“မြန္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ အရင္က စစ္ေတာင္းစကၠဴစက္လိုမ်ိဳး၊ ဒါမွမတုတ္ ေကာ့စတစ္ဆိုဒါစက္႐ုံမ်ိဳး တစ္ခုေလာက္ေတာ့ လုပ္ေစခ်င္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီလိုစက္႐ုံေတြရွိမွပဲ ဆားၾကမ္းေစ်းႏႈန္းက မာမွာပါ။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ လက္ရွိ ဆားၾကမ္းထုတ္လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းေတြက ကုန္က်စရိတ္ေတြနဲ႔ သိပ္မကာမိဘူးျဖစ္ေနတယ္”
ဒါကေတာ့ သံျဖဴဇရပ္ၿမိဳ႕နယ္ ပငေက်းရြာက ဆားေတာင္သူတစ္ဦးက ေျပာၾကားတာပါ။
“စက္႐ုံစီမံကိန္းေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္လည္း အက်ိဳးရွိ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆားေတာင္သူေတြအတြက္လည္း အက်ိဳးရွိႏိုင္သလို၊ စက္႐ုံတည္ေဆာက္မယ့္ေနရာက ေဒသခံျပည္သူေတြလည္း အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း ရနဲ႔ အားလုံးအက်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္” လို႔ ၎ဆားေတာင္သူ ဆက္ေျပာပါတယ္။
မြန္ျပည္နယ္က ထြက္ရွိတဲ့ ဆားၾကမ္းေစ်းႏႈန္းေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလအတြင္းက ဆားၾကမ္းတစ္ပိႆာကို က်ပ္ ၁၃၀ ၀န္းက်င္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း ဆားၾကမ္း လႈိင္လႈိင္ထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ဆားၾကမ္းတစ္ပိႆာကို က်ပ္ ၈၀ သာ ေစ်းရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ဆားေတာင္သူေတြအေနနဲ႔က တြက္ေျခမကိုက္မႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။
ဆားၾကမ္းေစ်းႏႈန္း တည္ၿငိမ္မႈ မရွိျခင္းက စက္မႈကုန္ၾကမ္းအေနျဖင့္ ေစ်းကြက္မရွိျခင္းနဲ႔ Export ေစ်းက မရွာေဖြႏိုင္ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ဆားၾကမ္းေစ်းကြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ မရွိျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဆားေတာင္သူေတြက သုံးသပ္ေျပာၾကားၾကပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္းမွ ဆားၾကမ္း ေစ်းႏႈန္းအနည္းငယ္ျပန္မာခဲ့ၿပီး မတ္လအတြင္းမွာေတာ့ ဆားၾကမ္းတစ္ပိႆာကို က်ပ္ ၃၀၀ ၀န္းက်င္ကေန ၃၅၀ က်ပ္အထိ ေစ်းရခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီေစ်းႏႈန္းက ဆားၾကမ္းေစ်းကြက္သမိုင္းမွာ အျမင့္ဆုံးရတဲ့ ေစ်းျဖစ္တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။
အဲဒီအေျခအေနကလည္း အဆိုပါမတ္လအတြင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေဒသတခ်ိဳ႕မွာ မုန္တိုင္းအရွိန္နဲ႔ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ မိုးရြာသြန္းမႈျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး မြန္ျပည္နယ္အတြင္းမွာလည္း မိုးသည္းထန္စြာရြာသြန္းမႈမ်ားရွိခဲ့ကာ ဆားကြင္းမ်ား ပ်က္စီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆားေတာင္သူေတြထံမွ သိရပါတယ္။
“အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဆားထြက္ခါနီးခ်ိန္မွာ မိုးရြာခ်လိုက္ေတာ့ အားလုံးဆုံး႐ႈံးကုန္တယ္။ မိုးရြာၿပီးလို႔ ေနျပန္ပြင့္လာလို႔ရွိရင္ ဆားလွမ္းကြက္ေတြမွာ ေရေတြျပန္ေဖာက္ထုတ္ၿပီးေတာ့ ေနျပန္လွန္းရျပန္တယ္။ ၿပီးရင္ ဒလိမ့္နဲ႔ ျပန္လွိမ့္ရတယ္။ ဆားကြက္ မေျခာက္တ ေျခာက္အခ်ိန္မွာ မိုးကျပန္ရြာခ် ျပန္။ ၿပီးရင္ ေနကျပန္ပူလာလိုက္နဲ႔ လုံးခ်ာလည္လိုက္ေနၾကတယ္။ အခုကာလ ထုတ္လုပ္မႈ ကုန္က်စရိတ္က အရမ္းကိုမ်ားေနေတာ့ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြမ်ားခဲ့တယ္။ ဆားၾကမ္း တစ္ပိႆာကို က်ပ္ ၃၀၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ ေစ်းေပါက္ေပမဲ့ ေရာင္းစရာဆားက မရွိၾကဘူး” လို႔ သံျဖဴ ဇရပ္ၿမိဳ႕နယ္က ဆားေတာင္သူ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
ထို႔ျပင္ ဆားၾကမ္းအထြက္ႏႈန္းကလည္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္ကို ေရာက္သြားၿပီး ပုံမွန္ရာသီမွာ ဆား ပိႆာခ်ိန္ ၁၂ သိန္းခန႔္ထြက္ခဲ့ေပမဲ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဆားရာသီမွာေတာ့ ဆား ပိႆာခ်ိန္ ငါးသိန္းခန႔္သာရတယ္လို႔ ဆားေတာင္သူေတြရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္ေတြအရ သိရပါတယ္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္၊ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ လာနီညာရာသီဥတုက ႏွစ္ႏွစ္ဆက္တိုက္ျဖစ္ပြားေတာ့ ဆားေတြက အထြက္နည္းသြားတယ္။ ဒီႏွစ္က အေရာင္းအ၀ယ္ေစ်းႏႈန္းက မဆိုးဘူးလို႔ေျပာလို႔ရပါတယ္။ အေရာင္းအ၀ယ္လည္း သြက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မႏွစ္က ေစ်းႏႈန္းမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ အခုလက္ရွိက ဆားၾကမ္းတစ္ပိႆာကို ၁၆၅ က်ပ္ရွိတယ္။ ဆားၾကမ္းအထြက္ႏႈန္းနဲ႔ ျပန္ၾကည့္ရင္ ေစ်းႏႈန္းက မဆိုးဘူးလို႔ပဲ ေျပာရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ သၾကၤန္လြန္လို႔ ေနဆက္ၿပီးပြင့္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆားကပိုရလာႏိုင္ တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆားၾကမ္းေစ်းႏႈန္းက ထပ္က်ႏိုင္တဲ့အေနအထားမ်ိဳး ရွိလာႏိုင္ပါတယ္”လို႔ ပငေက်းရြာက ဆားေတာင္သူတစ္ဦးက သုံးသပ္ေျပာၾကားပါတယ္။
ဆားၾကမ္းေစ်းႏႈန္းေတြက နိမ့္တစ္လွည့္၊ ျမင့္တစ္လွည့္ဆိုေပမဲ့ ေခတ္ကာလအေျခအေနအရ ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္က အက်ဘက္မွာ ရွိမေနပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနေတြေၾကာင့္လည္း ဆားကို ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္အသုံးျပဳႏိုင္တဲ့၊ အသုံးျပဳမယ့္ စက္႐ုံစီမံကိန္းေတြကို ဆားေတာင္သူေတြက ေတာင့္တတာလည္း မဆန္းပါဘူး။
လက္ရွိ မြန္ျပည္နယ္အတြင္း ေကာ့စတစ္ဆိုဒါစက္႐ုံတစ္႐ုံ တည္ေဆာက္ရန္ အစီအစဥ္လုပ္ေနတယ္လို႔ ၾကားသိေနရေၾကာင္းနဲ႔ ထိုစက္႐ုံျဖစ္ေျမာက္သြားပါက ဆားၾကမ္းေစ်းကြက္က ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို ေကာင္းသြားႏိုင္ေၾကာင္း သတၱဳ တြင္း၀န္ႀကီးဌာန မြန္ျပည္နယ္ဆားလုပ္ငန္းဌာနက တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ဆိုပါတယ္။
၎ကဆက္လက္ၿပီး “ယခင္က စစ္ေတာင္းစကၠဴစက္ရွိေနတဲ့အတြက္ အဲဒီမွာ ဆားၾကမ္းေတြကို အမ်ားႀကီး သုံးတာေလ။ အဲဒါမ်ိဳးေတြမရွိေတာ့ မြန္ျပည္နယ္အတြင္းမွာက ဆားေစ်းကြက္က အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္သြားတာပါ”လို႔ ေျပာပါတယ္။
ထိုအေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆားေတာင္သူတစ္ဦးက “ေကာ့စတစ္ဆိုဒါ စက္႐ုံဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔လို ဆားေတာင္သူေတြရဲ႕ အိပ္မက္ပါပဲ။ အရင္က သထုံၿမိဳ႕နယ္ ဒုံသမိေခ်ာင္းေဘးမွာ ေကာ့စတစ္ဆိုဒါစက္႐ုံတည္ေဆာက္ဖို႔ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္က အုတ္ျမစ္တည္ခဲ့တယ္လို႔ ၾကားသိခဲ့ရတယ္။
၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုႏွစ္ေလာက္ဆိုရင္ စက္႐ုံကတည္ေဆာက္ၿပီးလို႔ လည္ပတ္ႏိုင္ၿပီးလို႔ ေကာ့စတစ္ဆိုဒါလည္းထြက္ၿပီ။ ဆားေတြကိုလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ပို႔ရၿပီးေပါ့ဗ်ာ။ တကယ္လို႔ အဲဒီစက္႐ုံသာတည္ ေဆာက္ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မြန္ျပည္နယ္ကထြက္မယ့္ ဆားနဲ႔မလုံေလာက္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဧရာ၀တီတိုင္းဘက္က ဆားေတြကို သေဘၤာနဲ႔တိုက္လာၿပီး ဒုံသမိေခ်ာင္းကေနတစ္ဆင့္ စက္႐ုံကိုပို႔ေဆာင္ၾကေပါ့ဗ်ာ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စက္႐ုံလည္ပတ္ဖို႔ တစ္ႏွစ္ကို ဆားတန္ခ်ိန္ ၅၀၀၀၀ ေက်ာ္လိုအပ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔မြန္ျပည္နယ္က ဆားထြက္တာက တန္ခ်ိန္ ၄၀၀၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ပဲ ထုတ္ႏိုင္တယ္ဆိုေတာ့ ေဒသစားသုံးမႈလည္း ရွိေသးတယ္။ ျပည္နယ္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ေဒသေတြကိုလည္း ပို႔ရတယ္။ ျပည္နယ္အတြင္းမွာလည္း အသုံးျပဳရေသးတယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္လိုမွမေလာက္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ စက္႐ုံတည္ေဆာက္ၿပီး လည္ပတ္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ဧရာ၀တီတိုင္းဘက္က ဆားပါ ကူေပးရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ စက္႐ုံစီမံကိန္းလည္း ရပ္သြားတယ္လို႔သိရေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိေတာ့သလို ခံစားရတယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
“အခု ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာကို တြန္းအားေပးခ်င္တာကလည္း မြန္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ စစ္ေတာင္းစကၠဴစက္လိုမ်ိဳး စက္႐ုံရွိမွ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဆားေစ်းႏႈန္း ကမာမွာဗ်။ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ႏထစသမအ က သူ႔ဟာနဲ႔သူျဖစ္မယ္။ အကယ္၍မ်ား ေကာ့စတစ္ဆို ဒါစက္႐ုံျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ေရာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆားေတာင္သူေတြ အတြက္ေရာ၊ ေဒသခံေတြရဲ႕ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းရရွိေရးအတြက္ပါ အားလုံးအဆင္ေျပႏိုင္မွာပါ” လို႔ ၎ဆားေတာင္သူက ဆက္လက္ေျပာပါတယ္။
ေခတ္ကာလအေျခအေနအရ အခက္အခဲေတြက ပုံစံမ်ိဳးစုံနဲ႔ရွိေနေပမဲ့လည္း အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးအလို႔ငွာ ေဆာင္ရြက္စရာရွိတာေတြကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ၾကဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ တိုက္တြန္းပါရေစ။
