အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဘိန်းမှတစ်ဆင့် ခံထုတ်လုပ်သော ဆေးစွဲမှုကြောင့် နေ့စဉ် အမေရိကန်နိုင်ငံသားပေါင်း ၉၀ ဦး သေဆုံးလျက်ရှိသည်။ ၎င်းအပြင် ယင်းမူးယစ်ဆေးစွဲမှုပြဿနာကြောင့် လူပေါင်း သန်းနှင့်ချီလျက် လုပ်သားအင်အားစုမှ ထွက်ခွာနေ ကြရသောကြောင့် အမေရိကန်၏စီးပွားရေးအတွက်ပါ အဟန့်အတားဖြစ်စေလျက်ရှိကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင်များက သတိပေးလျက်ရှိသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၂ ဒသမ ၄ သန်းခန့်သည် မော်ဖင်းနှင့် ဟီးရိုးအင်းကဲ့သို့ နာကျင်မှုသက်သာစေသော ဆေးဝါးများ အပါအဝင် မူးယစ်ဆေးများဖြစ်သည့် ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံ ထုတ်လုပ်သော ပစ္စည်းများ စွဲလန်းနေကြောင်း ခန့်မှန်းချက် ထွက်ပေါ်လာချိန်၌ အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်က ယင်းအနေအထားကို နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေတစ်ရပ်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။

ထရန့်၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်များကောင်စီ (CEA) က ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဘိန်းပြဿနာကြောင့် အမေရိကန်၏စီးပွားရေးသည် ဒေါ်လာ ၅၀၄ ဘီလျံ သို့မဟုတ် ဂျီဒီပီ၏ ၂ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်း ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်းနှင့် ၎င်းအပြင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု စရိတ်များနှင့် လုပ်ခဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ယခင်ခန့်မှန်းထားသည်ထက် ဆုံးရှုံးမှု များစွာပို၍မြင့်မားကြောင်း ခန့်မှန်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် မူးယစ်ဆေး အလွန်အကျွံ သုံးစွဲမှုကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၅၀,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ယင်းတို့ထဲမှ ထက်ဝက်ကျော်သည် ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံ ထုတ်လုပ်သော မူးယစ်ဆေးများကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် CEA ၏ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်၌ ဖော်ပြထားသည်။

“ဒီပြဿနာဟာ ကြောက်မက်ဖွယ်နှုန်း နဲ့ ပိုမိုဆိုးရွားလာနေပြီး ဘိန်းကြောင့် သေဆုံးမှုတွေက ၁၀ နှစ်အတွင်း နှစ်ဆတက်လာပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၆ နှစ်အတွင်း လေးဆ တက်လာပါတယ်” ဟု အစီရင်ခံစာ၌ ပြောကြားထားသည်။

အမေရိကန်၏လုပ်ငန်းများသည် လစ်လပ်နေသောနေရာများအတွက် သင့်တော်သည့် လုပ်သားများ ရှာဖွေရန် ရုန်းကန်နေရပြီး အမေရိကန်၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် ၄ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ယင်းမှာ အလားအလာရှိသည့် လုပ်သားအင်အား ပမာဏများစွာသည် အလုပ်အတွက် စဉ်းစားပေးခြင်းမှ ဖယ်ထုတ်ခံရခြင်း သို့မဟုတ် အလုပ် မလုပ်နိုင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

■ လုပ်သားများ ဆုံးရှုံးမှု

“မူးယစ်ဆေးစွဲမှု ပျံ့နှံ့ခြင်းက သူတို့ရဲ့ စီးပွားရေးအရ ထုတ်လုပ်မှုနှုန်း အကောင်းဆုံး နှစ်တွေမှာ အရွယ်ရောက်ပြီးသား လုပ်သားတွေကို မစွမ်းမသန် ဖြစ်သွားစေတဲ့အတွက် အမေရိကန်စီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေပါတယ်”  ဟု သြဇာကြီးမားသော အကြံပေးအဖွဲ့တစ် ဖွဲ့ဖြစ်သည့် နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးကောင်စီမှ ကျန်းမာရေးနှင့် စီးပွားရေးကျွမ်းကျင်သူ သောမတ်ဘော်လီကီက ပြောကြားခဲ့သည်။

Federeal Reserve ၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဂျက်နက်ယယ်လင်က မူးယစ်ဆေးစွဲမှုပျံ့နှံ့ခြင်းသည်  အဓိက အသက်အရွယ်၌ရှိသော လုပ်သားများ (အထူးသဖြင့် အသက် ၂၅ နှင့် ၅၄ အကြား) လုပ်သားအင်အားကို ကျဆင်းစေမှု၌ ပါဝင်နေကြောင်း လွန်ခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းအပြင် ဖေဖော်ဝါရီလ၌ ၎င်း၏နေရာကိုဆက်ခံမည့် ဂျာရုန်းပေါင်ဝဲက ယယ်လင်၏ သုံးသပ်ချက်ကို ထပ်မံ ထင်ဟပ်ပြောကြားခဲ့သည်။

လုပ်သားအင်အား ပါဝင်မှုနှုန်းသည်  ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်းမှ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်အထိ ၆၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့ရာမှ သုံးနှစ်ကျော်အတွင်း ၆၃ ရာခိုင်နှုန်းအောက်သို့ ကျဆင်းသွားကြောင်း အစိုးရ၏ အချက်အလက်များအရ သိရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ကျဆင်းသွားရ ခြင်း အကြောင်းတရားများထဲ၌ အသက်အရွယ် အိုမင်းလာသောလူများကြောင့် ပါဝင်သော်လည်း လုပ်သားအင်အားစုအတွင်းရှိ အရွယ်ရောက်ပြီးသား အမျိုးသားများမှာလည်း ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ၇၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာမှ ၇၂ ရာခိုင်နှုန်းအောက်သို့ ကျဆင်းသွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ပရင်စတန်တက္ကသိုလ်မှ စီးပွားရေးပညာရှင် အလန်ခရူဂျာက ၁၉၉၉ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်း မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲမှု မြင့်တက်လာခြင်းက တူညီသောအချိန်အပိုင်းခြားအတွင်း အမျိုးသား လုပ်သားအင်အားပါဝင်မှုကို ရာခိုင်နှုန်း ၂၀ ခန့် ကျဆင်းစေမှုအတွက် တာဝန်ရှိနိုင်သည်ဟုလည်းကောင်း၊ အမျိုးသမီး လုပ်သားအင်အား ပါဝင်မှုကို ၂၅ ရာခိုင် နှုန်းခန့် ကျဆင်းစေမှုအတွက် တာဝန်ရှိနိုင်သည်ဟုလည်းကောင်း ခန့်မှန်းခဲ့သည်။

ခရူဂျာက ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံထုတ်လုပ်သော မူးယစ်ဆေးများ အများဆုံးသုံးစွဲသည့်ဒေသများ၌ ယင်းကဲ့သို့ လုပ်သားအင်အား ကျဆင်းမှုကို သိသိသာသာ တွေ့ရှိရသည်ဟုလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“အကြောင်းတရားများစွာက အလုပ်မှာ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တွန်းအားတစ်ရပ်ကတော့ အမေရိကန်ရဲ့ ဆေးကုသရေးစနစ်နဲ့ ဆေးဝါးကုမ္ပဏီတွေ ဖြစ်ကြတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်” ဟုလည်း ခရူဂျာက ပြောကြားခဲ့သည်။ သူက “နာကျင်မှု သက်သာစေရအောင်လို့ ကောင်းမွန်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေနဲ့ ဆရာဝန်တွေအများကြီးဟာ ဘိန်းကနေ တစ်ဆင့်ခံထုတ်လုပ်တဲ့ ဆေးဝါးတွေကို ညွှန်ကြားခဲ့ကြပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။

ဘော်လီကီက ဘိန်းစွဲမှုပြဿနာသည် မူးယစ်ဆေးများကို အလွန်အကျွံ ညွှန်ကြားခဲ့မှုမှ မြစ်ဖျားခံကြောင်း ထောက်ခံခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀ အတွင်း မူးယစ်ဆေးများကို ဆရာဝန်များက ညွှန်ကြားခဲ့မှုသည် ရာခိုင်နှုန်း ၃၀၀ အထိ တက်လာကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။

“၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်း ဘိန်းကနေ တစ်ဆင့်ခံ ထုတ်လုပ်တဲ့ ဆေးဝါးတွေကိုညွှန်ကြားမှု ပမာဏဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတိုင်း အဲဒီဆေးတွေကို ဆေးပတ်လည်အောင် သုံးစွဲဖို့ သီတင်းသုံးပတ်စာလောက် ရှိပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ဘော်လီကီက အဆိုပါ နာကျင်မှု သက်သာစေသော ဆေးဝါးများအား အပြင်းအထန် အလွန်အမင်းဆွဲဆောင်သော ဈေးကွက်ကိုဖန်တီးသည့် ဆေးဝါးကုမ္ပဏီများမှာလည်း အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ဥပမာအားဖြင့် အနောက်ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်သို့ ဆေးကုမ္ပဏီများက ခြောက်နှစ်အတွင်း ဆေးပြားပေါင်း သန်း ၇၈၀ ဖြန့်ချိခဲ့ပြီး  လူဦးရေ ၁ ဒသမ ၈ သန်းရှိသည့် အဆိုပါပြည်နယ်၌ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံ ထုတ်လုပ်သော မူးယစ်ဆေးများ အလွန်အကျွံ သုံးစွဲမှုကြောင့် သေဆုံးမှုနှုန်း ၁၇ ရာခိုင်နှုန်း အထိ ခုန်တက်ခဲ့သည်။

ဇူလိုင် ၁၄ ရက်က ဟီးရိုးအင်း အလွန်အကျွံသုံးစွဲပြီး လဲကျနေသည့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ဆေးဝန်ထမ်းများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ပြုစုကုသမှုပေးရန် ရောက်ရှိလာစဉ် (Photo: AFP)

■ အာမခံ မူဝါဒများ

လုပ်သားဈေးကွက်အပေါ် ထိခိုက်မှုအပြင် အမေရိကန် စီးပွားရေးတစ်ရပ်လုံးသည် မူးယစ်ဆေးစွဲခြင်းပျံ့နှံ့မှုကြောင့် ထိခိုက်ခံစားရမှုများ ရှိနေသည်။ အလုပ်မရှိဘဲ ဆေးစွဲနေသူများသည် ဝင်ငွေမရှိသောကြောင့် စီးပွားရေး ကြီးထွားမှုအတွက် အဓိကမောင်းနှင်အားက အိမ်ထောင်စုများ၏ သုံးစွဲမှုဖြစ်သော အမေရိကန်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် အိမ်စရိတ်အတွက် သုံးစွဲမှုလည်း မပြုနိုင်တော့ပေ။

အလုပ်လျှောက်ထားသူများစွာအတွက် မူးယစ်ဆေး စစ်ဆေးမှုများလိုအပ်ပြီး ပြစ်မှုမှတ်တမ်းရှိသည့် လုပ်သားများကိုလည်း ခန့်ထားမည် မဟုတ်ပေ။ မူးယစ်ဆေးစွဲသူများစွာတို့၌ ပြစ်မှုမှတ်တမ်းများရှိတတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အား အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်အောင် တွန်းပို့လျက်ရှိသည်။

အံ့သြဖွယ်ကောင်းသော တွေ့ရှိချက်တစ်ရပ်မှာ အမေရိကန်အာမခံ မူဝါဒများသည် ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံထုတ်လုပ်သော မူးယစ်ဆေးဝါးများကို အလွန်အကျွံသုံးစွဲခြင်း၌ ပါဝင်ပတ်သက်နေမှုဖြစ်သည်။ ယင်းမူဝါဒများက နာတာရှည် ခါးနာခြင်းကဲ့သို့သော ဝေဒနာများကိုကုသရန် အကြောပြင်ခြင်းကဲ့သို့သော ဆေးစွဲမှုနည်းပါးသည့် အခြားကုထုံးများထက် ယင်းမူးယစ်ဆေးများအတွက် ပိုမိုရက်ရောစွာ ပေးထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

၎င်းအပြင် ကျန်းမာရေးအာမခံ မရှိသူများသည် ဒေါ်လာထောင်ချီကုန်ကျနိုင်သည့် ဒူးခေါင်းခွဲစိတ်ခြင်း သို့မဟုတ် သွားများကို နုတ်ခြင်းကဲ့သို့သော ပိုမိုအကုန်အကျများသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များအစား ပိုမိုတက်နိုင်ဖွယ်ရှိသည့် ဘိန်းမှတစ်ဆင့်ခံထုတ်လုပ်သော ဆေးဝါးများဘက်သို့ တိမ်းညွတ်သွားတတ်ကြသည်။