွေ၊ နိုင်ငံတွေနဲ့ ဘာသာရေးတွေ ကူးလူးဆက်ဆံတဲ့ နေရာတစ်ခုပေ့ါ။ အဟောင်းတွေကို ပြန်လည်ပြုပြင် ထိန်းသိမ်းရင်း တံတားအသစ် အသစ်တွေ တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်တဲ့။ဆာရာဂျေဗိုကို အပျက်အစီးပုံကြီး ဖြစ်သွားစေပြီး ဘော့စနီးယားကို လူမျိုးစုတွေ ထာဝရ ကွဲထွက်သွားစေတဲ့ စစ်ပွဲကိုရည်ညွှန်းပြီး ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက နိုင်ငံရဲ့ မွတ်စလင်တွေ၊ ဆာ့ဘ်တွေနဲ့ ခရိုအက် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေကို အလွှာအသီးသီးတိုင်းမှာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး လက်ကမ်းကြိုဆိုကြဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။“ဒီလိုလုပ်ကြရင် မကြာသေးမီ အတိတ်က နက်ရှိုင်းတဲ့ ဒဏ်ရာတွေကိုတောင် ဘေးဖယ်ထားလာနိုင်မှာပါ” လို့ ဖရန်စစ်က သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်အဖွဲ့နဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။နောက်တော့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ကက်သလစ်၊ မွတ်စလင်၊ ရဟူဒီနဲ့ ရှေးရိုးခရစ် ယာန်ဘာသာတွေက ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ဆာရာဂျေဗိုအနေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံ ပေါင်းစည်းတဲ့ အချက်ပြနေရာအဖြစ် သူရဲ့ အရင်အနေအထားကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။“ကံမကောင်း အကြောင်းမလှစွာ ပဋိပက္ခတွေက စုတ်ဖြဲခဲ့တဲ့ လောကတစ်ခုအတွင်း ဒီနယ်မြေဟာ ကွဲပြားခြားနားမှုတွေ ရှိပေမယ့် ဘုံသဘောဆောင်တဲ့ လူသားဝါဒကို အခြေခံပြီး အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ဖို့ ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ အခိုင်အမာပြသတဲ့ မက်ဆေ့ချ်တစ်ရပ် ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်” လို့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ဆိုပါတယ်။ဇွန် ၆ ရက်က ဘော့စနီးယားသို့ တစ်ရက်ကြာလာရောက်သည့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်က ဂျွန်ပေါ-၂ ဒိုင်အိုဆက်ဆန်လူငယ်စင်တာ၌ လူငယ်တစ်ဦးကို နှုတ်ဆက်နေစဉ် (Photo:AFP)
ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးကို ကြိုဆိုတဲ့နေရာမှာ ညီညွတ်မှုကို ပြသနိုင်ခဲ့ပေမယ့် ဘော့စနီးယားရဲ့ ညီညွတ်ရေးဟာ ကွဲရှလွယ်တဲ့အကြောင်း သတိပြုစရာတွေ ရှာဖွေဖို့ မခက်လှပါဘူး။ အပြာရောင်နဲ့ အဝါရောင် ဘော့စနီးယား အလံတွေထက် အဖြူရောင်နဲ့ အနီရောင် ခရိုအေးရှားအလံတွေ အများကြီးပိုများနေတာ သတိပြုစရာပါ။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ရောက်လာတဲ့အခါ နိုင်ငံတော်သီချင်းကိုဆိုဖို့ရာ ဘာစကားသံမှ ထွက်မလာခဲ့ပါဘူး။ လူ့အဖွဲ့အစည်းသုံးရပ်ဟာ ဘုံစာသားတစ်ရပ်ရရှိဖို့ သဘောတူညီမှု မရရှိခဲ့ပါဘူး။အားကစားရုံတွေထဲက လူအုပ်ထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ ဘော့စနီးယားသား ခရိုအက်လူမျိုး ကာတာရီနာဂျရက်က “ဒီက လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအကြား ယုံကြည်မှုကင်းမဲ့နေသေးတာမို့ ဘော့စနီးယားဟာ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးပို့သတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးမက်ဆေ့ချ် အရေးပေါ် လိုအပ်နေပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။၁၉၉၂-၉၅ ခုနှစ် ဘော့စနီးယားစစ်ပွဲဟာ လူပေါင်း ၁၀၀,၀၀၀ နီးပါးကို သေဆုံးစေခဲ့ပါတယ်။ လူဦးရေရဲ့ ထက်ဝက်လောက်ရှိတဲ့ လူပေါင်းနှစ်သန်း နေအိမ်တွေ စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး သူတို့ထဲက တော်တော်များများဟာ ဘယ်တော့မှ ပြန်မလာကြတော့ပါဘူး။စစ်ပွဲမတိုင်ခင်က ဘော့စနီးယားမှာ ရှိခဲ့တဲ့ ခရိုအက်လူမျိုးစုရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံကျော်ကျော်ဟာ နိုင်ငံကို စွန့်ခွာသွားခဲ့ကြပြီး ဘော့စနီးယား ဆာ့ဘ်ရီပက်ဘလစ်နဲ့ ခရိုအက်မွတ်စလင် ဖက်ဒရေးရှင်းဆိုပြီး ကွဲထွက်သွားခဲ့ပါပြီ။ဆာရာဂျေဗိုရဲ့ ခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်မှာ ကက်သလစ်ဘာသာဝင်တွေဆီကနေ သက်သေထွက်ဆိုချက်တွေကိုလည်း ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ကြားခဲ့ရပါတယ်။ ကက်သလစ်သီလရှင်ဖြစ်တဲ့ ဂျူဘီကာဆီကေးရီဂျာက သူ့ကို ပြည်ပကစစ်သားတွေက ရိုက်နှက်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာကို မပြောင်းရင် သတ်ပစ်မယ်ဆိုပြီး ခြိမ်းခြောက်ခဲ့တဲ့အကြောင်း ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ကက်သလစ်ဘုန်းတော်ကြီးဖြစ်တဲ့ ဂျိုဇိုပူစကာရစ် ဆိုသူကလည်း အကျဉ်းစခန်းမှာ သူလေးလနေခဲ့ရတဲ့အကြောင်း ပြန်ပြောပြပါတယ်။ “ရက်ပေါင်း ၁၂၀ ဆိုပေမယ့် ကျွန်တော့်အတွက်တော့ နှစ်ပေါင်း ၁၂၀ လိုမျိုး ခံစားခဲ့ရတယ်” လို့ သူက ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးကို ပြောပါတယ်။“အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးတာဟာ လူသားဗေဒကျောင်းတက်တာဖြစ်ပြီး ညီညွတ်ရေးတည်ဆောက်မှု တစ်ရပ်ပါ” လို့ ပူစကာရစ်က သူတက်ရောက်ခဲ့တဲ့ ဘာသာစုံတွေ့ဆုံပွဲမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဘော့စနီးယားလူဦးရေရဲ့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ အစဉ်အလာအရ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကတော့ ဆားဘီးယား ရှေးရိုးခရစ်ယာန် အစဉ်အလာက ဆင်းသက်လာကြသူတွေပါ။ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းက သီးသန့် ခရိုအက်လူမျိုးတွေဖြစ်ပြီး သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကက်သလစ်ဘာသာဝင်တွေလို့ ဆိုကြပါတယ်။ဖရန်စစ်ဟာ ဆာရာဂျေဗိုကို ရောက်လာတဲ့ ဒုတိယမြောက် ပုပ်ရဟန်းမင်းပါပဲ။ ပထမဆုံး ဆာရာဂျေဗိုကိုရောက်ခဲ့တဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကတော့ ယန်းပေါ-၂ ပါ။ ယန်းပေါ-၂ ဟာ စစ်ပွဲအပြီး နှစ်နှစ်အကြာ နှင်းမုန်တိုင်းတွေကြားကနေ ဆာရာဂျေဗိုကို ရောက်ရှိလာခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။