လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၃၀ တွင် စစ်အေး ပြီးဆုံးခဲ့ပြီးကတည်းက ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်  စုဟောင်း၏ နယ်နိမိတ်များကို ပြန်လည်ရေးဆွဲရန် ယခုထိသမ္မတဗလာဒီမာပူတင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် ရန်လိုမှုအများဆုံး လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုမှာ ယူကရိန်းကို ဝင်ရောက်ကျူး ကျော်မှုပင်ဖြစ်ပါသည်။  ပူတင်နောက်ဆုံး လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် နောက်ထပ်အပြင်းထန် ဆုံးလုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုမှာ ရုရှား၏နျူကလီးယားဟန့်တားမှုကို အသင့်အနေအထား ဖြစ်အောင်ပြင်ထားရန် ညွှန်ကြားလိုက်သော အချက်ဖြစ်ပါသည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် အ နောက်နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးများ လျင်မြန်စွာဆိုးရွားလာနေပုံကို မနှစ်မြို့ဖွယ်အချက် ပြမှုတစ်ခုဖြစ်လာသည်။

ယူကရိန်းကို စစ်ပွဲဆင်နွှဲခြင်းသည်သမ္မတပူတင်အတွက် မကြုံစဖူးစွန့်စားမှုဖြစ်သည်။ ထိုစွန့်စားမှုကြောင့် သူ့နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးကို အဟန့်အတားများဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်သည့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအသစ်များကို ချရန် အမေရိကန်နှင့်ဥရောပတို့က ယခုအခါ စဉ်းစားနေကြပြီဖြစ်သည်။ ကရင်မလင်ကိုဖိအား တင်းတင်းကျပ်ကျပ်ပေးရန် အနောက်အနေဖြင့် သတိကြီးကြီးထားလျက် လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု အချို့က မကျေမနပ်ပြောနေကြသည့်တိုင် မကြာသေးခင်ကပင်အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့က ရုရှားသမ္မတ ပူတင်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတို့ကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အရေးယူမှုများ ချမှတ်ခဲ့ကြသည်။

ရုရှားကဥရောပကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ အဓိကတင်ပို့နေသည်ဆိုသော အရှိန်သြဇာကို ပူတင်ကပိုင်ဆိုင်ထားသည်။

စစ်ပွဲအဆုံးသတ်ရေး၊ အပစ်ရပ်စဲရေးအတွက် ဆွေးနွေးမှုများ လုပ်နေသည်ဆိုသော်လည်း လက်ရှိအချိန်ထိ ယင်းဆွေးနွေးမှုများ အဆင်မပြေသေးပါ။ ယူကရိန်းသည်ကား စစ်မြေပြင်အတိဖြစ်ကာ အရပ်သားသေဆုံး မှုများရှိလာခဲ့သည်။

ယူကရိန်းသမ္မတ ဇယ်လန်စကီးက နိုင်ငံတကာကြေးစား စစ်သားများပါသော ယူကရိန်းစစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း မကြာသေးခင်က ကြေညာခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်ကာလများက စပိန်ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း စပိန်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံကို ခုခံကာကွယ်ရာတွင် အထောက်အကူပေးခဲ့သော နိုင်ငံတကာတပ် မဟာမျိုးဖွဲ့သည့် သဘောဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ခြင်းမှာ ဥရောပတစ်ခုလုံး နှင့် တိုက်ရမည့်စစ်ပွဲအစဟု ဇယ်လန်စကီးက ပြောသည်။ ကျူးကျော်မှုမတိုင်မီ ရုရှားသည် ယူကရိန်းနယ်စပ်တစ်လျောက်တွင် တိုက်ပွဲဝင်စစ်သည် ၁၉၀,၀၀၀ အထိချထားသည်။ ယူကရိန်း၌ စစ်သည် ၂၀၀,၀၀၀ ရှိသည့် အားကောင်းသော စစ်တပ်ရှိသည်။ ထို့အပြင် အရန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ထောင်သောင်းချီရှိနေသည်။

ရုရှားက ယူကရိန်းကိုကျူးကျော်ရသည့် အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ ယူကရိန်းရှိ ရုရှားဘာ သာစကားပြောပြည်သူများကို အကာအကွယ်ပေးရန်ဖြစ်သည်ဟု ပူတင်ကပြောသည်။ အထူး  သဖြင့်သမ္မတနိုင်ငံများအဖြစ် ကြေညာထားသောဒွန်းနက် နှင့် လူဟန်တို့က ရုရှားစကားပြောပြည်သူများကို ကာကွယ်ရန်ဖြစ်သည် ဟုုဆိုသည်။ ယင်းဒေသနှစ်ခုသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ယူကရိန်းမှခွဲထွက်ခဲ့သော ဒေသ များဖြစ်သည်။ ယင်းကိစ္စကိုပူတင်က နာဇီဝါဒသုတ်သင်ရေးဟု ခေါ်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင်နိုင်ငံ ရေးလေ့လာဆန်းစစ်သူအချို့က ပူတင်အနေဖြင့် အခြေအမြစ်မရှိ ပြောဆိုခြင်းဖြစ်ကြောင်း ရှုမြင်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်ရှိသူအချို့ နာဇီဂျာမနီဘက်ကပါနေပုံမျိုး ပူတင်သည် ယူကရိန်းနိုင်ငံရေးသမားများကို အနောက်၏ရုပ်သေးရုပ်များ အဖြစ် ပုံဖော်ရန် ကြိုးစားခြင်းဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။

ရုရှား၏ပြောဆိုမှုများကို ယူကရိန်း ဘက်ကငြင်းဆန်ခဲ့ပြီး ရုရှားသည်နယ်မြေကို ပြန်သိမ်းရန်ကြိုးစားခြင်း သို့မဟုတ် နာဇီဝါဒသစ်ကိုတစ်နည်းနည်းဖြင့် အကြိုက်တွေ့နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ယူကရိန်း သမ္မတ ဇယ်လန်စကီးမှာ ဂျုးဇာစ်မြစ်ဖြစ်သည်။ ရုရှားမကျူးကျော်မီ ရုရှားပြည်သူများကို မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ရာ၌ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ယူကရိန်းရှစ်သန်းသေခဲ့သည်ဟု ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ကာ မိမိအဘိုးမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဆိုဗီယက်အရာရှိအဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်ဟု ပြောခဲ့သည်။

သမ္မတပူတင်ကမူ ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားကိုခွဲခြား၍မရ၊ လူမျိုးတစ်မျိုးတည်း၊ တစ်နိုင်ငံတည်းဟုယူဆထားသည်။ ထို့ကြောင့် ယူကရိန်းက အနောက်အုပ်စုနှင့်ပိုမိုနီးစပ်ကာ နေတိုးအဖွဲ့ထဲ ဝင်လိုနေခြင်းကို ပူတင်က နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း သံသယဖြစ်နေသည်။  ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်အေးအပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု မပြိုကွဲမီယူကရိန်းသည် ဆိုဗီယက်၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုပြိုကွဲသွားပြီးနောက် ရုရှားသည် စီးပွားရေးပါ၀ါနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာတို့ အများအပြားဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

သို့တိုင် ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများသည်  ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားပြောဆိုမှု မြင့်တက်လာခဲ့ကာ ဥရောပသမဂ္ဂကို ဝင်ရန် ထောက်ခံမှု ပိုမိုများပြားလာသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် မတိုင်ခင် စစ်တမ်းများ၌ ဥရောပသမဂ္ဂသို့ဝင် ရေး သို့မဟုတ် ရုရှားဦးဆောင်သော စီးပွားရေးအုပ်စုသို့ဝင်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယူကရိန်းလူထုအကြားတွင် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် သဘောထားကွဲလွဲမှု ညီမျှနေသည်ကိုတွေ့ရသည်။ လွန်ခဲ့သော နိုဝင်ဘာတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ သည့်စစ်တမ်း၌ ပြည်သူ ၅၈ ရာခိုင်နှုန်းက ဥရောပသမဂ္ဂက လိုလားနေကြောင်းတွေ့ရပြီး  ရုရှားအုပ်စုကိုလိုလားသူ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်း ရှိနေသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ရုရှားတိုင်းရင်းသားများနှင့် ရုရှားစကားပြောသူအများအပြားရှိသည့်  ယူကရိန်းတောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းတို့က ပြည်သူများကပင် ယခုအခါ ဥရောပသမဂ္ဂကိုလိုလားနေကြောင်း သဘောထား စစ်တမ်းများအရ သိရသည်။

ရုရှားစစ်ဆင်ရေးသည် ပူတင်က ရုရှား၏ သြဇာရပ်ဝန်းကို မှန်မှန်ချဲ့ထွင်နေသည်ဆို သောမူဝါဒကိုဆက်လက်အ ကောင်အထည်ဖော်နေကြောင်း ပြသလိုက်ခြင်းဖြစ်ကာ ဆိုဗီ ယက်ပြည်ထောင်စုဟောင်း နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဘီလာရုစ်၊ ဂျော်ဂျီယာနှင့် မော်လ်ဒိုဗာ တို့အပေါ် မော်စကို၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ခိုင်ခိုင်မာမာသက်သေပြလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် ရုရှား၏ အနောက်ဘက် စစ်နံတွင်တည်ရှိနေခြင်းဖြစ်ရာ သမိုင်းအစဉ်အလာအားဖြင့် ထိုနေရာသည် ရုရှားကိုတိုက်ခိုက်ရန် အလွယ်ကူဆုံးနေရာဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းကို ထိုးစစ်အရှိန်မြှင့်တင်နေချိန်၌ ပူတင်က ရုရှားနျူကလီးယားတပ်ကို အသင့်အနေအားရှိနေရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။  ရုရှားသည် နျူကလီးယားထိပ်ဖူး ၁,၅၀၀ ကျော်ကို ဖြန့်ကြက်ထားသည်။ အရန်ထိပ်ဖူး ၃,၀၀၀ နီးပါးရှိသည်ဟု Bulletin of the Atomic Scientists က ထုတ်ပြန်သော လေ့လာချက်အရ သိရသည်။

ပူတင်၏ ကြေညာချက်ကြောင့် ယခုအခါ ရုရှားနျူကလီးယားတပ်ဖွဲ့များသည် ပစ်လွှတ်ရန်အသင့်ဖြစ်နေကာ အချိန်ပိုင်းအတွင်း တုံ့ပြန်နိုင်မည့် အနေအထားဖြစ်နေသည် ဆိုသော်လည်း ယင်းသည် အန္တရာယ် ခံတွင်းဝအတွင်းသက်ဆင်းသည့် အရဲစွန့် သည့်လုပ်ရပ်လည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။

နေတိုးစစ်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ရုရှားကိုခြိမ်းခြောက်ခြင်းမရှိဟု အမေရိကန်အစိုးရဘက်က ပြောသည်။ သို့တိုင် ယူကရိန်းနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသည့် နေတိုးအရှေ့ဘက်စစ်နံကို နေတိုးမဟာမိတ်အဖွဲ့က အင်အား တိုးမြှင့်လျက်ရှိကာ ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ ချထားခြင်း၊ ယင်းဒေသများသို့ သင်္ဘောများ စေလွှတ်ခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်နေသည်။ ဥရောပသမဂ္ဂကယူကရိန်းကိုချေးငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၃ ဘီလျံထုတ်ချေးရန် စီစဉ် ထားသည်။ ဖြန့်ကြက်ချထားနိုင်ရေးအတွက် ပြင်ဆင်ထားရန် စစ်သားထောင်ပေါင်းများစွာကို အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (ပင်တဂွန်) က ညွှန်ကြားထားသည်။ ရုရှားကျူးကျော်မှုက စစ်ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းရင်း  ဖြစ်သည်ဟု နေတိုးအတွင်းရေးမှူး ချုပ်ဂျန်စ်စတိုလ်တန်ဘတ်က ပြောကြားခဲ့ပြီး ရုရှားသည် ကျူးကျော်မှုကို တမင်ရည်ရွယ်၍ လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကာ သွေးအေးအေးဖြင့် အချိန် ပေးစီစဉ်ထားခြင်းဖြစ်သည် ဟုဆိုသည်။

ယူကရိန်းကိုပူတင်၏ ကျူးကျော်မှုက  ရုရှားကိုစီးပွားရေးအရရော၊ မဟာဗျူဟာ အရပါ အထိနာစေမည် ဟုအမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က ပြောကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန်က ယူကရိန်းကို နောက်ထပ်စစ်ရေးအကူအညီ အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၃၅၀ ပေးမည်ဟု  နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကင်က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ရုရှားသံချပ်ကာယာဉ်များ၊ လေကြောင်းချီတပ်များကို ယူကရိန်းက ခုခံ ရာတွင် အထောက်အကူပြုမည့် ပြင်းထန်သောကာကွယ်ရေး အကူအညီများလည်း ပါဝင်မည်ဟုဆိုသည်။

အမေရိကန်က ယူကရိန်းကိုပံ့ပိုးပေး မည့် လက်နက်များထဲတွင် တင့်ဖျက်လက် နက်ဖြစ်သည့်  Jovelin လေယာဉ်ပစ်ဒုံးကျည် Stinger တို့အပါအဝင် လက်နက်ငယ်များ၊ ခဲယမ်းများပါဝင်မည်ဟု အမေရိကန်တာဝန်ရှိ သူများက ပြောသည်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသည့်အခါ ယူကရိန်းသည် လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သည်။ ယူကရိန်းသည် အမေရိကန်နှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးရှိသည်။ ရုရှား၏ စဉ်ဆက်မပြတ် ရန်လိုမှုများကြောင့် အမေရိကန်ကယူကရိန်းကို ဒီမိုကရေစီထွန်းကားသည့် နိုင်ငံအဖြစ်မြင်ရရန် စိတ်အားထက်သန်လျက်ရှိသည်။

ယူကရိန်းသည် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်မဟုတ် သေးသော်လည်း နေတိုး၏မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ နောင်တွင် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာ နိုင်ရေးအတွက် သဘောတူညီချက်များရှိထားသည်။ ယူကရိန်းနေတိုးအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာရေး အလားအလာသည် အနီးဆုံးကာလတွင်ဖြစ် နိုင်ဖွယ်ရာမရှိသေးဟု အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က ပြောကြားထားပြီး ယူကရိန်းကို နေတိုးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ်လက်ခံရေးမှာ နေတိုး မဟာမိတ်အဖွဲ့က အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်ဟု ဆိုသည်။

Ref: The Wall Street Journal