EITI သုံးပွင့်ဆိုင်ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့မှ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်မိုးမိုးထွန်းနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း

EITI သုံးပွင့်ဆိုင်ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့မှ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်မိုးမိုးထွန်းနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း
Published 9 July 2018

 

“ပြည်သူ့အသံ နားထောင်တာကတော့ အရင်အစိုးရနဲ့ ဒီအစိုးရ အတူတူပဲ မကွဲဘူး။ ဘယ်အရာကို ပြည်သူ့အသံကို နားထောင်ပြီး ရပ်လိုက်ပါတယ်ဆိုတာကိုတော့ ကျွန်မတော့ မတွေ့သေးဘူး . . .”

 

မြန်မာနိုင်ငံသည် သဘာဝသယံဇာတများကြောင့် ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားခြင်း၊ သတ္တုတူးဖော်ထုတ်လုပ်သူအချို့ကလည်း အခွန်အခ အပြည့်အ၀ ပေးဆောင်မှုများမရှိခြင်း၊ အစိုးရအနေဖြင့်လည်း သယံဇာတတူးဖော်ထုတ်လုပ်မှုအပိုင်းတွင် စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်သည့် ကုမ္ပဏီများကို ဥပဒေ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ အရေးယူမှုအားနည်းနေသည်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး EITI (Extractive Industries Transparency Initiative) သုံးပွင့်ဆိုင်ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့မှ အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်မိုးမိုးထွန်းနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့သည်များကို ပြန်လည်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

 

■ မေး     -         ဇွန် ၂၈ ရက်ကထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ EITI ဒုတိယအကြိမ် အစီရင်ခံစာနဲ့ တတိယအကြိမ် အစီရင်ခံစာက ပထမကြိမ်အစီရင်ခံစာထက် ဘာတွေပြောင်းလဲသွားသလဲ။

ဖြေ      -         EITI  အစီရင်ခံစာကတော့ ဒုတိယအကြိမ်နဲ့ တတိယအကြိမ်ထုတ်ပြန်တာပေါ့၊ ဒုတိယအကြိမ်နဲ့ တတိယအကြိမ်ထုတ်ပြန်တာကတော့ ပထမအကြိမ်ထက် တော်တော် လေးတော့ကွဲပြားခြားနားတယ်။ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိတယ်။ အကြံပြုတိုက်တွန်းချက်က ပထမအကြိမ်အစီရင်ခံစာမှာ ၁၄ ချက်ပဲ ပါတယ်။ အခုကတော့ ၂၁ ချက်ပါတယ်။ လွဲမှားနေတဲ့ သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုက ခေတ်အဆက်ဆက်ဖြစ်လာခဲ့တာ။ ဒီအစိုးရ လည်း ဒီထဲကကို ရုန်းမထွက်နိုင်ဘူး။ အစီရင်ခံစာမှာ အကြံပြုတိုက်တွန်းချက်အရ ရုန်းထွက်မှကိုဖြစ်လိပ်မယ်။ ရုန်းမထွက်ဘူး၊ ဒီတိုင်းပဲသွားမယ်ဆိုရင် ကျွန်မတို့ နိုင်ငံက ကြွေးနွံနစ်နေဦးမှာပဲ။ သယံဇာတကဏ္ဍကို လေ့လာကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ သယံဇာတကဏ္ဍက ဝင်တာတွေအများကြီး။ ထွက်နေတာတွေလည်းအများကြီး။ ထွက်နေတယ်ဆိုတာက၊ နိုင်ငံတော် အလေအလွင့်ဖြစ်နေတယ် ဆိုတာက အများကြီးပေါ့။ လက်ရှိအစိုးရလက်ထက်မှာ မဖြစ်မနေပြောင်းလဲရမှာက နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြောင်းကိုပြောင်းလဲရမယ်။ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေက အကျိုးစီးပွားပဋိပက္ခကိုဖြစ်စေတယ်။ သူတို့ကိုယ်တိုင်ကလည်း ဒီဟာတွေကို လိုင်စင်ချပေးတယ်။  ကြီးကြပ်တယ်။ အခွန်ကောက်တယ်။ ဒါကိုမှတစ်ခါ အကျိုးတူပူးပေါင်းတာ တစ်ခါလုပ်တဲ့အခါကျတော့ အကျိုးစီးပွားပဋိပက္ခက အနာဂတ်အထိပါ ထိခိုက်နိုင်တယ်။ ဒီဟာတွေကို ပြောင်းလဲရမယ်။ ဘယ်လိုပုံစံ ပြောင်းလဲရမလဲဆိုတာကတော့ ဒီလထဲ မှာ EITI  က သုံးပွင့်ဆိုင် အလုပ်ရုံဆွေး နွေးပွဲလုပ်မယ်လုပ်ပြီးတော့ ပြောင်းခိုင်းမယ်။

 

■ မေး     -         အခု ဒုတိယအကြိမ်အစီရင်ခံစာနဲ့ တတိယအကြိမ် အစီရင်ခံစာကြောင့် EITI အဖွဲ့ဝင်လောင်း နိုင်ငံကနေ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံကော ဖြစ်နိုင်သလား။

ဖြေ      -         အဖွဲ့ဝင်လောင်းနိုင်ငံကနေ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်ဖို့ဆိုတာက အချက်ပေါင်း ၃၇ ချက် နဲ့လာမယ်။ သုံးချက်မှာက အစိုးရအနေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံနေမှုပေါ့။ နောက်တစ်ခုက ကျွန်မတို့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံနေမှုပေါ့။ ကျွန်မက အရပ်ဘက်အဖွဲ့ အစည်းကိုယ်စားပြောရတာဖြစ်တဲ့အတွက် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက မြေပြင်မှာ ပြဿနာတက်နေလို့ အစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လို့ရတဲ့ဟာမျိုးရှိလားပေါ့။ သေချာတာကတော့ ဒီနေ့အချိန်ထိ မရှိသေးဘူး။ ကျွန်မတို့အစည်းအဝေးမှာ တွေ့ကြတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ဘယ်ဒေသမှာ လုပ်ငန်းရှင်ကို တရားစွဲတယ်ဆိုရင် ကျွန်မတို့ကကြားထဲက ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးလို့ရှိရင် ဒါမျိုးတွေမှာ လုံးဝလုပ်လို့မရတဲ့ အခြေအနေမျိုးရှိတယ်။ ဒါတွေက ပြီးခဲ့တဲ့အစိုးရလက်ထက်ကအတိုင်း ပဲပေါ့။ နောက်တစ်ချက် ဒီအစိုးရလက်ထက်မှာ ပိုဆိုးလာတာက သယံဇာတနှင့် သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင်ဝန်ကြီးဌာန ကျွန်မတို့ MATA ဆိုလို့ရှိရင် အောက်ခြေမှာ လိုက်ပြောနေတာက MATA က ရန်ပုံငွေတွေနဲ့ လုပ်စားနေတဲ့ အဖွဲ့ပေါ့။ အလကားသူတို့ကို ကောင်းကြောင်း လျှောက်ပြောနေတယ်ဆိုတဲ့ နံမည်ဆိုးတွေ လိုက်လွှင့်နေတာပေါ့။ တကယ်တမ်းက ကျွန်မတို့ အတူတူပေါင်းသွားမှ ရမယ်ဆိုတာကို သုံးပွင့်ဆိုင်က ဘယ်လောက်ပဲ နမူနာပြပြ  သူတို့က လိုက်လုပ်မှဖြစ်မှာ။ အဲဒီလိုဖြစ်စဉ်တွေကျော်ဖို့ရှိတယ်။ ပြည်ထဲရေးဆိုရင်လည်း ကျွန်မတို့ MATA မှတ်ပုံတင်တယ်။ ယာယီ မှတ်ပုံတင်တော့ရတယ်။ မှတ်ပုံတင်တဲ့အချိန်မှာ မှတ်ပုံတင်ခွင့်တော့ မပေးဘူး။ ငြင်းပယ်တဲ့စာကို ပြန်လည်ပြောင်းပေးပါပေါ့။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုတော့ နံပါတ်တစ်အချက်က ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစီသို့ ဆိုတာပါတယ်။ နောက် ရည်ရွယ်ချက်ထဲမှာ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေး EITI က ဘာတွေလုပ်နေလဲ ဆိုတော့ EITI က သယံဇာတနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ကုမ္ပဏီအက်ဥပဒေ၊ သတ္တုတွင်းဥပဒေ၊ ကျောက်မျက်ကျောက်စိမ်း ဒါတွေကို ကျွန်မတို့ကိုယ်တိုင်ကနေပြီးတော့ ဘယ်အရာတွေကို ပြောင်းလဲသင့်တယ်ဆိုပြီး စားပွဲပေါ်မှာ ဆွေးနွေးရမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ဥပဒေတွေလုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေက အစိုးရနဲ့ လုပ်တဲ့အခါ ကျွန်မတို့နဲ့ သွားပြီးတိုက်တယ် ဆိုပြီးပြောတော့ ကျွန်မတို့ကဒီစားပွဲကနေ ပြောင်းဖို့လုပ်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ပေးသင့် တယ်ပေါ့။ အသင်းအဖွဲ့ဖြစ်ဖို့က ကျွန်မတို့ နိုင်ငံမှာ တော်တော်ခက်တယ်။ အစိုးရနဲ့သော်လည်းကောင်း၊ လုပ်ငန်းရှင်နဲ့သော်လည်း ကောင်း၊ ထိတွေ့ဆက်ဆံတဲ့ကြားမှာ လွယ်လွယ်ကူကူ ကျွန်မတို့အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် မဟုတ်ဘူး။ ပြည်သူလူထုနဲ့ဆက်ဆံတဲ့နေရာ မှာ လွယ်လွယ်ကူကူ ထိတွေ့ဆက်ဆံလို့ ရရမယ်ဆိုတဲ့ဟာမျိုးတွေကို ပြောရမယ်။ EITI ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ စာရင်းဇယားပေါ်မှာပဲ ပွင့်လင်းမြင်သာရှိတာဖြစ်လိမ့်မယ့်။ တကယ့်မြေပြင်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိရင် လုပ်ရတာ အလကားပဲ။ လက်တွေ့မြေပြင်ကပြဿနာကို ရှင်းချင်တာ။ ဒီနေ့ အချိန်ထိ အဲဒီအခြေအနေကိုမရောက်သေး ဘူး။ MATA က ဥပမာအားဖြင့် ကရင်ပြည်နယ်မှာ ကျောက်မီးသွေးက ဘာဖြစ်တယ်ဆိုပြီး တင်လာရင် သယံဇာတနဲ့ပတ်သက်ဆက် နွှယ်လာတာနဲ့ အစည်းအဝေးမှာ တင်မှာပဲ။ ဒါမြေပြင်မှာတော့ ဘယ်လိုဖြစ်နေတယ်၊ ဘယ်သူတွေကို တရားစွဲဖို့ပြင်နေတယ် ပြောရင် အတင်မခံဘူး။ အဓိကအားနည်းချက်က အားနည်းတာပေါ့။ ဒီအခင်းအကျဉ်းက ဘာနဲ့ တူနေလဲဆိုတော့ လက်ရှိအစိုးရက EITI ကို ပြည်သူတွေသိအောင်လုပ်ဖို့လိုတယ်။ ကျွန်မတို့ပြောတဲ့ ဒေသခံလူထုတွေ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်ရတယ်။ အခု ရေကြီးတယ်။ မဆိုင်ဘူးလို့ ဘယ်လောက်ငြင်းငြင်း ဆိုင်တယ်။ လုပ်ငန်းရှင်တွေက ဒါကသစ်တောကြောင့်လို့ ပြောတယ်။ ဖားကန့်မြေစာပုံပြိုတာတွေ လူသေတယ်။ ဒါတွေကိုလည်း မဖြေရှင်းနိုင်ဘူး။ နောက်တစ်ချက် ဥရုချောင်းထဲကို မြေစာတွေကျတယ်။ အောက်ဘက်တွေအထိ ရေလမ်း ကြောင်းတွေ ပြောင်းသွားပြီးတော့ ဒီဟာတွေ အထိ စဉ်းစားစေချင်တာ။ သတ္တုတူးလို့ ရေ ကြီးတာမဟုတ်ဘူးဆိုတာက အဖြေမဟုတ်ဘူး။

 

■ မေး     -         အခုအစီရင်ခံစာတွေမှာ ဘယ်လို လိုအပ်ချက်တွေ ရှိသေးလဲ။ ပြည့်စုံတဲ့အစီရင်ခံစာဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ရှိလဲ။

ဖြေ      -         လုပ်ငန်းလိုအပ်ချက်တွေကတော့ အများကြီး ရှိတယ်။ ကျွန်မတို့ရေနံမှာဆိုရင် ကမ်းလွန်လုပ်ကွက်ကဟာတွေ ဝင်လာတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကုန်းတွင်းကဟာတွေက ပြည်တွင်းကို ရောင်းတယ်ပြောပေမဲ့ ဘယ်လိုဈေးနဲ့ ရောင်းတာလဲ၊ ဘယ်လိုသူတွေကို ရောင်းတာလဲဆိုတာကို လုံးဝမဖော်ပြဘူး။ ကျွန်မတို့ကလည်း တိုက်တွန်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့အချိန်ထိ မဖော်ပြသေးဘူး။ အဲဒါက ပွင့်လင်းမြင်သာမှု မရှိဘူး။ ကိုယ့်ပြည်တွင်းကိုရောင်းရောင်း ပြည်သူတွေသိသင့်တယ်။ ကျောက်မျက်နဲ့ ကျောက်စိမ်းကဏ္ဍမှာလည်း တွင်းဝခွန်တွေ လိုက်ကြည့်တဲ့အခါမှာ တွင်းဝခွန်တွေကို တချို့ ကုမ္ပဏီက အများကြီးဆောင်ထားပေမဲ့ တချို့ကုမ္ပဏီတွေက နည်းနည်းလေးပဲ ဆောင်ထားတယ်။ အဲဒါတွေကို ရှင်းသင့်တယ်။ ကျွန်မတို့ အများကြီးလုပ်ရဦးမှာပါ။ ကျောက်စိမ်းနဲ့ ကျောက်မျက်ကထွက်တာက တရုတ်ပြည်ကို ရောက်တဲ့ အချက်အလက်နဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ အချက်အလက်က တော်တော်လေးကို ကွာပါ တယ်။ အဲဒီကိစ္စကိုလည်း NRGI က ထုတ်ပြန်လိမ့်မယ့်။ ကဏ္ဍတော်တော်များများမှာ ကွာနေတယ်။ တကောင်းနီကယ်စက်ရုံကလည်း အရှုံးပြနေတဲ့အခြေအနေဖြစ်နေတယ်။ ဒီဟာတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြေပြင်နဲ့ ဘယ်လို ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရမလဲဆိုတာကို စဉ်းစားဖို့လိုတာပေါ့။ နောက်အစီရင်ခံစာမှာ အဲဒါမျိုးတွေပါမယ်။ နောက်အစီရင်ခံစာမှာ ဘာတွေလုပ်ရမလဲဆိုတော့ ဇယားတွေ ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက် အ များဆုံးရထားတဲ့ တချို့ကုမ္ပဏီတွေက အခွန်ပေးထာတဲ့အထဲမှာ မပါဘူးဖြစ်နေတယ်။ လုပ်ကွက်အများဆုံးသူတွေကော အခွန် အများဆုံးဆောင်တဲ့သူတွေကော အဲဒါတွေ ကို ထည့်မယ်ဆိုရင် ထောင့်စုံသွားမယ်။

 

■ မေး     -         လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေက သယံဇာတတွေကို ထိန်းချုပ်ထားတာတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လိုဖြေရှင်းဆောင်ရွက်သင့်သလဲ။

ဖြေ      -         တကယ်တော့ ကျွန်မတို့နိုင်ငံက သယံဇာတရှိနေလို့ပဲ ပဋိပက္ခရှည်တာ။ ပွင့်ပွင့်လင်း လင်းပြောရရင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း၊ စစ်တပ်ရယ်လို့မဟုတ်ဘဲနဲ့ သယံဇာတကြောင့် ဖြစ်နေတဲ့အပေါ်မှာ သူတို့လည်း ပြန်စဉ်းစားသင့်တယ်။ နှစ်ဖက်ဖြစ်တာကိစ္စမရှိဘူး။ ကြားထဲက မြေစာပင်၊ ဒေသမှာရှိတဲ့သူတွေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရတယ်။ တစ်ချိန်လုံး ပြေးပြီး၊ ကိုယ့်လယ်ယာမြေတွေ စွန့်ပြီးပြေး နေရာတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါတွေအပေါ်မှာလည်း သေချာဆွေးနွေးသင့်တယ်။ ငြိမ်းချမ်း ရေးပွဲလုပ်တဲ့အပေါ်မှာလည်း သယံဇာတ ပေါ်ကနေပြီးတော့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အကျိုးရနေ တာကို ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်ပဲ အကျိုးရနေတာထက် နိုင်ငံအတွက်၊ ပြည်သူ အတွက် ဘယ်လိုအကျိုးရအောင် စဉ်းစားမလဲ ဆိုတာကို စဉ်းစားသင့်တယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်က KNU ဗဟိုစီးပွားရေးကော်မတီနဲ့ EITI အစီရင်ခံစာအကြောင်း လာပြောပေးပါလို့ တရားဝင်ဖိတ်တယ်။ ဖိတ်တော့ သွားပြောကြတယ်။ သွားပြောတဲ့အခါမှာလည်း ဒီလိုပဲ ဘယ်သူ့ဘယ်သူကို အပြစ်တင်ခြင်းထက် သယံဇာတကဏ္ဍနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဖြစ်စဉ်တွေကြည့်လိုက်ရင် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုတွေ တွေ့ရ တယ်။ အခွန်ရှောင်တိမ်းမှုတွေ၊ နိုင်ငံတော်အတွက် ဘဏ္ဍာငွေတွေ ဥပမာအားဖြင့် ကျောက်မျက်ဆိုရင် ဝင်လာတဲ့အချက်အလက်တွေ ထက် ထွက်သွားတာကများတယ်။ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ပြောပြောမပြောပြော ဒီလိုထွက်သွားလို့ရအောင်ကလည်း လက်နက်ကိုင်တွေကပဲ ကူညီကြတာများတယ်။ ဒါတွေအပေါ်မှာ အားလုံးက နိုင်ငံအတွက် ပြည်သူအတွက်ဆို ပြီးတော့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအားလုံးက စဉ်းစားသင့်တယ်။

 

■ မေး     -         လက်ရှိအစိုးရက သယံဇာတတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထိန်းချုပ်မှုအပိုင်းက ယခင်အစိုးရနဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင် အားနည်းမှုရှိလား၊ အားသာမှုရှိလား။ အစိုးရအနေနဲ့ သယံဇာတတွေ ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ဖို့ ဘယ်လိုဆောင် ရွက်သင့်သလဲ။

ဖြေ      -         ပြီးခဲ့တဲ့အစိုးရလက်ထက်မှာတုန်းက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် ကျွန်မတို့နိုင်ငံ ရဲ့ပြဿနာက သယံဇာတပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ ၂၀၁၀ အစတုန်းက အရင်အစိုးရက ပိုက်ဆံမထားခဲ့ဘူးဆိုပြီး ဒါကြောင့်လည်း သယံဇာတတူးရမယ်ဆိုပြီးတော့ ရေနံတွင်း တွေအများကြီးတူးလိုက်တယ်။ အခုအစိုးရလက်ထက်မှာတော့ သယံဇာတကဏ္ဍသည် ပြည်သူလူထုကို ဒုက္ခပေးပါတယ်လို့ပြောတာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် တားတော့တားလိုက်သေးတယ်။ စစချင်းပေါ့၊ မြေပြင်ရဲ့ပြဿနာကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုအားနည်းတယ်။ ပြည်သူ့အသံနားထောင်တာကတော့ အရင်အစိုးရနဲ့ ဒီအစိုးရအတူတူပဲ မကွဲဘူး။ ဘယ်အရာကို ပြည်သူ့အသံကိုနားထောင်ပြီး ရပ်လိုက်ပါ တယ်ဆိုတာကိုတော့ ကျွန်မတော့ မတွေ့သေးဘူး။ သတ္တုတွင်းကုမ္ပဏီတော်တော်များများက တကယ်ဥပဒေအတိုင်းမလုပ်ဘူး။ စာချုပ်စာတမ်းအတိုင်း မလုပ်ဘူးဆိုတာ သေချာတယ်။ ဒီနေ့အချိန်ထိ ဘယ်ကုမ္ပဏီကို အရေးယူနေတယ်ဆိုတာမရှိဘူး။ ဥပဒေလုပ် ထုံးလုပ်နည်းတွေ လိုက်နာအောင်ကလည်း အရေးယူမှကိုဖြစ်မယ်။ လုပ်ငန်းရှင်တွေ တော်တော်များများကလည်း လုပ်ပိုင်ခွင့်ရသွားပြီ ဆိုရင် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာပိုင်နဲ့ ပေါင်းပြီးတော့ ငါတို့လိုင်စင်ရထားပြီး တရားဝင်မိုက် ကြေးခွဲခွင့်ရထားတဲ့ပုံစံဖြစ်နေတာ တော်တော်များများတွေ့ရတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်နေတဲ့ အတွက် တရားဥပဒေစိုးမိုးဖို့ အရမ်းလိုတယ် ဥပဒေအတိုင်း တိတိကျကျ အရေးယူဖို့လိုတယ်။ ဒီဟာတွေလုပ်မပြဘဲနဲ့တော့ နောက်ထပ် သတ္တုတွင်းလိုင်စင်တွေချ မြေပြင်မှ ဒီထက်ပိုများတဲ့ ပြဿနာတွေပဲရှိလာမယ်။ ယနေ့အချိန်ထိလဲ ပြဿနာတွေ ဖြေရှင်းလို့ ပြီးတာမှ မဟုတ်တာ။