''ယုံကြည်နေဆဲအရာ''
မည်သို့သော ကမ္ဘာသစ်ကို မည်သူတို့မျှော်လင့်နေကြသနည်း။
လူတို့ဖန်တီးသည့် ပဋိပက္ခများ၊ စစ်ပွဲများဖြင့်ပြည့်နှက်နေသော ကမ္ဘာကြီး၏ နေရာအတော်များများ၌ မျက်နှာမွဲလူအများတို့ အချိန်တိုင်းနီးပါး မျက်ရည် ရွှဲစို၊ သောကပိုနေရကြ၏။ ကြီးနိုင်ငယ်ညှဉ်းကမ္ဘာကြီးထဲတွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ အုပ်စုဖွဲ့မှုအောက်၌ နိုင်ငံငယ်များသည် မြေစာပင်ဘဝဖြင့်ရုန်းကန် ရှင်သန်ရင်း ၎င်းတို့၏လိုချင်သော ငြိမ်းချမ်းသာယာဝပြောသော ကမ္ဘာသစ်ကို မည်သို့မျှော်လင့်ရမည်နည်း။
အတွေးတို့ရှိနေကြ၏။ အတွေးမှတစ်ဆင့် ယုံကြည်ချက်တို့ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ကမ္ဘာသူကမ္ဘာသားအားလုံး ငြိမ်းချမ်းသာယာလိုသောစိတ်ထားဖြင့် ကမ္ဘာသစ်ကို မျှော်လင့်၊ မျှော်ကြည့်စေချင်သည်။
ကမ္ဘာကြီး၏ ကောင်းမွန်သော အနာဂတ်ကိုဖန်တီးခွင့်အရှိဆုံး၊ ပြဿနာအရှာနိုင်ဆုံး၊ အကောင်းအဆိုး နှစ်ရပ်စလုံးကို ပြုလုပ်နိုင်စွမ်းအရှိဆုံး အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံမှာ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ဖြစ်သည်ဆိုလျှင် သံသယဖြစ်ကြမည်မဟုတ်ပေ။ ယခုတော့ တရုတ်နိုင်ငံအစိုးရနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ အစိုးရ နှစ်ရပ်အပြင် ကမ္ဘာ့လူအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်လုံး၏ အသိဉာဏ်ကိုစမ်းသပ်မည့် အချိန်ကာလအခိုက်အတန့်ရောက်ရှိနေခဲ့ပြီ။ အင်အားကြီး၊ ပါဝါကြီး နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ၊ သူတို့၏ အဖွဲ့အစည်းများ၊ ၎င်းတို့၏မိတ်ဘက်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ကမ္ဘာကြီးကောင်းကျိုးအတွက် ၎င်းတို့၏နှလုံးသားများ၊ ဦးနှောက်များကို မည်သို့မည်ပုံ အသုံးချကြမည်နည်း။ ဆင်းရဲချမ်းသာလူအဖွဲ့အစည်းအားလုံး ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်မည့် ကမ္ဘာသစ်ကို ဖန်တီးနိုင်လိမ့်မည်ဟု ယနေ့ထိတိုင် ကမ္ဘာ့လူသားအားလုံး ယုံကြည်နေကြဆဲဖြစ်သည်။
''ပထမစဉ်းစားချက်''
အတိတ်ကာလ လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက် အပြိုင်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အင်ပါယာများ၊ နိုင်ငံများသည် အပြန်အလှန်စိုးရိမ်မှုများဖြင့် အင်အားဖြည့်တင်းတည်ဆောက်ရင်း နောက်ဆုံးတွင် နှစ်ဖက်ပျက်စီးစေနိုင်သော သူစီဒီးဒီးစ်ထောင်ချောက် (Thucydides Trap) ထဲသို့ ရောက်ရှိပိတ်မိသွားခဲ့ကြသည့် အခြေအနေ အတွေ့အကြုံများကို သိရှိခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။ သူစီဒီးဒီးစ်ထောင်ချောက်သည် အတိတ်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အနာဂတ်အတွက် မဟုတ်ပေ။ အင်အားကြီးနိုင်ငံကြီးများသည် အတိတ်က ကြုံတွေ့သိရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သည့် အမှားများကိုထပ်မံပြုလုပ်နေမည်လား။ လမ်းကြောင်းသစ်များနှင့်အတူ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးနည်းလမ်းတွေကို ဆက်လက်ရှာဖွေရန် တာဝန်ရှိပေသည်။ သမိုင်းက အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ကို သူစီဒီးဒီးစ်ထောင်ချက်ထဲသို့ ထပ်မံပို့ဆောင်ပေးဦးမည်လော။ မည်သို့မျှ ထပ်မံဖန်တီးခွင့်ပြုတော့မည်မဟုတ်ဟု တွေးမိသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ထိုအခြေအနေသည် သမိုင်းတစ်လျှောက် အချိန်ပေးရယူခဲ့ကြသော လူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများကို ပြန်လည် ဖျက်ဆီးခြင်းခြင်းနှင့် ကမ္ဘာမြေကို ထိခိုက်စေခြင်းသဘောရှိသောကြောင့်ပင်။
''ဒုတိယစဉ်းစားချက်''
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသည် နှစ်ကြိမ်မစဉ်းစားဘဲ စစ်ပွဲတစ်ပွဲကိုစတင်လိုက်ခြင်းသည် ရူးမိုက်ခြင်းသာဖြစ်ပြီး ဦးဆောင်သူ ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင်နှင့် ၎င်း၏နောက်လိုက်များ၊ ၎င်း၏နိုင်ငံသားများ၊ လူသားများအားလုံးနှင့် ၎င်းတို့၏ရန်သူများအပေါ်ကိုပါ ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုမြောက်သော အပြုအမူဖြစ်သည်ကို ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခနှင့် အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းစစ်ပွဲတို့က အနီးကပ်ဆုံး ထပ်မံသရုပ်ဖော်သတိပေးခဲ့ပြီဟုဆိုရမည်။ ထိုအခြေအနေများသည် လက်တွေ့ကျသော ရုပ်ရှင်ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကဲ့သို့ လူသားတို့ မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး ဆက်လက်၍လည်း သတိပေးနေသကဲ့သို့ရှိသည်။ သေချာသည်မှာ ကမ္ဘာကြီးသည် အောင်နိုင်သူမရှိဘဲ အမှောင်ထဲသို့ ကျရောက်သွားလိမ့်မည်ဟူ သော အချက်ပင်။
''တတိယစဉ်းစားချက်''
တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နှစ်နိုင်ငံသည် အကျိုးစီးပွားများနှင့်ပတ်သက်၍ အတိတ်ကပြုမှုခဲ့သည့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများကို ပြန်လည်စဉ်းစားသင်ခန်းစာယူသင့်သည်။ ကျော်လွှားသင့်သည်။ သို့မှသာ သဟဇာတရှိရှိ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးနှင့် နှစ်ဖက်အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည့် ရလဒ်ကောင်းများဆီသို့ ဦးတည်သွားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ နှစ်နိုင်ငံသည် တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ ပံ့ပိုးမှု၊ အင်အားဖြစ်စေမှုတို့ဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်မှုများတွင် အပြန်အလှန်သင်ယူနိုင်သည်။ ရုပ်ကြွင်းစွမ်းအင်အသုံးပြုခြင်းကို ကျော်လွန်နိုင်ရေး၊ နည်းပညာသစ်နှင့် စွမ်းအင်သစ်များအတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများ ပြုလုပ်နေခြင်းသည် လူသားတို့အတွက် လမ်းကြောင်းသစ်များဖောက်လုပ်ပေးနေခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့သည် တစ်ဖက်နိုင် တစ်ဖက်ရှုံးကိုဦးတည်သော ဇီရိုးဆန်းဂိမ်း (zero-sum game) ဖြင့် သယံဇာတအရင်းအမြစ်များအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ရန် လိုအပ်နေသေးသလော။ အင်အားကြီးနိုင်ငံဆီသိုဦးတည်နေသော်လည်း ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံကြီးဖြစ်နေသည့် တရုတ်သည် ပြည်တွင်းရောင်းလိုအား၊ ဝယ်လိုအားများဖြင့် အခြေအနေကောင်းလျက် စီးပွားရေးအင်အားသည်လည်း လျင်မြန်စွာတိုးချဲ့လာနေသည်။ အနာဂတ်ကာလများတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပဒေသများသို့ စက်မှုလုပ်ငန်းများနေရာရွှေ့ပြာင်းစရာမလိုဘဲ၊ ပြင်ပစျေးကွက်အများအပြားရှာစရာမလိုဘဲ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ၎င်း၏ပြည်တွင်းအခြေအနေဖြင့်ပင် လိုအပ်ချက်များ ဖြည့်ဆည်းနိုင်လိမ့်မည်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဈေးကွက်ဖြစ်လာနိုင်မည်။ တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့သည် နှစ်နိုင်ငံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အတွက် အပြုသဘောဆောင်သော မက်လုံးများဖန်တီးလျက် နှစ်နိုင်ငံလိုအပ်ချက်ကို အပြန်အလှန်အင်အားဖြည့်နိုင်မည်ဟု ယူဆသည်။ ထိုအခြေအနေများသည် နှစ်နိုင်ငံစလုံးကို သူစီဒီးဒီးစ်ထောင်ချောက်မှ လွတ်မြောက်သွားစေရန် အထောက်အကူပေးလိမ့်မည်။
''စတုတ္ထစဉ်းစားချက်''
တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နှစ်နိုင်ငံရှိ ပညာရပ်ဆိုင်ရာအသိုင်းအဝိုင်းများကလည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ သိပ္ပံပညာ၊ နည်းပညာ၊ လူမှုရေးနှင့်အခြားနယ်ပယ်များတွင် အပြန်အလှန် ဖလှယ်မှုများပြုလုပ်၍ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးကူညီမှုများ အပြန်အလှန် ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ပြန် လည်အဆင်ပြေစေရေးအတွက် အမြော်အမြင်ရှိမှု၊ ခိုင်မာတည်ကြည်မှုတို့နှင့် အတူချဉ်းကပ်ရန်လိုသည်။ နှစ်နိုင်ငံကြားတွင် တည်ရှိနေသော ဘေးအန္တရာယ်များကို ဖယ်ရှားရေးအတွက် ယခင်ကထက်ပို၍ နီးနီးကပ်ကပ်လုပ်ဆောင်ကြရန် လိုအပ်ပေသည်။
''ပ ဉ္စမစဉ်းစားချက်''
လက်တွေ့သိရှိခဲ့ရသည့် တစ်ဦးချင်းအတွေ့အကြုံများကိုအခြေခံထားသော စဉ်းစားစရာများလည်းရှိလာသည်။ ကောလိပ်ကျောင်းသားဘဝက အမေရိကန်နိုင်ငံသားများနှင့် ရင်းနှီးခင်မင်စွာရှိခဲ့ကြသည့် အတွေ့အကြုံများဖြစ်သည်။ စာရေးသူ ကောလိပ်တက်နေစဉ်အချိန်က အစိုးရလုပ်ငန်းအချို့နှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ သုတေသနလုပ်ငန်းတို့တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့စဉ် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများနှင့် အတူတကွ လက်တွဲလုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကြုံဆုံဖြတ်သန်းခဲ့သည့် အတိတ်ကာလအခြေအနေများကို စဉ်းစားမိသည့်အခါတိုင်း တရုတ်-အမေရိကန် ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှုသည် နှစ်နိုင်ငံသာမက ကမ္ဘာကြီးအတွက်ပါ အရေးပါကြောင်း ခံစားလာရသည်။
အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမားများ ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေသည့် အမေရိကန်ကို ဆက်စပ်ပတ်သက်နေသည့် နိုင်ငံများနှင့် အတွဲဖြုတ်ခြင်းကိစ္စကလည်းခေါင်းထဲရောက်လာသည်။ ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ စဉ်းစားသည့်အခါတိုင်း အတော်ခက်ခဲသည့် အချိန်ကာလတစ်ခုကို ဖြတ်သန်းနေရသလိုမျိုး ခံစားရပြန်သည်။ ဒီကပ်ပလင်း (Decoupling) ဟုခေါ်သည့် စီးပွားရေးအရ အတွဲဖြုတ်ခြင်းကိစ္စသည် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တိုက်ရိုက်မပတ်သက်ဟု ထင်ကောင်းထင်နိုင်သည်။ စေ့စေ့တွေးလျှင် ဆက်စပ်မှုရှိနေကြောင်း ထင်ထင်ရှားရှားမြင်နိုင်သည်။ နှစ်နိုင်ငံလက်တွဲဖြုတ်ရန်ကြံစည်မှုမှတစ်ဆင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများနှင့် တရုတ်နိုင်ငံသား မိတ်ဆွေများကြား ရှိရင်းစွဲခင်မင်မှုများကို ဖိအားပေးဖြတ်တောက်ရမည့်အကြောင်း စဉ်းစားမိတိုင်း ခံစားမှုတို့မွန်းကျပ်ရသည်။ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်လေးခုကာလတစ်လျှောက် နှစ်နိုင်ငံအစိုးရများကြား၊ နှစ်နိုင်ငံနိုင်ငံသားများအကြား ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု၊ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှု၊ နားလည်မှုများရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးအပါအဝင် နှစ်နိုင်ငံကြားလုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်နေမှုများကို လက်တွဲဖြုတ် (အတွဲဖြုတ်) ခြင်းသည် တကယ့်လက်တွေ့တွင်မဖြစ်နိုင်။ အထင်မှားအမြင်မှား၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးဆက်သာဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံသားအများစု စိတ်ထဲတွင်လည်းဖြစ်ပေါ်နေသည်။
''ပြင်းပြသောဆန္ဒ''
အားလုံးတွင် တူညီသော မျှော်လင့်ချက်၊ ပြင်းပြသောဆန္ဒများရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံကို တည်ငြိမ်သောဆက်ဆံမှုများ ရရှိခံစားစေလိုသည်။ နှစ်နိုင်ငံနိုင်ငံသားများကြား ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်သော ဆက်သွယ်ခင်မင်မှုများ ထိန်းသိမ်းစေလိုသည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပေါင်းလက္ခဏာ အကျိုးဆက်များကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံး ရရှိခံစားစေချင်သည်။ ယနေ့လူသားများ မှားယွင်းခဲ့သော ဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် အနာဂတ်မျိုးဆက်နောင်လာနောင်သားများမပေးဆပ်စေလို။ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ရန်လိုမုန်းတီးမှု၊ မနာလိုဝန်တိုမှုကြောင့်ဖြစ်ပေါ်ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးဆက်များကို လက်ဆင့်ကမ်းအမွေအဖြစ် မခံစားစေလိုတော့။
''အဆုံးနိဂုံး''
ခိုင်မာသောယုံကြည်ချက်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အတွေးများ၊ စဉ်းစားချက်များ အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီ။ အကောင်းဆုံးများဖြစ်စေသည့် ကမ္ဘာသစ်ကို မျှော်လင့်ခဲ့၏။ မျှော်လင့်နေ၏။ အနာဂတ်တွင်လည်း ဆက်လက်မျှော်လင့်နေပေဦးမည်။ တက်ကြွလန်းဆန်းနေသည့် စိတ်ကူးစိတ်သန်းများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများ၊ အခက်အခဲများကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်မည့်နည်းလမ်းများသည်လည်း ဆိုက်ဆိုက်မြိုက်မြိုက် ရောက်ရှိလာမည်ဟုလည်း ယုံကြည်နေမိသည်။
တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး၊ တစ်ဖွဲ့နှင့်တစ်ဖွဲ့၊ တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံကြား ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်မှုများနေရာတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ တစ်ဖွဲ့တစ်အုပ်စု တစ်နိုင်ငံကိုသာ အထူးအလေးပေးနေရာတွင် အားလုံးတန်းတူပါဝင်မှု၊ စိန်ခေါ်မှုများနေရာတွင် အခွင့်အလမ်းများစသည်ဖြင့် အစားထိုးရောက်ရှိလာလိမ့်မည်ဟု တစ်ထစ်ချ ယုံကြည်နေကြ၏။ တရုတ်-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေး ပါရာဒိုင်းအသစ်ဖော်ဆောင်နိုင်မည့် အခြေအနေသစ်တစ်ရပ်ဖြစ်လာသည့်အချိန်တွင် ၂၁ ရာစု၏ကျန်ရှိသော လေးပုံသုံးပုံ အချိန်ကာလများ၌ ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံး တည်ငြိမ်အေးချမ်းသော လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် ပြန်လည်လျှောက်လှမ်းခွင့်ရပါစေကြောင်းသာ။
