“NCA နဲ့ အနည်းငယ်ကွဲပြားမှုရှိရင် ဒါက NCA ဘောင်ကိုကျော်တာလားပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး အမြဲတမ်း တိုင်းတာနေတာတွေရှိတယ်။  အဲဒီကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ တိုင်းတာနေတဲ့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးတဲ့အခါမှာ ခရီးရောက်သင့်သလောက် မရောက်ဘူးပေါ့”

တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရေးအတွက် ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖက်ဒရယ်ကောင်စီ UNFC ရဲ့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့(DPN) နဲ့ အစိုးရမှ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်(PC) တို့၏ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုကာလ တစ်နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ယင်းကဲ့သို့ တစ်နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှု အခြေအနေများ၊  UNFC အဖွဲ့ဝင်များ၊ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်မှု အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်၍  UNFC ၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့DPN ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ရခိုင်ပြည်အမျိုးသားကောင်စီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးထွန်းဇော်နဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများထဲက တချို့ကို ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

မေး - မင်္ဂလာပါ။ ဆရာတို့ DPN နဲ့ အစိုးရရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင် PC နဲ့ ဆွေးနွေးနေတာ အခုဆိုရင် ၁၅ လကြာမြင့်ခဲ့ပြီပေါ့။ အဲဒီ ၁၅ လ ကာလအတွင်းမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအခြေအနေ ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။

ဖြေ - ကျွန်တော်တို့ ဒီတစ်ခေါက် ၂၃ ရက်နဲ့ ၂၄ ရက်မှာဆွေးနွေးခဲ့တာ သတ္တမအကြိမ်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီသတ္တမအကြိမ် ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နဲ့ ဆွေးနွေးမှုထဲမှာတော့ ကျွန်တော်တို့  DPN ရဲ့အဆိုပြုထားတဲ့ အချက် ကိုးချက်အပေါ်မှာ ဆွေးနွေးတာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဆဋ္ဌမအကြိမ်မှာဆိုရင် နံပါတ် ၁ ကနေ ၄ အထိ ဆွေးနွေးမှု ပြီးပြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ အချက်တွေကို ဆွေးနွေးတယ်။ အဲဒီမှာဆွေးနွေးတဲ့အခါမှာ နံပါတ် ၅ အချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အနည်းငယ် ဖြစ်ထွန်းတိုးတက်မှုတွေ ရခဲ့တယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ တစ်ပြိုင်တည်းမှာပဲ တချို့သော အကြောင်းအရာတွေပေါ့။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဆဋ္ဌမအကြိမ်မှာ ပြီးပြတ်ပြီးသားဖြစ်တဲ့  ၁ နဲ့ ၂ ကို ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်ဘက်က ပြန်ပြီးတော့မှ အနည်းငယ်ပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်တာတွေရှိပါတယ်။ အဲဒီလိုပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်တာတွေက ပြန်ပြီးတော့ ညှိနှိုင်းရမယ်ဆိုတဲ့ အပိုင်းလေးတွေဖြစ်လာတာပေါ့။ ဒါကတော့ စကားလုံးအရလည်း ရှိသလို အကြောင်းအရာပိုင်းကလည်း ရှိပါတယ်။ နံပါတ် ၅ မှာဆိုရင် တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ပတ်သက်လို့ ကြိုတင်ညှိနှိုင်း ရမယ့်  အစီအစဉ်တွေ၊ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာတွေ ညှိနှိုင်းသွားမယ်ဆိုပြီး အဲဒီလိုသဘောတူညီချက်လည်း ရခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကို လာမယ့် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့မှာ အဋ္ဌမအကြိမ် အစည်းအဝေးပုံစံမျိုးနဲ့လုပ်သွားမယ်။ အဲဒီလိုလုပ်တဲ့အခါမှာ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စဖြစ်တဲ့အတွက်  ကျွန်တော်တို့ DPN ဘက်ကနေပြီးတော့ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတွေကို ခေါ်လာပြီးတော့မှ ဆွေးနွေးဖို့ပုံစံလုပ်မယ်။ ထိုနည်းတူစွာပဲ အစိုးရဘက်ကဆိုရင်လည်း JMC-U ပေါ့။ အဲဒီမှာ လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့ ရှစ်ဖွဲ့က ကိုယ်စားလှယ်တွေပါ ပါဝင်ပြီးတော့မှ ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးကြမယ်။ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့  NCA အလွန်ကာလမှာ လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးရင် ရှေ့ဆက်သွားတဲ့အခါမှာ ပိုအဆင်ပြေစေဖို့ ကျွန်တော်တို့ ရည် မှန်းတာဖြစ်ပါတယ်။ ချုပ်ပြီးပြောရရင်တော့ အဆိုပြုချက် ကိုးချက်ထဲက ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ အချက်တွေထဲက နံပါတ် ၅ မှာ ဖြစ်ထွန်း တိုးတက်မှုရှိတယ်။ ကျန်တဲ့အချက်တွေကလည်း ခုနက ပြင်တဲ့  ၁ နဲ့ ၂ ကို ပြန်သယ်သွားပြီးတော့မှ သက်ဆိုင်ရာခေါင်းဆောင်တွေကို တင်ပြရမယ်။ အဲဒီလို တင်ပြချက်အပေါ်မှာ အတည်ပြုတယ်ဆိုရင်တော့ ဒါက ပြီးပြတ်မှာဖြစ်တယ်။ ကျန်တဲ့အချက်တွေကလည်း ဥပမာဆိုရင် နံပါတ် ၈ ထဲမှာဆိုရင် လူသား ချင်းစာနာမှု အကူအညီဆိုင်ရာကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်ဘက် က အစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေကို ထည့်လာတာတွေရှိတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဘက်က အဲဒါကို နားလည်မှု ပြန်ညှိဖို့လိုတယ်ပေါ့။ ဒီလိုမျိုးအချက်တွေတော့ ကျန်ပါသေးတယ်။ ဒီတစ်ကြိမ်မှာ ယေ ဘုယျအားဖြင့် ပြောလို့ရတာက ဖြစ်ထွန်းမှု အနည်းငယ်ရှိတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။

မေး - ဆရာတို့ အဆိုပြုခဲ့တဲ့ အချက်တွေထဲက တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စတွေ ပါဝင်တဲ့ နံပါတ် ၅ တစ်ခုပဲ အဓိက ကျန်နေတော့တယ်လို့ ပြောလို့ရပါသလား။

ဖြေ - ဟုတ်ကဲ့။ အဓိကပြောမယ်ဆိုရင် အချက်အားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင် နံပါတ် ၅ ကတော့ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုဆိုင်ရာ မူဘောင်ကဏ္ဍဖြစ်တယ်။ အဲဒါကို ကြိုတင်သဘောတူညီဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ညှိ ထားကြတာပေါ့။ ကြိုတင်သဘောတူညီဖို့အတွက်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ဘက်က အဆိုပြုခဲ့တာ ၆ ကြိမ်မြောက်အထိ ရောက်ခဲ့ပြီးပြီ။ သတ္တမအကြိမ်ကျမှ ကြိုတင်သဘောတူညီဖို့ ဆိုတဲ့ကိစ္စကိုရတယ်။ ကြိုတင်သဘောတူညီလိုက်တာနဲ့ ကျွန်တော်တို့က ကြိုတင်ပြီးတော့မှ ညှိနှိုင်းရမယ့်အချက်တွေက ပေါ်လာတာ ဖြစ်တယ်။ အဲဒါကို ဒီတစ်ကြိမ်မှာ ကျွန်တော်တို့က တိတိပပအဆိုပြုခဲ့တယ်။ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ပတ်သက်လို့ဆိုရင် ခေါင်းစဉ် ၁၁ ချက်ရှိတယ်။ အဲဒီ ၁၁ ချက်ထဲက ၁၀ ချက်ကို လာမယ့် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်မှာ အဋ္ဌမအကြိမ်နဲ့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြမယ်။ ကြိုတင်ပြီးတော့မှ နားလည်မှုတွေ ယူထားဖို့လိုတာတွေ ဘုံမတူညီမှု တွေရှိနေပြီဆိုရင် ရှေ့ဆက်သွားတဲ့အခါမှာ အခက်အခဲတွေဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါတွေကို ကျွန်တော်တို့က ကျေကျေလည်လည် ဖြစ်စေချင်တဲ့သဘော လုပ်သွားဖို့ အဲဒီအချက်တွေ အဓိက ကျပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မူဘောင်ဆိုရင်လည်း NCA ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးပြီးမှ မူဘောင ်သုံးသပ်မှုအထဲမှာပါလို့ရမယ်။ အဲဒီလို ကန့်သတ်ချက်တွေရှိတယ်။ ဒါဆိုရင် ကျွန် တော်တို့က NCA ကိုမကျော်လွန်ဘဲနဲ့တော့ မူဘောင် သုံးသပ်မှုက ပါလို့မရဘူး။ သဘောတူညီချက်အရဆိုလို့ရှိရင် မူဘောင်သုံးသပ်မှုဖြစ်စဉ်သွားမယ်ဆိုရင် သဘောတူညီမှုမရ ဘဲနဲ့ သွားလို့ရလား။ ကြိုတင်ဆိုတဲ့စကားလုံးကို ကြိုတင်သဘောတူညီမှုကို လက်ခံလိုက်တဲ့အတွက် အဲဒီလိုဆိုရင် မူဘောင်သုံးသပ်တဲ့ နေရာမှာ ဘယ်လိုနည်းနဲ့ ပါဝင်လာနိုင်သလဲ။ ဒါတွေကို နည်းနည်းလေးညှိဖို့ကျန်ပါတယ်။

မေး - နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်မှာပြန်တွေ့ရင် တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေကို ဆွေးနွေးမယ်ဆိုတော့ ဒီဆွေးနွေးမှုပြီးတဲ့ နောက်မှာ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့ အခြေအနေက ဘယ်လိုရှိလာနိုင်သလဲ။

ဖြေ - NCA လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့က အဲဒီအချက်တွေ အဓိက ပါပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အဆိုပြုချက် ရှစ်ချက်က အပိုင်းသုံးပိုင်းပေါ့။ တစ်ပိုင်းကတော့ နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အာမခံချက်လိုမျိုး ကိစ္စဖြစ်တယ်။ နောက် ဒုတိယတစ်ပိုင်းကတော့ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စလို့ ပြောလို့ရတယ်။ နောက်တတိယတစ်ပိုင်းကတော့ ကြားကာလအစီအစဉ်တွေနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ကိစ္စလို့ပြောလို့ရတယ်။ အခု နိုင်ငံရေးပိုင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ Commitment ပြရမယ်ဆိုတဲ့အထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဆိုပြုချက် ၁ ကနေ ၄ အထိ ဆိုရင်တော့ ပြတ် သွားနိုင်ခြေရှိတယ်။  ဒါပေမဲ့ အခုက ဆဋ္ဌမအကြိမ်မှာ ပြီးပြတ်ပြီးသားကိစ္စထဲက ၁ နဲ့ ၂ ကို အနည်းငယ်ပြန်ပြင်တယ်ပေါ့။ အဲဒါကို ကျွန်တော်တို့က ခေါင်းဆောင်တွေကို ထပ်ပြီးတော့မှ တင်ပြဖု့ိရှိတယ်။ သူတို့ရဲ့ သဘော တူညီမှုနဲ့ အတည်ပြုချက်ကို ယူဖို့လိုနေတယ်။ ဆိုရင်တော့ ဒါတွေမပြီးပြတ်သေးဘဲနဲ့ သွားလို့မရဘူး။

မေး - နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်မှာ ထပ်မံပြုလုပ်မယ့် အဋ္ဌမအကြိမ် အစည်းအဝေးမှာ အဆိုပြုထားတဲ့အချက်တွေကို ပြီးပြတ်နိုင်အောင် ဆွေးနွေးနိုင်ပါ့မလား။

ဖြေ - ကျွန်တော်မြင်တာကတော့ အဋ္ဌမအကြိမ်မှာ ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးမှုဟာ  Com Promise ပေါ့ ညှိနှိုင်းပြီးတော့မှ အဖြေရယူတာဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ဖက်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်က တရားသေ ထိုင်ပြီးတော့မှ ဆွေးနွေးနေလို့မရဘူး။ ဆိုတော့ ဘက်နှစ်ဖက်ရဲ့ အလျှော့အတင်း လုပ်မှုအပေါ်မှာလည်း မူတည်နေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အပေးအယူလုပ်တယ်ပေါ့။ နောက်ပြီးတော့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးတယ် ဆိုတာက ဘက်နှစ်ဖက် ဆွေးနွေးတာဖြစ်တဲ့အတွက် နှစ်ဖက်လုံးက အပေးအယူရှိရမယ်။ သူလျှော့ကိုယ်လျှော့ပေါ့။ အဲဒီလိုပုံစံမျိုး လုပ်လာရင် မျှခြေတစ်ခုကို ရောက်ရင်ဒါဟာ သဘောတူညီမှု အနေအထားကို ရောက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အခု အဲဒီအနေအထားကို ရောက်မလားပေါ့။

မေး - အဲဒီလို သဘောတူညီမှုအဆင့်ကို ရောက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် NCA လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့က ရာခိုင်နှုန်း ဘယ်လောက်ထိ ရှိနိုင်ပါသလဲ။

ဖြေ - ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ပြောဖို့ခက်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အတိအလင်းပြောပြီးသားလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အဆိုပြုချက် နံပါတ် ၉ မှာ ရှေ့ ရှစ်ချက်ကို သဘောတူရင် ညှိနှိုင်းသဘော တူညီမှုရတယ်ဆိုရင် NCA လက်မှတ်ရေးထိုးမယ်လို့ အတိအလင်း ပြောထားပြီးဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် အဆိုပြုချက် ရှစ်ချက်ဟာ ညှိနှိုင်းသဘောတူညီမှု ရလဒ်ထွက်ပြီဆိုရင် တော့ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ အဆင့်ကို ရောက်ပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။

မေး - ဆရာတို့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်တဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ တွေ့ရသလဲ။

ဖြေ - အခက်အခဲကတော့ အဓိကက မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်ပါပဲ။ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်က ဘာရှိလဲဆိုတော့ NCA ဘောင်ကို ကျော်လွန်လို့မရဘူးပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုးတွေ ကန့်သတ်ထားတာတွေ ရှိတယ်။ ဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဆိုပြုချက်က NCA ကို ခိုင်မာအောင်လုပ်တဲ့ အဆိုပြုချက်ဖြစ်တယ်။ NCAကို ခိုင်မာအောင်လုပ်တယ် ဆိုတဲ့အခါကျတော့ NCA နဲ့ ၏သည်မလွဲတော့ မဖြစ်နေဘူးလေ။  NCA နဲ့ အနည်းငယ်ကွဲပြားမှုရှိရင် ဒါက NCA ဘောင်ကို ကျော်တာလားပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး အမြဲတမ်းတိုင်းတာနေတာတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ တိုင်းတာနေတဲ့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးတဲ့အခါမှာ ခရီးရောက်သင့်သလောက် မရောက်ဘူးပေါ့။ ခရီးမတွင်ဘူး ဖြစ်တယ်။ အခုလည်းပဲ လာမည့် အဋ္ဌမအကြိမ်မှာလည်းပဲ အဲဒီလို ကန့်သတ်ချက်မျိုးတွေ ဆက်ပြီးတော့ တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ထားနေဦးမယ်ဆိုရင် ခရီးတွင်ဖို့ထက် ခရီးက နှောင့်နှေးကြန့်ကြာနေဦးမယ့် သဘောတော့ ရှိနိုင်ပါတယ်။

မေး - UNFC ရဲ့ အဆိုပြုချက်တွေ ညှိနှိုင်းလို့ အဆင်ပြေသွားရင် အဲဒီအဆိုပြုချက်တွေက NCA မှာ အသက်ဝင်သွားဖို့ ဘယ်လိုမျိုး လုပ်ဆောင်သွားမလဲ။

ဖြေ - အဲဒီအပိုင်းကလည်း အဓိက အရေးကြီးပါတယ်။ နောက်ဆုံး ကျွန်တော်တို့ ပြောထားတာရှိတယ်။ ဆဋ္ဌမအကြိမ်မြောက်မှာလည်း ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးတယ်။ ဆဋ္ဌမအကြိမ်နဲ့ သတ္တမအကြိမ်ကြားမှာလည်း အကြိုညှိနှိုင်းမှုတေ ွရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီအချိန်တွေမှာလည်း ကျွန်တော်တို့ ဆွေးနွေးကြတယ်။ ဆွေးနွေးတာက Legal Binding ဥပဒေကြောင်းအရ အကျိုးသက်ရောက်မှုပေါ့။ ကျွန်တော်တို့ အဆိုပြုချက်ရှစ်ချက်ဟာ နောက်ဆုံးသဘော တူညီမှုအဆင့်ကိုရောက်ရင် အကောင်အထည်ဖော်မှုဆိုတာ ရှိရမယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဒီလောက် ဆွေးနွေးလာတာ ဘာမှအကောင်အထည်မဖော်ဘဲနဲ့ ဒီအတိုင်း မှတ်တမ်းအနေနဲ့ ထားလို့တော့မရဘူး။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့က လိုလားတာကတော့ NCA ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲသဘော တူညီချက်အနေနဲ့ လုပ်သွားဖို့ ကျွန်တော်တို့က လိုလားတယ်။ ဒီအချက်ကလည်း ညှိနှိုင်းဖို့လိုသေးတဲ့ အချက်ဖြစ်နေပါသေးတယ်။

မေး - နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်နဲ့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တို့နဲ့ တွေ့ဖို့ဆုံသွားဖို့ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေက ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။

ဖြေ - ဒီသတ္တမအကြိမ်မှာ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ဖြစ်ထွန်းခဲ့တဲ့အတွက်  နည်းလမ်းရှာတဲ့အဆင့်က ဒီ DPN နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်အဆင့်မှာ ဆက်သွားဖို့ ရှိနေသေးတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နဲ့ DPN အကြား  ဆက်သွားလို့ မရတော့ဘူးဆိုရင် အဲဒီအပေါ် တစ်ဆင့်ကို ပြန်တက်ရမယ်။ ဒီတစ်ကြိမ်မှာ တော့ ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာ အကြိုညှိနှိုင်းမှုအရတော့ အဆိုပြုခဲ့တာရှိတယ်။ ဒီသတ္တမအကြိမ် မတိုင်ခင်ပေါ့လေ။ သတ္တမအကြိမ် တရားဝင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုမှာ အဆင်ပြေစေချင်တယ်။ ဒီထက်ရလဒ် ပိုထွက်စေချင်တယ်။ အဲဒီရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကျွန်တော်တို့က အဆိုပြုခဲ့တာ စက်တင်ဘာ၂၅ ရက် အကြိုညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးပွဲမှာ။  ဒါပေမဲ့ အစိုးရဘက်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဆိုပြုမှုအပေါ်မှာ ဘာမှ တုံ့ပြန်လာတာ မရှိဘူးလေ။ ဒီသတ္တမအကြိမ် တရားဝင်ဆွေးနွေးတော့ ကျွန်တော်တို့က နည်းလမ်းရှာနိုင်တယ်။ နည်းလမ်းရှာနိုင်ရင် ကျွန်တော်တို့က ဆက်လုပ်မယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောထားတယ်။ ဆိုတော့ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့ ပြန်ကြည့်မယ်။ အဲဒီမှာ DPN နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ကော်မရှင်အဆင့်မှာ ဆွေးနွေးလို့ အဖြေရလဒ် ထွက်တယ်ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ အဲဒီနိုင်ငံ တော်အတိုင်ပင်ခံတို့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တို့နဲ့ တိုက်ရိုက်တွေ့ဆုံမယ့် နည်းနာကိုတော့ ကျွန်တော်တို့ သုံးစရာမလိုတော့ ဘူးပေါ့။ အကယ်၍ DPN နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ကော်မရှင်အဆင့်မှာမပြတ်ဘူးဆိုရင်တော့ နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်တွေပါတဲ့ ဆွေးနွေးမှုလိုမျိုး လုပ်သွားရမယ့်ဆိုတဲ့သဘောဖြစ်ပါတယ်။

မေး- ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်နဲ့ တွေ့တဲ့အခါမှာ PC ရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ပြောသွားတယ်။ NCA ကိုပြင်မယ် ပြုမယ်ဆိုရင် NCA ရဲ့ အပြင်ကနေ မဟုတ်ဘဲနဲ့ အတွင်းကနေပြီးတော့ ညီညီညွတ်ညွတ်နဲ့ ကြိုးစားသွားရ အောင်လို့ပြောသွားတဲ့အပေါ်မှာ ဆရာတို့ဘက်က ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။

ဖြေ - အဲဒါပါပဲ ကန့်သတ်ချက်ဆိုတာ မူဝါဒအရ ကန့်သတ်ချက်ဆိုတာပေါ့။ ကျွန်တော်တို့က NCA ဘောင်ထဲမှာ ပြင်မယ်ဆိုရင် စောစောကတည်းက NCAဘောင်အတွင်းကို ရောက်သွားတာကြာပြီပေါ့။ NCA ကနေ အားနည်းချက်တွေ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ဟာကို ကျွန်တော်တို့ အပြင်ကနေပြီးတော့ ဒါကို ပြင်ရအောင်ဆိုပြီး လုပ်ရတာဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ ၁၅ လလည်း ဆွေးနွေးလာပြီပဲ ညှိနှိုင်းလို့ တစ်စုံတစ်ရာလည်း နားလည်မှု ရနေတာပဲ။ အခုတစ်ခါထပ်ပြီးတော့မှ ဘောင်ထဲကို ဝင်လာပြီးတော့မှ ရမယ်ဆိုပြီး ပြန်ကန့်သတ်ရင်တော့ ကျွန်တော်တို့က အဲဒီကန့်သတ်မှုဟာ ခရီးတွင်မယ့် အနေအထားကို မရောက်ဘဲနဲ့ ခရီးနှောင့်နှေးကြန့် ကြာမှု ကို ဖြစ်စေပါတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။

မေး- NCA ကတကယ်တမ်းဆိုရင် လိုင်ဇာမှာ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီးမှ ယူလာတဲ့ အရာဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးလက်မှတ်ထိုးရမယ့် အချိန်ကျမှ တချို့ထိုးတဲ့အဖွဲ့ရှိတယ်။ မထိုးတဲ့အဖွဲ့ တွေရှိလာတယ် ဒီလိုမျိုး ကွဲပြားသွားတာ ဘယ်လို အကြောင်းတွေကြောင့်ပါလဲ။

ဖြေ-လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့အဖွဲ့ မရေးထိုးတဲ့ အဖွဲ့ဆိုပြီး ကွဲပြားတဲ့ပုံစံက နှစ်ပိုင်းရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်မြင်တယ်။ တစ်ပိုင်းက ပထဝီ အနေအထားအရ မတူညီကြဘူး။ နောက်ပြီးတော့ အဖွဲ့တွေရဲ့ ဖြတ်သန်းမှု နောက်ခံသမိုင်း ကြောင်းလည်း မတူညီကြဘူး။ အဓိက အဲဒီအပေါ်မှာ အခြေခံတယ်လို့ ကျွန်တော်မြင်တယ်။ မူဝါဒအရ ကြီးကြီးမားမား ပြဿနာ မရှိဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ကြားထဲမှာ အဓိက မတူညီချက်က အဲဒါပဲ။ လက်တွေ့အခြေအနေက နေပြီးတော့မှ အဲဒီအနေအထားကို တွန်းပို့ ပေးလိုက်တာပဲ။ လက်မှတ်ထိုးဖို့အဖွဲ့နဲ့ မထိုးဖို့အဖွဲ့ဆိုပြီးတော့မှ အဲဒီအတိုင်းပဲ မြင်ပါ တယ်။ ဆိုတော့ NCA ဟာ ဘာဖြစ်လာသလဲ ဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ တချို့နေရာတွေမှာ နိုင်ငံရေးလက်နက်သဖွယ်  အသုံးပြုသလိုဖြစ်လာတယ်။ NCA ကိုကျော်မှပဲ NCA ကိုထိုးမှပဲ လုပ်လို့ရတယ်ဆိုတဲ့ ကန့်သတ်ချက်မျိုးက NCA ဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ကို အထောက်အကူပြုဖို့အတွက် ကိရိယာသဖွယ်၊ လက်နက်သဖွယ် မဟုတ်ဘဲနဲ့ အသုံးချမယ့်၊ လိုသလို ဆွဲသုံးမယ့် ကိရိယာလက်နက်လိုမျိုးဖြစ်သွားတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အထောက်အကူပြုမယ့် ကိရိယာဖြစ်ရမှာ NCA က။ အဲဒီလို မဟုတ်ဘဲနဲ့ ကျွန်တော်တို့က လက်နက်သဖွယ် နိုင်ငံရေးလက်နက်သဖွယ် အသုံးပြုတဲ့ NCA လိုမျိုး ဖြစ်နေတယ်။ တစ်ခါတစ်ခါ ဆိုပါစို့ ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံကြီးကို တက်ဖို့အတွက် NCA ကျော်လွန်ရမယ် NCA လက်မှတ်ထိုးရမယ်။ မူဘောင်သုံးသပ်ဖို့အတွက် NCA ကို လက်မှတ်ထိုးရမယ်ဆိုရင်။ အားလုံးပါဝင်မှုကို ဘယ်လိုနည်းနဲ့ဖော်ဆောင်မလဲ။ တခြားနည်းနဲ့ ဖော်ဆောင်လို့မရဘူးလား။ NCA ကို ထိုးရမယ်ဆိုရင် NCA အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှု ဘယ်လိုဖွင့်ဆိုသလဲ အရေးကြီးလာတယ်။ ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ မြင်တာကတော့ NCA ဟာ ဘက်ပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးကြပြီးမှ အဖွဲ့ပေါင်းစုံ ပါဝင်ပြီးတော့မှ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ထားကြတာဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ ဒါက တစ်ဖွဲ့တစ်စည်းတည်းနဲ့ ဆိုင်တဲ့ စာချုပ်လည်းမဟုတ်ဘူး။ အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကြားမှာ ချုပ်ဆိုတဲ့ စာချုပ် လည်းမဟုတ်ဘူး။ ဘက်ပေါင်းစုံကြားမှာ အဖွဲ့ပေါင်းစုံကြားမှာ ချုပ်ဆိုတဲ့စာချုပ်ဖြစ်တယ်။ Multilateral Agreement ဖြစ်တယ်။ ဘက်နှစ်ဘက်ကြားမှာ ချုပ်ဆိုတဲ့ Bilateral Agreement မဟုတ်ဘူး။ အဲဒါကြောင့် Multilateral Agreement ကို Multilaterally အကောင်အထည်ဖော်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ ဘက်ပေါင်းစုံကနေပြီးတော့ အားလုံးပါဝင်မှုနဲ့ ဖော်ဆောင်ရမှာဖြစ်တယ်။ အကောင်အထည် ဖော်ရမှာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလိုမဖော်ဆောင်ဘဲနဲ့ နှစ်ဖက်သဘောတူစာချုပ်ကဲ့သို့ အကောင်အထည်ဖော်မယ်ဆိုရင် ဒါကရှေ့မှာလွဲနေဦးမှာ ပဲ။ Multilateral Agreement ကို Bilateral Agreement နဲ့ အကောင်အထည်ဖော်ရင် အခက်အခဲရှိတယ်။ Multilateral Agreement ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့က အားလုံး ပါဝင်ဖို့လိုတယ်။

မေး- ပြီးခဲ့တဲ့ NCA နှစ်နှစ်ပြည့်အခမ်းအနားမှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်က ပြောသွားတယ်။ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးရမယ်။ မထိုးဘူးဆိုရင် ပြည်ထောင်စုနဲ့ဒီမိုကရေစီကို မျက်ကွယ်ပြုရာရောက်မယ် မသိကျိုးကျွန်ပြုရာ ရောက်မယ်လို့ ပြောသွားတဲ့အပေါ်မှာ ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။

ဖြေ - ကျွန်တော်ပြောတာ အဲဒါပဲပေါ့။ NCA ကို ယူတဲ့အခြေခံပေါ့။ ဘယ်လိုအဓိပ္ပာယ်ကနေ ယူတာလဲ။ ကျွန်တော်တို့ NCA ကို ပြုပြင်တုန်းက ဖန်တီးတည်ဆောက်တုန်းက NCA  စာချုပ်မူကြမ်းရေးတုန်းက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်သည် တိုင်းပြည်မှာ အရင်တုန်းက ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးတွေ ရှိခဲ့တယ်။ တပ်မတော် အစိုးရလက်ထက်မှာ ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ ဖော်ဆောင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ  အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး မဖြစ်ခဲ့ဘူး။ ဆိုရင် ဒီကနေ့ကာလမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကို ဖြစ်စေချင်တယ်။ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ တက်လာကတည်းက အဲဒီရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်တာဖြစ်တယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အမှန်တကယ်ဆိုရင် အစိုးရဘက်က သဘောထားကြီးစွာနဲ့ ကြေညာပြီး ရင်လုပ်လိုက်ရင် မြန်မြန်ဆန်ဆန်ကို ပြီးတယ်။ ကျွန်တော်တို့က အဲဒီနည်းလမ်းကိုလည်း မသုံးဘူးပေါ့။ မဆလ အစိုးရလက်ထက်တုန်း က ဦးနေဝင်း အစိုးရလက်ထက်တုန်းက ကြေညာဖူးတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက် မှု ရပ်ဖို့တွေ၊ အထွေထွေလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်တွေ  လုပ်တယ်။ ဒါအခြေခံလိုအပ်ချက်ပေါ့။ ပြီးရင်ဆွေးနွေးမှုတွေကို ဖိတ်ခေါ်တယ်။ ဒီနေ့ အစိုးရခေတ်ကာလ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရကနေစပြီး ဒီကနေ့အထိ အဲဒီလိုလုပ်နည်းလုပ်ဟန်တွေ မရှိဘူး။ မရှိတဲ့အခါကျတော့ ကျွန်တော်တို့ ရည်ရွယ်ချက်ကဘာလဲဆိုတော့ တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ရေးစာချုပ်ကို အမည်အားဖြင့်သာခေါ်တာဖြစ်တယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး ကို လွှမ်းခြုံမှုမရှိဘူး။ ဒါကြောင့် အဓိပ္ပာယ်နဲ့ အနှစ်သာရက မပေါ်လွင်ဘူး။  အဲဒီစာချုပ် အကောက်အယူအပေါ်မှာ လွဲချော်နေတယ်လို့ မြင်တယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လုပ်လိုက်ရင် ဒီပြဿနာတွေ ပြေလည်သွား မယ်။ တစ်ဦးကိုတစ်ဦး စွပ်စွဲနေတာ ပြစ်တင် ဝေဖန်နေစရာ အကြောင်းမရှိတော့ဘူး။

မေး - NCA လမ်းကြောင်းအတိုင်းမသွားဘဲနဲ့ တခြားလမ်းကြောင်းကနေသွားမယ်လို့ ပြောနေကြတဲ့ မြောက် ပိုင်းအဖွဲ့တွေအနေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပါဝင်လာနိုင်မှုအခြေအနေကိုရော ဘယ်လိုသုံးသပ်ချင်ပါသလဲ။

ဖြေ - မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့ တော်တော်များများကတော့ ကျွန်တော်တို့ UNFC အဖွဲ့ဝင်တွေ ဖြစ်ခဲ့ကြတာပါပဲ။ ခုနပြောတဲ့ ပထဝီမြေပြင်အနေအထားအရ မြောက်ပိုင်းမှာ စုဖွဲ့မှုဆိုတာ ဖြစ်လာကြတာပါ။ ဆိုရင် မူအရ သိပ်ပြီး ကြီးကြီးမားမား ကွဲလွဲတာမျိုးမရှိဘူး။ ရပ်တည်ချက်ကွဲပြားမှုတော့ ရှိတာပေါ့။ သူတို့ပြောဆိုချက်အရဆိုရင် NCA ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်လိုတဲ့ သဘောထားတော့ပြတယ်။ NCA ကို များများပြင်တာနဲ့နည်းနည်းပြင်တာတော့ ကွာတယ်။ ဒီအပေါ်မှာတော့ ဘုံသဘောတူညီချက်တစ်ခုရှိတယ်လို့အခြေခံအားဖြင့် ပြောလို့ရတယ်။ Common Ground ပေ့ါ။ ဘုံ သဘောတူညီချက်တစ်ခု ယူလိုက်ရင် ဒါဟာ နည်းနာရှာလို့ရတဲ့ အခင်းအကျင်းလို့ မြင်တယ်။ သို့ မဟုတ်ရင် နောက်တစ်နည်း ဘယ်လိုရှိလဲ။ ကျွန်တော်မြင်တာကတော့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီးမှ အဖြေရှာရမယ့်ကိစ္စ ဖြစ်တယ်။ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှု မရှိဘဲနဲ့တော့ အဖြေရှာလို့မရဘူး။ ဒီနေ့ကတော့ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့တွေ နဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေ ပြတ်လပ်နေတယ်။ တစ်ဖွဲ့ချင်းစီနဲ့သော်လည်းကောင်း အစုအဖွဲ့အနေနဲ့ သော်လည်းကောင်း ဆွေးနွေးမှုမရှိဘူးလို့ ကျွန်တော်မြင်တယ်။ ဒါကမကောင်းဘူးလို့ ကျွန်တော်မြင်တယ်။ ဆွေးနွေးမှုမရှိရင် ရေရှည်မှာ ယုံကြည်မှုတွေပျက်ပြားလာတယ်။ သံသယတွေတိုးပွားလာမယ်။ သံသယတိုးလာရင် ဝေးသထက် ဝေးသွားမယ်။ စကားလုံးတစ်လုံး အကောက်အယူကအစ အကျကောက်ပြီးတော့မှ နားလည်မှုတွေ ရှုပ်ထွေးကုန်တာတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့က  ဒီလိုမျိုး မဖြစ်စေချင်ဘူး။ ဘယ်လိုဖြစ်ဖြစ်တွေ့ ဆုံဆွေးနွေးမှုနဲ့ အဖြေရှာဖို့တော့လိုမယ်။

မေး- ဆရာတို့ UNFC အနေနဲ့ မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်အဖွဲ့တွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေရှိပါသလား။

ဖြေ - ရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မကြာခင်ကလည်းပဲ သြဂုတ်လက အဲဒီကို သွားရောက်ပြီးတော့မှ တွေ့ဆုံခဲ့တာတွေရှိပါတယ်။ အခုလည်းပဲ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းနဲ့ ပုံစံမျိုးစုံနဲ့တော့ ကျွန်တော်တို့ ရှိပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့  UNFC အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ကနေ နုတ်ထွက်သွားသော်ငြားလည်းပဲ ကျွန်တော်တို့ အထဲမှာ ဆက်သွယ်ရေးအနေနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေပေးပို့ထားတာတွေ ရှိတယ်။ ဒီကနေ တစ်ဆင့်တော့ ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ဆက်သွယ်နေတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေရှိပါတယ်။

မေး- NCA လက်မှတ်ရေးထိုးထားကြတာ အခုဆိုရင် နှစ်နှစ်ပြည့်ခဲ့ပါပြီ ဒီအပေါ်မှာကော ဘယ်လိုမျိုး လိုအပ် ချက်ရှိနေတယ်လို့ မြင်ပါသလဲ။

ဖြေ -  ကျွန်တော်ပြောချင်တာ ခုနက ပြောတဲ့ အချက်နှစ်ချက်ပဲ  NCA အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် NCA ကို ဘယ်လိုနားလည်သလဲပေါ့။ ကျွန်တော်တို့က တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်လို့ဖြစ်တယ်။ အဲဒါကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီဆိုရင် တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ တာဝန်ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်နားလည်တယ်။