ခေတ်ပြိုင်ဖိအား (Peer Pressure) ဟူသည် ရွယ်တူတန်းတူချင်း ဖိအားပေးမှုကို ဆိုလိုသည်။ အကျိုးစီးပွားတူ၊ အတွေ့အကြုံတူ သို့မဟုတ် လူမှုအနေအထားတူ လူမှုအုပ်စုဝင် ခေတ်ပြိုင်လူသားများအပေါ် တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်သောအားဖြင့် သက်ရောက်သော သြဇာများ ဖြစ်ကြသည်။ ခေတ်ပြိုင်အုပ်စုတစ်စု၏ အဖွဲ့ဝင်များသည် လူတစ်ဦး၏ ယုံကြည်ချက်များနှင့် အမူအကျင့်များအပေါ် ပို၍သြဇာသက်ရောက်လေ့ရှိတတ်သည်။ အုပ်စုတစ်စု သို့မဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအား လွှမ်းမိုးကြီးစိုးသည့်အုပ်စု သို့မဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်း၏ စိတ်ထားများ၊ တန်ဖိုးထားမှုနှင့် အမူအကျင့်များနှင့် လျော်ညီအောင် ပြောင်းလဲစေခြင်းအားဖြင့် ၎င်းတို့၏ ခေတ်ပြိုင်များနောက်သို့ လိုက်စေခြင်းနှင့် တွန်းအားပေးခြင်းတို့ ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ခေတ်ပြိုင်ဖိအားဒဏ်ကို ခံရသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအတွက် ယင်းဖိအားသည် ကောင်းကျိုး သို့မဟုတ် ဆိုးကျိုး သို့မဟုတ် နှစ်ခုစလုံးကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

လူမှုအုပ်စုများတွင် (နိုင်ငံရေးပါတီ၊ ကုန်သွယ်ရေးသမဂ္ဂ၊ ကျောင်းတို့ကဲ့သို့) အစဉ်အလာ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းပါဝင်သည့် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်းဆိုင်ရာ အုပ်စုများသာမက အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်းကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပိုင်းဖြတ်နိုင်မှု နည်းပါးသော အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်း ပါဝင်သည့် ဂိုဏ်းဂဏများလည်း ပါဝင်သည်။ သို့သော် ခေတ်ပြိုင်ဖိအား သက်ရောက်ခံရရန်အတွက် အဆိုပါပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာအုပ်စုတစ်ခု၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်နေခြင်း သို့မဟုတ် ယင်းကဲ့သို့ဖြစ်ရန် ကြိုးပမ်းနေခြင်းမျိုး မလိုအပ်ပေ။ အဖွဲ့အစည်းများသာမက လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းတို့သည် ခေတ်ပြိုင်ဖိအားဒဏ်ကို ခံရတတ်ကြောင်း သုတေသနများက ထောက်ပြနေသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ကြီးမားသော ကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခုအပေါ် ၎င်းတို့၏လုပ်ငန်းလောကရှိ အခြားကုမ္ပဏီများ သို့မဟုတ် ရုံးချုပ်များက သြဇာသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ခေတ်ပြိုင်ဖိအားသည် လူမျိုးအားလုံး၊ ကျား/မ အားလုံးနှင့် အရွယ်အားလုံးတို့တွင် ပါဝင်ကြသော လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအပေါ် သက်ရောက်နိုင်သည်။ သုတေသနပြုသူများသည် ကလေးများနှင့် မြီးကောင်ပေါက်အရွယ်များအပေါ် ခေတ်ပြိုင်ဖိအား သက်ရောက်ခြင်းရလဒ်များအား ကြိမ်ဖန်များစွာ လေ့လာခဲ့ကြပြီး ‘ခေတ်ပြိုင်ဖိအား’ (Peer Pressure) ဟူသည့် အသုံးအနှုန်းသည်ပင်လျှင် ယင်းအသက်အရွယ်အုပ်စုများအပေါ် သက်ရောက်မှုကို အဓိကရည်ညွှန်းပြောဆိုရာ၌ အတွင်ကျယ်ဆုံး အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင်ဖိအားနှင့်ပတ်သက်၍ ကလေးများအတွက် လေ့လာလေ့အရှိဆုံး ပင်မအကြောင်းအရာမှာ လွတ်လပ်စွာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အရည်အချင်းဖြစ်သည်။ မြီးကောင်ပေါက်အရွယ်များအတွက်မူ လိင်ဆက်ဆံမှု၊ မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲမှုတို့နှင့် ခေတ်ပြိုင်ဖိအား ဆက်စပ်ပတ်သက်နေမှုကို အဓိကထားလေ့လာလေ့ရှိကြသည်။ မျက်နှာချင်းဆိုင်တွေ့ထိ ဆက်ဆံမှုများကြောင့်သာမက ဒီဂျစ်တယ်နည်းဖြင့် တွေ့ထိဆက်ဆံမှုများမှတစ်ဆင့်လည်း ခေတ်ပြိုင်ဖိအား သက်ရောက်မှုကို ကြုံတွေ့ရနိုင်သည်။ ခေတ်ပြိုင်ဖိအားကို နေ့စဉ်ကြုံတွေ့ရနိုင်စေရန်အတွက် မြီးကောင်ပေါက်အရွယ်များနှင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများအား လူမှုမီဒီယာများက ကြီးစွာသော အခွင့်အလမ်းများကို ပေးသည်။

လူမှုကွန်ရက်များကို လေ့လာချက်များသည်အချက်အလက် ဖလှယ်ကြခြင်းနှင့် ခေတ်ပြိုင်အနေအထားကို ထိတွေ့ရခြင်းတို့ကဲ့သို့သော ဖြစ်စဉ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ နားလည်စေရန် ၎င်းတို့၏လူမှုမီဒီယာ အသုံးပြုမှုအပါအဝင် လူမှုအုပ်စုဝင်များအကြား ဆက်သွယ်ချက်များကို စစ်ဆေးသုံးသပ်ကြသည်။ ခေတ်ပြိုင်အနေအထားကို ထိတွေ့ရမှုများတွင် မနှစ်မြို့မှုကို ဖော်ပြသော သိမ်မွေ့သည့် ဖျတ်ခနဲအကြည့်များမှသည် ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများအထိ အတိုင်းအတာအမျိုးမျိုး ပါဝင်နိုင်သည်။ ခေတ်ပြိုင်အနေအထားကို ထိတွေ့ရခြင်းသည် ကောင်းသော သို့မဟုတ် ဆိုးသော အမူအကျင့်များ ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် တွန်းအားပေးနိုင်သည်။ ခေတ်ပြိုင်အနေအထားကို ထိတွေ့ရခြင်းက သက်ရောက်မှု ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ရှိမရှိဟူသည် ဖြစ်နိုင်ဖွယ် ထိတွေ့မှုများအား သက်ဆိုင်ရာ လူမှုအဖွဲ့ဝင်အနေဖြင့် အမှန်တကယ် ကျင့်သုံးလာခြင်း ရှိမရှိဟူသည့် မှန်းဆချက်များအပေါ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မူတည်နေသည်။ ယင်းသည် လူမှုကွန်ရက်တစ်ခုအတွင်း သက်ဆိုင်ရာလူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၏ အနေအထားအပေါ်၌လည်း မူတည်နေသည်။ လူမှုကွန်ရက်တစ်ခုအတွင်း ပို၍ဗဟိုချက်ကျသူများသည် ပို၍သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး ကွန်ရက်ဖွဲ့စည်းပုံရလဒ်အရလည်း ဖြစ်ပုံရသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့အနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာနည်းလမ်းတစ်ရပ်အားဖြင့် ပြုမူရန် ထပ်ကာထပ်ကာ သက်ရောက်သည့် လူမှုဖိအားကို ထိတွေ့ရပုံရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်အနေဖြင့်လည်း (မကောင်းသော အမူအကျင့်များ၌အပါအဝင်) ပို၍ ပါဝင်ပတ်သက်သွားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ယနေ့ခေတ်လူငယ်များနှင့် ပတ်သက်သော ပြဿနာရပ်များကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာ၌ ခေတ်ပြိုင်ဖိအားဟူသည် မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည့် အကြောင်းအရာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါကြောင်း The Daily Eleven သတင်းစာက ရေးသားအပ်ပါသည်။

■ဇွန် ၁၁ ရက်ထုတ် The Daily Eleven သတင်းစာ အယ်ဒီတာ့ အာဘော်