ယခုနှစ်ဦးအတွင်း ထပ်မံ မပြေလည်သည်က ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအရေးဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ရေတပ်သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း နေရာယူထားသည်သာမက ဒီမိုကရေစီကို အားပေးမြှင့်တင်ရန် အကြောင်းပြကာ ထိုင်ဝမ်သို့ စစ်လက်နက်များ ရောင်းချခြင်း၊ စစ်သင်တန်းများ လေ့ကျင့်ပေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်သည်။ တရုတ်အနေနှင့်လည်း ‘တရုတ် တစ်နိုင်ငံတည်း’ မူဝါဒနှင့်အညီ ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်မပြုဟုဆိုကာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားနှင့် လေကြောင်းပိုင်နက်အတွင်း တိုက်လေယာဉ်များ ဒါဇင်နှင့်ချီကာ ပျံသန်းပြနေသည်။ တစ်ဖန်ကုလသမဂ္ဂကိုကြားခံအဖြစ်ထားပြီး ထိုင်ဝမ်ကို လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာစေရေး အမေရိကန်က ဦးဆောင်ကြိုးပမ်းနေပြန်သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ‘ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေး’ ခွဲထွက်ရေး အင်အားစုများကို ထောက်ခံနေခြင်းအား ရပ်တန့်သင့်ကြောင်းနှင့် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားတစ်လျှောက် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် ခိုင်မာသော ဆောင်ရွက်မှုများ လုပ်ဆောင်သွားသင့်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ဤသို့သော နောက်ခံအကြောင်းတရားများကို ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးဖြစ်သော ဘိုင်ဒင်နှင့်ရှီ လေလှိုင်းပေါ်၌ ရုပ်မြင်သံကြား စကားပြောဆိုကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အိမ်ဖြူတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက် (၀ါရှင်တန်)

သမ္မတဘိုင်ဒင်က အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သူ၏အကျိုးစီးပွား၊ တန်ဖိုးများနှင့်ပတ်သက်၍ သူ၏မဟာမိတ်များ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနှင့်အတူ အတူတကွ ဆက်လက် ရပ်တည်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၂၁ ရာစုအတွင်း တိုးတက်ဖြစ်တည် ကူးပြောင်းမည့် နိုင်ငံတကာစနစ်သည် လွတ်လပ်ပွင့်လင်း၍ မျှတရမည်ဖြစ်ကြောင်း အလေးပေး ပြောကြားခဲ့သည်။

ရှင်ကျန်း၊ တိဘက်နှင့် ဟောင်ကောင်ဒေသ၌ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်များကို လူ့အခွင့်အရေးနှင့်အညီ ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ လက်တွေ့ဆောင်ရွက်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ မမျှတသော ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးလုပ်နည်းလုပ်ဟန်များကြောင့် အမေရိကန်လုပ်သားများနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအပေါ် အကာအကွယ်ပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ပြောခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ပွင့်လင်းသော အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ၏ အရေးပါပုံ၊ ဒေသတွင်း ကတိပေးထားချက်များနှင့်အညီ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန် ပိုင်းဖြတ်ထားကြောင်း ရှင်းပြခဲ့သည်။ သမ္မတဘိုင်ဒင်က လွတ်လပ်သော ရေကြောင်းသွားလာမှုနှင့် လုံခြုံသော လေကြောင်းပျံသန်းရေးတို့သည် ဒေသတိုးတက်မှုအတွက် အရေးကြီးကြောင်း ထပ်မံပြောဆိုခဲ့၏။

ထိုင်ဝမ်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ‘တရုတ်တစ်နိုင်ငံတည်း’ မူဝါဒကို ကတိကဝတ်ထားဆဲဖြစ်ပြီး ထိုင်ဝမ်ဆက်ဆံရေး အက်ဥပဒေနှင့်အညီ ‘ပိုနေမြဲ ကျားနေမြဲ’ အခြေအနေကို ပျက်ယွင်းစေမည့် တစ်ဖက်သတ်ကျသော အားထုတ်မှုများ သို့မဟုတ် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားကို ဖြတ်သန်း၍ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးအပေါ် ဟန့်တားနှောင့်ယှက်မှုများကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ကြောင်း သမ္မတဘိုင်ဒင်က အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးတို့သည် ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်၏ အရေးကြီးသော တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အခန်းကဏ္ဍကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြ၏။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းအင်ဖြန့်ဖြူးမှုနှင့်ပတ်သက်၍ လိုအပ်သော ဆောင်ရွက်မှုများပြုရန် အရေးကြီးပုံကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် ဒေသတွင်းအရေးပါသည့် စိန်ခေါ်မှုများဖြစ်သော မြောက်ကိုရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အီရန်အရေးကိစ္စများကို အမြင်ချင်းဖလှယ်ခဲ့ကြသည်။ နိဂုံးချုပ်အနေနှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံး နယ်ပယ်ကဏ္ဍများစွာတွင် ဆက်လက်ဆွေးနွေးနိုင်မည့်နည်းလမ်းများနှင့် သမ္မတဘိုင်ဒင်က လေးနက်ခိုင်မာသော အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးပွဲများ၏ အရေးပါမှုကို ထောက်ပြပြောဆိုခဲ့ပါသည်။

ဆင်ဟွာသတင်းဌာန (ဘေဂျင်း)

သမ္မတဘိုင်ဒင်၏ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ်ထားရှိသည့် အမေရိကန်၏မူဝါဒကို ဆင်ခြင်မှုတရားနှင့် လက်တွေ့ကျသောလမ်းကြောင်းပေါ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိအောင် တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်စေလိုပါကြောင်း၊ တရုတ်-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အတွေ့အကြုံနှင့် သင်ခန်းစာကို အနှစ်ချုပ်ပါက ခေတ်သစ် တရုတ်-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေးသည် မူဝါဒသုံးခုကို ခိုင်မာစွာအခြေတည်သင့်ပါကြောင်း သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က အလေးထား ပြောကြားခဲ့သည်။

ပထမအနေဖြင့် အပြန်အလှန် လေးစားရမည်ဖြစ်ရာ လူမှုစနစ်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးလမ်းစဉ်ကို အပြန်အလှန်လေးစားခြင်း၊ တစ်ဖက်၏ဗဟိုအကျိုးစီးပွားနှင့် အဓိကဂရုပြုနေသည်များကို လေးစားခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေး အသီးသီးကို လေးစားခြင်းများထားရှိပြီး သာတူညီမျှဆက်ဆံကာ ကွဲလွဲမှုများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းဖြင့် တူညီမှုများကို ရှာဖွေရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဒုတိယအနေဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစွာအတူ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရမည်ဖြစ်ရာ ပဋိပက္ခထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများ မပြုခြင်းသည် နှစ်ဖက်ခိုင်မာစွာ လိုက်နာရမည့် အခြေခံစည်းမျဉ်း ဖြစ်ပါကြောင်း၊ အမေရိကန်ဘက်မှ တရုတ်-အမေရိကန် ‘အတူရပ်တည်နိုင်သည်’ ဟူသောအဆိုပေါ်တွင် ငြိမ်းချမ်းစွာအတူ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ခြင်းဟူသော စာသားကို ထပ်ဖြည့်လောင်း၍ ရပါသေးကြောင်း၊ တတိယအနေနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဖြင့် ဘုံအကျိုးစီးပွားကို ဖော်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ရာ နှစ်နိုင်ငံအကျိုးစီးပွားယှက်နွယ်မှုသည် နက်ရှိုင်းရာ သင့်မြတ်ပါက နှစ်ဖက်အတွက် အကျိုးရှိစေမည်ဖြစ်ပြီး ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မည်ဆိုပါက နှစ်ဖက်စလုံးအထိနာစေမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ကြီးမားလှသည့်ကမ္ဘာကြီးက တရုတ်-အမေရိကန် အသီးသီးနှင့် တူညီစွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လက်ခံပါကြောင်း ၊ အပြန်အလှန် အကျိုးဖြစ်ထွန်းအောင် ခိုင်မာစွာ ဆောင်ရွက်သွားရမည်ဖြစ်ရာ သူနိုင်ကိုယ်နိုင် ယှဉ်ပြိုင်ကစားမှု ပြုရမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံပြည်သူများသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို အစဉ်တန်ဖိုးထား၍ သင့်မြတ်မှုကို မြတ်နိုးကြောင်း သမ္မတရှီက ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်လူမျိုးများ၏ သွေးသားထဲတွင် သူတစ်ပါးအား ကျူးကျော်အနိုင်ကျင့် ဗိုလ်ကျမှုဗီဇမရှိကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံတော်သစ် တည်ဆောက်သည့်အချိန်မှစ၍ မည်သည့် စစ်ပွဲ သို့မဟုတ် ပဋိပက္ခကို စတင်ခဲ့ခြင်းမရှိသလို အခြားနိုင်ငံ၏ မြေတစ်လက်မကိုမျှ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့နေရာအနှံ့တွင် မိမိလမ်းစဉ်အားလိုက်နာရန် သွတ်သွင်းမှုမရှိသည့်အပြင် နိုင်ငံသီးသီးကို မိမိနိုင်ငံနှင့် လျော်ညီသော ဖွံ့ဖြိုးရေးလမ်းစဉ် ရှာဖွေလျှောက်လှမ်းကြရန်သာ တိုက်တွန်းခဲ့ပါကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြား အခြေအနေသည် တင်းမာမှုအသစ်တစ်ဖန် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း၊ ထိုသို့ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းမှာ ထိုင်ဝမ်အာဏာပိုင်များ၏ ‘အမေရိကန် အားကိုး၊ ထိုင်ဝမ်ခွဲထွက်ရေး’ ထပ်တလဲလဲ ကြံစည်မှုကြောင့်ဖြစ်ရာ အမေရိကန်ရှိ အချို့သူများက ‘ထိုင်ဝမ်ဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံကို တားဆီးရန်’ ရည်ရွယ်ချက်ရှိစွာ လုပ်ဆောင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သမ္မတရှီက ဆိုသည်။

ထိုအခြေအနေသည် အလွန်အန္တရာယ်များပြီး မီးနှင့်ကစားခြင်းဖြစ်ရာ မီးဆော့သူကိုယ်တိုင် လောင်ကျွမ်းခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်တစ်နိုင်ငံတည်း မူဝါဒနှင့် တရုတ်-အမေရိကန်နှစ်နိုင်ငံ၏ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်သုံးခုသည် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး၏ နိုင်ငံရေးအခြေခံဖြစ်ကြောင်း၊ အမေရိကန်အစိုးရ အဆက်ဆက်က ထိုကိစ္စအပေါ် တိကျရှင်းလင်းသည့် ကတိကဝတ်များရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်-အမေရိကန် ကုန်သွယ်စီးပွားဆက်ဆံရေးနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး သမ္မတရှီက တရုတ်-အမေရိကန် ကုန်သွယ်စီးပွားဆက်ဆံရေး၏ အနှစ်သာရသည် အပြန်အလှန်အကျိုး ဖြစ်ထွန်းစေရန်ဖြစ်ရာ ကုန်သွယ်စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် ကုန်သွယ်စီးပွားရေးစကားကိုသာဆိုပြီး ယင်းအရေးကိစ္စကို နိုင်ငံရေးအသွင်ပြောင်းရမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ နှစ်ဖက်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တိုးချဲ့ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အမေရိကန်အနေဖြင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအယူအဆကို ချဲ့ကား၍ အလွဲသုံးကာ တရုတ်ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းများအား ဖိနှိပ်ခြင်းကို ရပ်တန့်သင့်ကြောင်း သမ္မတရှီက ပြောကြားခဲ့သည်။

သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က တရုတ်-အမေရိကန် နှစ်နိုင်ငံသည် ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှု ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရေး ပါရီသဘောတူညီချက်ကို အတူလက်တွဲဖြစ်မြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသလို ယခုအခါ အစိမ်းရောင်ကာဗွန်လျော့နည်း စီးပွားရေးအသွင်ပြောင်းမှု၊ ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှုတို့တွင် နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ ထင်ရှားချက်အဖြစ် အပြည့်အဝဆောင်ရွက်၍ ရနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကလည်း အမေရိကန်-တရုတ် ဆက်ဆံရေးသည် ကမ္ဘာတွင် အရေးကြီးဆုံး နှစ်ဖက်ဆက်ဆံရေး ဖြစ်ကြောင်း၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီး နှစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့ပြည်သူများအတွက် ထမ်းဆောင်ရမည့် တာဝန်ဝတ္တရားများရှိပါကြောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံယှဉ်ပြိုင်မှုသည် တရားမျှတကောင်းမွန်မှုရှိအောင် ဆောင်ရွက်သင့်ရာ ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းလဲရန် မဟုတ်ကြောင်း၊ မိမိအနေဖြင့် အတိအလင်း ထပ်လောင်းပြောကြားလိုသည်မှာ အမေရိကန်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏စနစ်ကို ပြောင်းလဲရန် ရှာဖွေကြိုးစားမည်မဟုတ်သလို မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးကို အားဖြည့်၍ တရုတ်နိုင်ငံအား ဆန့်ကျင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ တရုတ်နှင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားလိုခြင်း မရှိကြောင်း၊ အမေရိကန်အစိုးရသည် ကာလကြာရှည် အစဉ်ကျင့်သုံးလာသည့် ‘တရုတ်တစ်နိုင်ငံတည်း’ မူဝါဒကို အားထားဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ‘ထိုင်ဝမ်ခွဲထွက်ရေး’ ကို အားပေးထောက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားဒေသ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးမှုရှိစေရန် မျှော်လင့်ကြောင်း သမ္မတဘိုင်ဒင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

နိဂုံးမချုပ်သေးသော သမိုင်း

ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး၏ တွေ့ဆုံမှုသည် သိသာထင်ရှားသော အကျိုးရလဒ် တစ်စုံတစ်ရာ ပေါ်ထွက်မလာခဲ့သော်လည်း ဆူညံပူလောင်နေသည့် တင်းမာမှုအချို့ကို လျှော့ချနိုင်ခဲ့ပါသည်။ စစ်ပြင်သည်နှင့်နှိုင်းစာသော် ထပ်မံဆွေးနွေးရန် လမ်းကြောင်းများ ပွင့်နေခြင်းသည် ကမ္ဘာကြီးအတွက် သတင်းကောင်းဟု ဆိုရပါမည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်၊ သမ္မတ နစ်ဆင်လက်ထက် ဟင်နရီကစ်ဆင်ဂျာ ကြိုးပမ်းခဲ့သော ပင်ပေါင်ဒီပလိုမေစီမှသည် အမေရိကန်-တရုတ်ဆက်ဆံရေး ရွှေရတုကို အပြန်အလှန် စေ့စပ်ညှိနှိုင်း နားလည်ခြင်းများဖြင့် ခရီးဆက်နိုင်ပါစေကြောင်း ဆန္ဒပြုလိုက်ရပါသည်။