Photo: AFP

ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင် ဒုက္ခသည် အကျပ်အတည်းနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှုများအတွက် လှုပ်ရှားရန် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုတစ်ရပ်ကို မေ ၆ ရက်တွင် အစ္စလာမ္မစ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများက စတင်လိုက်ကြောင်း သက်ဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စလာမ္မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) ၏ အဖွဲ့ဝင် ၅၃ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများနှင့် သံတမန်များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဒါကာ၌ ပြုလုပ်သော နှစ်ရက်ကြာ ဆွေးနွေးမှုများအတွင်း စည်းရုံးလှုပ်ရှားရေးကော်မတီ တစ်ရပ်ကို ထူထောင်ခဲ့သည်။

OIC အတွင်းရေးမှူးချုပ် ယူဆက်ဘင် အာမက်အယ်အော်သမင်းက ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင် ၇၀၀,၀၀၀ မြန်မာနိုင်ငံမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အကျပ်အတည်းတစ်ရပ် အဆုံးသတ်သွားစေရေးကို ရှေးရှုသည့် အဓိက ခြေလှမ်းတစ်ရပ် ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

အယ်အော်သမင်းက ကော်မတီအသစ်သည် ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်များအပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအတွက် တာဝန်ခံမှုရှိရန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးထောက်ခံမှုများကို စည်းရုံးလှုပ်ရှားရန်နှင့် အချိုးညီညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဒါက သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ညီအစ်ကိုတော်တွေ၊ နှမတော်တွေအတွက် ပြဿနာတွေ ပြေလျော့သွားစေရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ခိုင်မာတဲ့ခြေလှမ်းတွေထဲက တစ်ခုပါပဲ”ဟု အယ်အော်သမင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

လွန်ခဲ့သည့်နှစ် သြဂုတ်လက မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် တပ်မတော်စစ်ဆင်ရေး တစ်ရပ်ကြောင့် ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်များ အလုံးအရင်းဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ယခင် အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် ခနော်ခနဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းများ၌ ရောက်ရှိနှင့်ပြီး ဖြစ်သော ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၃၀၀,၀၀၀ နှင့် ပူးပေါင်းသွားခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့က အဆိုပါ စစ်ဆင်ရေးသည် လူမျိုးစုလိုက် သုတ်သင်မှု မြောက်နိုင်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် မြန်မာတပ်မတော်က ၎င်းတို့သည် အကြမ်းဖက်သမားများကိုသာ ပစ်မှတ်ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ထွက်ပြေးသွားခဲ့ကြသည့် ဘင်္ဂါလီ မွတ်စလင်များက သတ်ဖြတ်ခံရမှုများနှင့် မုဒိမ်းကျင့်ခံရမှုများအကြောင်း ပြောပြခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့က မြန်မာတပ်မတော်သည် ရာနှင့်ချီသော ဘင်္ဂါလီရွာများကို လုံးဝပျက်စီးသွားသည်အထိ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်ဟုလည်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

အယ်အော်သမင်းက မွတ်စလင်နိုင်ငံများ အနေဖြင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကို ဖိအားပေးရမည်ဟု ဆိုသည်။

“ဒါဟာ ဘာသာရေး မဟုတ်ပါဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၅၀ အတွင်း ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကိုတော်တွေ၊ နှမတော်တွေရဲ့ အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စပါ”ဟု အယ်အော်သမင်း က ပြောကြားခဲ့သည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) မှ တရားစွဲဆိုရေးရှေ့နေက ICC အနေဖြင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ၊ မုဒိမ်းကျင့်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စုံစမ်းစစ်ဆေးခွင့် ရနိုင်မလားဟူသည့်ကိစ္စကို ဆုံးဖြတ်ရန် ခုံရုံးအဖွဲ့သို့ တောင်းဆိုထားပြီး ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ဒုက္ခသည်များအား ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ပြန်လည်လက်ခံရေးအတွက် ဖိအားပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ က သံတမန်ရေးရာအရ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံသည် ဒုက္ခသည်များ ပြန်လည်လက်ခံရေး သဘောတူညီချက် တစ်ရပ်ကို နိုဝင်ဘာလအတွင်းက လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသော်လည်း မည်သူမျှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လည် ဝင်ရောက်ခြင်း မရှိသေးပေ။

လွန်ခဲ့သည့်လက ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် ဒုက္ခသည်စခန်းများသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ဒုက္ခသည်များ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ပြန်နိုင်ရေးနှင့် ၎င်းတို့အပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို အဆုံးသတ်ရေးအတွက် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ခရိုင်စတီယာဖရီးလန်းကလည်း ယခုသတင်းပတ်အတွင်း ဒုက္ခသည်စခန်းများသို့ သွားရောက်ခဲ့ရာ၌ တာဝန်ခံမှုရှိရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

OIC အစည်းအဝေးက ဘင်္ဂါလီမွတ် စလင်အကျပ်အတည်းနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာအစိုးရအပေါ် ပြင်းထန်သော အရေးယူမှုများပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြောင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အေအိတ်ချ်မာမွတ်အလီက ပြောကြားခဲ့သည်။