မီးရထားပေါ်မှာ လိုက်ပါလာတဲ့ ရှာဘူ အေမိုအာဟာ ရထားပြတင်းပေါက်ကနေပြီး ရထားလမ်းနံဘေးက မြင်ကွင်းတွေကို ငေး ကြည့်နေပါတယ်။ အသက် ၇၃ နှစ်ရှိပြီဖြစ် တဲ့ အေမိုအာဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဇွန်လကတည်း က ဂါနာနိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် အေစရာမြို့တော် မှာရှိတဲ့ ရထားလမ်းပြုပြင်ရေး လုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ပူပြင်းတဲ့ နေရောင်ခြည် အောက်မှာ ချွေးတစ်လုံးလုံးနဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အေစရာမြို့နဲ့ ဆိပ်ကမ်း မြို့ တီမာမြို့ကို ဆက်သွယ်ထားတဲ့ ရထားလမ်းဟာ ပျက်စီးနေတဲ့အတွက် လမ်းပိုင်း ပြုပြင်ရေးလုပ်ငန်းကို လုပ်တာဖြစ်ပါတယ်။ ရထားလမ်းပြန်လည် ဖွင့်လှစ်တဲ့နေ့မှာ ပြေးဆွဲတဲ့ ရထားကို လိုက်ပါစီးနင်းခွင့်ရသူတွေထဲမှာ အေမိုအာ တစ်ယောက်လည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။
“ကျွန်တော် လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်း အတွက်ဂုဏ်ယူပါတယ်။ နိုင်ငံရှေ့ဆက်တိုးတက်ဖို့ ကျွန်တော်တစ်တပ်တစ်အား ကူညီ ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်” လို့ အေမိုအာက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ဂါနာရထားပို့ဆောင်ရေး အာဏာပိုင် အဖွဲ့အကြီးအကဲ ရစ်ချတ်ဒွန်ဘိုက ရထား ကဏ္ဍဟာ နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သမိုင်းတွင်မယ့် ကိစ္စတစ်ခုအဖြစ် ဂုဏ်ယူလျှက်ရှိပါ တယ်။
ဂါနာသမ္မတ နာနာအေကူဖို့-အက်ဒို က တိုင်းပြည်ရဲ့ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေဖို့ ၂၀၁၇ မှာ ရထား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာနကို ဖွင့်ပေးခဲ့ ပါတယ်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီလက်အောက်ကျ ရောက်စဉ်က ကိုလိုနီတွေ တည်ဆောက်ပေး ခဲ့တဲ့ ရထားလမ်းတွေဟာ ဟောင်းနွမ်းနေပြီ ဖြစ်တာမို့ ပြုပြင်မွမ်းမံမှုတွေ ပြုလုပ်ရုံနဲ့ မပြီးသေးပဲ လမ်းဟောင်းနေရာမှာ လမ်းသစ်တွေ ဖောက်လုပ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ဝန်ကြီးဌာန ကိုထားရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဂါနာနိုင်ငံ ရထားလမ်းကွန်ရက်ဟာ သုံးလိုင်းရှိပါတယ်။ အဓိက ရထားလမ်းသုံး လမ်းအပြင် လမ်းခွဲများလည်းရှိပါတယ်။ ရှိရှိသမျှ ရထားလမ်းရဲ့ အရှည်က ၅၄၈ မိုင် (၉၄၀ ကီလိုမီတာ) ရှိပါတယ်။ အဲဒီ ရထားလမ်းတွေ အနက် ရထားလမ်းခြောက်ခုကကာ အသုံးပြုနိုင်ပြီး ကျန်ရထားလမ်းတွေက သုံးမရအောင် ပျက်စီးနေပါတယ်။ အေကာရာနဲ့ တီမာ ဆက်သွယ်ထားတဲ့ ရထားလမ်းကို ပြုပြင်မှု ပြုလုပ် ခဲ့တာကြောင့် ၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၈ မိုင်) ခရီး ကို တစ်နာရီခွဲပွဲ ကြာမြင့်မှာဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၁၃ ခုနှစ်မှာ စတင်တဲ့ “ရထားလမ်း မဟာစီမံကိန်း” ကြီးဟာ ၂၀၄၈ ခုနှစ်မှာ ပြီးစီး မှာဖြစ်ပြီး စီမံကိန်းပြီးစီးပါက ဂါနာနိုင်ငံ ရထားလမ်းအရှည်ဟာ ၄၀၀၀ ကီလိုမီတာ (၂၅၀၀ မိုင်) ရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။ အေကာရာနဲ့ ဂါနာအလယ်ပိုင်းရှိ ကူမာဆီမြို့၊ အေကာရာ နဲ့ မြောက်ပိုင်းရှိ တာမာလီမြို့၊ တာမာလီနဲ့ မြောက်ပိုင်းရှိ ဘူရ်ကီနာဖာဆိုမြို့ ချိတ်ဆက် ပြေးဆွဲမယ့် ရထားလမ်းတွေ ရှိလာမှဖြစ်ပါတယ်။ ရထားလမ်းစီမံကိန်းအတွက် ကျန်ကျ စရိတ်က ဒေါ်လာ ၂၁ ဒသမ ၅ ဘီလျံခန့်ဖြစ် ပါတယ်။
စီးပွားရေးတိုးတက်စပြုထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပေမယ့် ရထားလမ်းတည် ဆောက်ရေးအတွက် များပြားတဲ့ ငွေကြေး အကုန်အကျခံဖို့က စဉ်းစားရမယ့်အခြေအနေရှိနေကြောင်းနဲ့ တစ်ဆင့်ခြင်းသာ လုပ်ဆောင်ဖို့ ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ဂါနာအစိုးရ က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဓိက အချက်ကျ ကုန်ကျစရိတ်အတွက် စိုက်ထုတ်ရမယ့် ငွေ ကြေးပေါ်မှာ မူတည်နေတယ်လို့လည်း အစိုးရက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ပြည်ပက ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကတော့ ရထား လမ်းပိုင်းဟောင်းတွေ ပြုပြင်တာက အသစ် ဖောက်လုပ်တာထက် ကုန်ကျစရိတ်များကြောင်း ထောက်ပြထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရထားလမ်းသစ် ဖောက်လုပ်ဖို့အတွက် နိုင်ငံ ခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေက စိတ်ဝင်စားမှု မရှိ ပေမယ့် တရုတ်နိုင်ငံကတော့ ဂါနာနိုင်ငံရဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို စိတ်ဝင်စားနေပါတယ်။
၂၀၁၈ စက်တင်ဘာက တရုတ်အစိုးရ နဲ့ ဂါနာအစိုးရတို့ဟာ ကားလမ်းနဲ့ရထားလမ်း တည်ဆောက်ရေးအတွက် တရုတ်အစိုးရက ဒေါ်လာ နှစ်ဘီလျံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမယ့် စာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။ ဂါနာသမ္မတ အေကူဖို့-အက်ဒိုနဲ့ တရုတ် သမ္မတ ရှီကျင်ပင်း တို့ဟာ ပေကျင်းမှာ သဘောတူစာချုပ်ချုပ် ဆိုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်က ဂါနာမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ပြုလုပ်ရုံတင်မကဖူး ဂါနာ မှ ပညာတော်သင်များကို တရုတ်က လက်ခံ ရေး၊ မီဒီယာအဖွဲ့စနစ်များ အပြန်အလှန် ပူးပေါင်းရေးကိစ္စတွေကိုပါ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
လွတ်လပ်ရေးရပြီးချိန်ကတည်းက အသုံးပြုတဲ့ ရထားလမ်းတွေဟာ ပျက်စီးမှု တွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အေကာရာ-တီမာရထား လမ်းလည်း ၂၀၁၇ မှာ ပိတ်ပစ်ခဲ့ရပါတယ်။ ယခုအခါမှာတော့ ရထားလမ်းပြုပြင်ရေး လုပ်ငန်းတွေ ပြီးစီးခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဂါနာ နိုင်ငံရဲ့ အမှတ်သင်္ကေတ အနီ၊ အဝါ၊ အစိမ်း ရောင်တွေကို ရထားတွဲနံရံမှာ ခြယ်သထားပါတယ်။ ရထားကြီး ဖြတ်မောင်းများတဲ့အခါ မှာ ရထားလမ်းနဘေးမှာရှိတဲ့ ပရိသတ်က သောင်းသောင်းဖျဖျ ကြိုဆိုနှုတ်ဆက်ကြပါတယ်။
ရထားကြီးဟာ မြို့ငယ်လေးတွေမှာရှိနေတဲ့ အိမ်လေးတွေကို ဖြတ်ကျော်မောင်းနှင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် မြို့သစ်ဆင်ခြေဖုံး အရပ်တွေ၊ သစ်သီးဝလံစိုက်ခင်းတွေကို ကျော်ဖြတ်ပြီး ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ရှိ ရထား ဘူတာရုံမှာ ထိုးဆိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ရထားပေါ် မှာ ခရီးသည် ၆၀၀ ခန့် လိုက်ပါခဲ့ပါတယ်။ ရထားခက လူတစ်ယောက် အမေရိကန်သုံး ငွေ ဆင့် ၉၀ ဖြစ်ပါတယ်။ အသွား ဆင့် ၉၀၊ အပြန် ဆင့် ၉၀ ကျပါတယ်။ အသက် ၃၈ နှစ်အရွယ်ရှိ ရထားလက်မှတ်စစ် ဂရေ့စ်အေ မီဟီရီက သူမ ငယ်စဉ်တောင်ကျေး ကလေး ဘဝက စီးနင်းလိုက်ပါခဲ့တဲ့ ရထားကို ပြန် ပြောင်းအောက်မေ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ ပါတယ်။
“ပြည်သူတွေက ရထားနဲ့ ခရီးသွားရတာ သဘောကျတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စရိတ် က သက်သာလို့ပဲ ဖြစ်တယ်” လို့ ဂရေ့စ်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ရထားပေါ်ကနေ သာယာလှပတဲ့ ရှုခင်း တွေကို ကြည့်ခွင့်ရတယ်။ ရထားဆိုက်တာ နဲ့ ပင်လယ်ပြင်ကို ကြည့်နိုင်တယ်။ အရမ်းကို စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်လို့ ဂရေ့စ် က ဝမ်းသာအားရပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဂါနာ နိုင်ငံ ရထားကဏ္ဍဟာ တစ်ချိန်တုန်းက အသက်သေနေတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။ ဂါနာအစိုးရအဆက်ဆက်က ရထား ဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို ဥပေက္ခာပြုထားခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရ ရထား လမ်းဟောင်းတွေ ပြင်ဖို့နဲ့ ရထားလမ်းသစ်တွေ ဆောက်လုပ်ဖို့ ဘတ်ဂျက်ချပေးဖို့ ပျက် ကွက်ခဲ့ပါတယ်။
ရထားဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက် ရေးတာဝန်ခံ ကိုဖီအေဆာရီက အသက် ၅၂ နှစ်ရှိပြီး ရထားဝန်ထမ်းသက် အနှစ် ၂၀ ကျော် ရှိတဲ့ ၀ါရင့်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဂါနာအစိုးရက မီးရထားလုပ်ငန်းအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုရှိတဲ့ အတွက် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်နေပါတယ်။ အစိုးရထောက်ပံ့မှုက လုံလောက်မှုရှိသည် ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ သူ့အနေနဲ့ ရထား လမ်းကောင်းပြုပြင်ရေး လုပ်ငန်းတွေ ရထား လမ်းသစ်ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို တက်တက်ကြွကြ၊ွ လုပ်ဆောင်ဖို့ အသင့်ရှိပါ တယ်။ သူရဲ့ နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော် အတွေ့ အကြုံအရ ရထားဝန်ထမ်းတွေဟာ လစာငွေ မရတဲ့အခါမျိုးနဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရကြောင်း ကိုဖီ အေဆာရီက ဖွင့်ဟပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မိမိတို့ ရထားဝန်ထမ်းတွေ အနေနဲ့ မီးရထားရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ မြင့်တက်လာမယ်လို့ ယုံကြည်ထားသလို မျှော်လင့်ချက်လည်း ကြီးကြီးားမားမားထားရှိနေကြောင်း ကိုဖီအေဆာရီက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
