(၁) လာဘော- လာဘ်ရခြင်း၊ (၂) အလာဘော- လာဘ်မရခြင်း၊ (၃) ယသော- အခြွေအရံ ရှိခြင်း၊ (၄) အယသော- အခြွေအရံ မရှိခြင်း၊ (၅) နိန္ဒာ- ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ (၆) ပသံသာ- ချီးမွမ်းခြင်း၊ (၇) သုံခံ- ချမ်းသာခြင်းနှင့် (၈) ဒုက္ခံ- ဆင်းရဲခြင်း။

- လောကဓမ္မသုတ် အဋ္ဌက အင်္ဂုတ္တိုရ်

တည်ငြိမ်ရင့်ကျက်ပြီး လောကဓံကို ခံနိုင်ရည်ရှိသည့် လူတစ်ယောက်ဖြစ်ရန် ပစ္စည်းဥစ္စာများ ရရှိနေလျှင်လည်း မာန်မတက်သင့်ကြောင်း၊ ပစ္စည်းဥစ္စာများ မရလျှင်လည်း စိတ်မဆင်းရဲသင့်ကြောင်း၊ မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများ အနား၌ ရှိနေလျှင်လည်း များစွာပျော်စရာဟု မမြင်သင့်ကြောင်း၊ မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများအနား၌ မရှိလျှင်လည်း နေတတ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ချီးမွမ်းခံရလျှင်လည်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာမဖြစ်သင့်ကြောင်း၊ ကဲ့ရဲ့ခံရလျှင်လည်း ဒေါသမဖြစ်သင့်ကြောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းကြုံတွေ့ရလျှင်လည်း ကြံကြံခံနိုင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ချမ်းသာခြင်းကို ကြုံတွေ့ရလည်း ထောင်လွှားမာန်တက်ခြင်း မဖြစ်သင့်ကြောင်း သတိမူရမည်ဟု ‘လောကဓံတရား ရှစ်ပါး’ တရားတော်က သတိပေးလျက်ရှိသည်။

ဤလောကဓံ  ရှစ်ပါးတို့တွင် ကောင်းသောလောကဓံတရားတို့နှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ ကိုယ်စိတ်နှစ်ဖြာဝမ်းသာရွှင်ပျ တကြွကြွဖြစ်နေကြသော်လည်း မကောင်းသော လောကဓံ တရားတို့နှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းကာ စိတ်ထောင်းကိုယ်ကျေဖြစ်ကြခြင်းသည် လောကဓံ၏ ရိုက်ခတ်မှုကြောင့်ဖြစ်သော တုန်လှုပ်မှုပင်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အမြဲတစေ စိတ်ချမ်းသာခြင်းကို အလိုရှိပါက လောကဓံတရား ရှစ်ပါးနှင့် ကြုံတွေ့ရတိုင်း ဆိုးဆိုးကောင်းကောင်း စိတ်မပြောင်းဘဲ သတိကပ်ကာ အထူးဆင်ခြင်နေထိုင်ကြရမည် ဖြစ်သည်။ သို့မှသာ ၃၈ ဖြာမင်္ဂလာထဲမှ အဆင့်အမြင့်ဆုံး မင်္ဂလာတို့ဖြစ်သော “ဖုဋ္ဌဿ လောကဓ​​မ္မေဟိ၊ စိတ္တံယဿန ကမ္ပတိ- လောကဓံတရားရှစ်ပါးနှင့် တွေ့ကြုံရသည့်အခါ စိတ်ကို မတုန်မလှုပ် နေနိုင်ခြင်း” တည်းဟူသော မြတ်သောမင်္ဂလာနှင့် ပြည့်စုံစွာ နေထိုင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

လောကဓံတရားရှစ်ပါးကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်းသာမက လူတိုင်းသိထိုက်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ လောကဓံရှစ်ပါး၌ မကောင်းခြင်း လေးပါး၊ ကောင်းခြင်း လေးပါး ရှိရာ ကောင်းသော လောကဓံနှင့် တွေ့ကြုံကြရသည့်အခါ ဝမ်းသာရွှင်ပြကြပြီး မကောင်းသော လောကဓံနှင့် တွေ့သည့်အခါ  တုန်လှုပ်ကြရသည်။ သင့်တင့်လျောက်ပတ်စွာ နှလုံးသွင်းတတ်ပြီး လောကဓံတရားဟူသည် “ဘုရား၊ ရဟန္တာများသော်မှ မရှောင်နိုင်သော တရားများပါတကား” ဟု သိရှိထားရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ သာရိပုတ္တရာစတုတ္ထသုတ်၌ ယခုကဲ့သို့ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူ၏။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ တင်ပျဉ်ခွေပြီးလျှင် (ကမ္မဋ္ဌာန်း အာရုံသို့) ရှေးရှုသတိကို ဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မနီးမဝေး၌ ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ တင်ပျဉ်ခွေပြီးလျှင် (ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံသို့) ရှေးရှုသတိကို ဖြစ်စေလျက် ထိုင်နေသော အသျှင်သာရိပုတြာကို မြင်တော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအကြောင်းအရာကို သိတော်မူ၍ ထိုသိသောအချိန်၌ “ကျောက်တောင်ကြီးသည် မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာတည်သကဲ့သို့ ဤအတူရဟန်းသည် မောဟကုန်ခြင်းကြောင့် ကျောက်တောင် ကြီးကဲ့သို့ မတုန်လှုပ်”ဟု ဤဥဒါန်းကို ကျူးရင့်တော်မူ၏။

ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒုက္ခသစ္စာကို အကြွင်းမဲ့ပိုင်းခြားသိမြင်ခြင်းကြောင့် သမုဒယ၊ သန္တတိပညတ်အနေနှင့် ဖုံးကွယ်လှည့်စားမှုမှန်သမျှမှနေ၍ လုံးဝလွတ်မြောက်သွားလေ သည်။ လာဘ်ရခြင်း၊ မရခြင်း၊ ချီးမွမ်းခြင်း၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ အခြွေအရံများခြင်း၊ အခြွေအရံမဲ့ခြင်း၊ ချမ်းသာခြင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းဟူသည့် လောကဓံတရားများကို အောင်နိုင်သူဖြစ်ပြီဟုဆိုသည်။ လောကဓံကို အောင်နိုင်သူသည် ဘဝကို အဆိုးဘက်မှ ရှုမြင်ခြင်းလည်း မရှိ၊ အကောင်းဘက်မှ ရှုမြင်ခြင်းလည်း မရှိတော့ဘဲ အစွန်းတရားအယူအဆအစုံစုံတို့မှနေ၍ လွတ်မြောက်သွားသည်။ ဘဝကို အဓိပ္ပာယ်မဲ့သည်ဟု ထင်မြင်ပြီး စိတ်ဝမ်းညှိုးငယ်ခြင်းလည်း မဖြစ်တော့။ အားငယ်၊ အားကိုးရာမဲ့၊ စိတ်ပျက်၊ ကြောက်လန့်၊ ငြီးငွေ့အစရှိသည်တို့လည်း မဖြစ်တော့ပေ။ သေခြင်းတရားကိုပင် ထိတ်လန့်ခြင်း မဖြစ်တော့သောကြောင့် သေခြင်းတရားကို ရင်ဆိုင်ရန် အထူးအထွေပြင်ဆင်၍ အားတင်းနေရန်လည်း မလိုတော့ဘဲ ပကတိ တည်ငြိမ်ခိုင်မာလျက် ရှိနေလေသည်။

မည်သို့ဆိုစေ၊ အမြဲတစေ စိတ်ချမ်းသာခြင်းကို အလိုရှိပါက လောကဓံတရား ရှစ် ပါးနှင့် ကြုံတွေ့ရသည့်အခါ ဆိုးဆိုးကောင်းကောင်း စိတ်မပြောင်းဘဲ သတိကပ်ကာ အထူး ဆင်ခြင်နေထိုင်ကြရမည်ဖြစ်ပါကြောင်း The Daily Eleven သတင်းစာက ရေးသားအပ်ပါသည်။

■ ဇူလိုင် ၈ ရက်နေ့ထုတ် The Daily Eleven သတင်းစာ၏ အယ်ဒီတာ့အာဘော်